در گزارشی که گروهی بین المللی از پژوهشگران در آوریل 2025 برای مؤسسه بین المللی مطالعات صلح استکهلم (SIPRI) تهیه کردند، اعلام شد که پنج کشور برتر جهان از نظر هزینه های نظامی، در مجموع 60 درصد از کل بودجه دفاعی جهان را به خود اختصاص داده اند. این پنج کشور به ترتیب ایالات متحده، چین، روسیه، آلمان و هند هستند.

بر اساس داده های منتشرشده از سوی World Population Review، ایالات متحده بدون شک قدرت اول هوایی جهان محسوب می شود. البته ناوگان هوایی کشورها همواره در حال تغییر بوده و رتبه بندی آن ها دقیقاً مطابق با میزان هزینه نظامی نیست. برای مثال، روسیه از نظر تعداد هواپیماهای نظامی از چین جلوتر است، در حالی که آلمان با اختلاف زیاد، پس از هند کوچک ترین ناوگان هوایی را در میان این پنج کشور دارد.

در این تحلیل، توان کلی نیروهای هوایی از نظر ظرفیت عملیاتی در زمینه هایی مانند جنگنده ها، هواپیماهای سوخت رسان، هلیکوپترها، ترابری هوایی و دیگر سامانه های پروازی بررسی می شود. نیروی هوایی ایالات متحده همچنان با فاصله زیاد در صدر فهرست قویترین نیروهای هوایی جهان قرار دارد. بودجه نظامی آمریکا در سال 2025 حدود 37 درصد از کل بودجه دفاعی جهان را به خود اختصاص می دهد، و برای نخستین بار، بودجه نیروی هوایی این کشور از بودجه نیروی زمینی پیشی گرفته است.

رتبه بندی پنج نیروی هوایی برتر جهان در سال 2025 به شرح زیر است:

بودجه نظامی چین در سال های اخیر به طور چشمگیری افزایش یافته؛ در حالی که تمرکز اصلی این کشور بر نوسازی و توسعه فناوری های پنهانکار و سامانه های بدون سرنشین بوده است. روسیه نیز برای پشتیبانی از تهاجم خود به اوکراین هزینه های نظامی اش را افزایش داده. از سوی دیگر، آلمان پس از آمریکا دومین تأمین کننده بزرگ کمک های نظامی به اوکراین بوده و در سال 2024 بودجه دفاعی خود را 28 درصد افزایش داد تا توان صنعتی اش را در برابر تهدیدات روسیه تقویت کند. هند نیز به طور فزاینده ای در حال گسترش توان دفاعی داخلی خود بوده، اما در حوزه هوافضا همچنان به واردات وابسته است.

ایالات متحده آمریکا بیشترین تعداد جنگنده های پیشرفته در جهان را در اختیار دارد و ناوگان جنگنده های نسل پنجم آن از هر کشور دیگری بزرگ تر است؛ فاصله ای که همچنان رو به افزایش به نظر می رسد.

جنگنده F-35 Lightning II که توسط شرکت لاکهید مارتین ساخته می شود، نخستین جنگنده پنهانکار تولیدشده در مقیاس انبوه بوده و برتری قابل توجهی به آمریکا و متحدانش داده است.

نیروی هوایی ارتش آزادی بخش خلق چین (PLAAF) تقریباً جنگنده های پنهانکار بیشتری نسبت به روسیه در اختیار دارد، در حالی که تولید جنگنده Chengdu J-20 Mighty Dragon از مرز 200 فروند گذشته و همچنان ادامه دارد. دیگر جنگنده های چینی مانند J-11 و J-16 بر اساس طرح های روسی همچون Su-27 ساخته شده اند، اما مدل های بومی مانند J-17 نیز موفق بوده و نقشی مشابه جنگنده آمریکایی F-16 Fighting Falcon دارند.

در مقابل، جنگنده روسی Sukhoi Su-57 Felon در موارد معدودی دیده شده و تعداد تولید آن در حد چند ده فروند است. صنعت هوافضای روسیه به دلیل تحریم ها با کمبود قطعات حیاتی روبه رو بوده و این کشور آمادگی تولید داخلی آن ها را نداشته است.

آلمان در ناوگان خود بیش از 100 جنگنده Eurofighter Typhoon دارد و همچنین 35 فروند F-35 از آمریکا سفارش داده تا توان پنهانکاری ناوگان خود را افزایش دهد. این کشور همچنان از جنگنده های Panavia Tornado در نقش تهاجمی استفاده می کند، اما این نسخه ها به زودی بازنشسته خواهند شد.

آلمان به همراه اسپانیا و فرانسه در پروژه ی سامانه هوایی رزمی آینده (FCAS) که جنگنده نسل ششم اروپاست، مشارکت دارد، هرچند طبق گزارش Politico، اختلافات اقتصادی میان این کشورها مانعی بر سر پیشرفت پروژه شده است.

هند در حال مذاکره با شرکت لاکهید مارتین برای تولید جنگنده های F-16V با مجوز داخلی است؛ این مدل با نام F-21 شناخته می شود. هنوز مشخص نیست که هند در برنامه جنگنده نسل پنجم خود به سراغ نسخه صادراتی Su-57 روسیه می رود یا F-35 آمریکایی، اما گزارش ها نشان می دهد هر دو گزینه در دست بررسی قرار دارند. در همین حال، روسیه هنوز موفق به تحویل نسخه صادراتی Su-57 به تنها مشتری فعلی خود، یعنی الجزایر، نشده؛ موضوعی که باعث تردید درباره قابلیت اطمینان این پروژه شده است.

در حال حاضر تنها سه کشور در جهان دارای ناوگان بمب افکن های استراتژیک دوربرد هستند: چین، ایالات متحده و روسیه. از نظر تعداد، آمریکا در صدر نیست، اما تنها کشوری است که هم بمب افکن پنهانکار و هم بمب افکن فوق سنگینی مانند B-52 Stratofortress را در اختیار دارد. این هواپیما که نزدیک به یک قرن از حضورش در خدمت می گذرد، همچنان بی رقیب باقی مانده است.

یکی از ارزشمندترین دارایی های راهبردی آمریکا، ناوگان کوچک 19 فروندی بمب افکن های B-2 Spirit ساخت نورثروپ گرومن است؛ این مدل، تنها پلتفرم بمب افکن نسل پنجمی در میان سه نیروی هوایی بزرگ جهان محسوب می شود. در حالی که چین هنوز به طور رسمی بمب افکن پنهانکاری در خدمت ندارد، اما در ماه های اخیر تصاویری از نمونه های اولیه در حال پرواز در شبکه های اجتماعی منتشر شده است.

اصلی ترین بمب افکن های چین و روسیه به ترتیب X’ian H-6 و Tupolev Tu-95 Bear هستند که هر دو از طراحی های قدیمی اما ارتقایافته بهره می برند. نیروی هوایی استراتژیک روسیه همچنین از مدل های Tu-22M Backfire و Tu-160 Blackjack استفاده می کند که از نظر کارآیی با B-1B Lancer آمریکایی قابل مقایسه اند.

آلمان و هند هیچ نوع بمب افکنی در ناوگان نظامی خود ندارند، اما هر دو کشور از هواپیماهای تهاجمی دریایی برخوردارند که توان حمل مهمات محدودی داشته اما در زمینه های اطلاعات، نظارت و شناسایی (ISR) بسیار پیشرفته هستند.

هند در حال گسترش ناوگان هواپیماهای شناسایی P-8A Poseidon ساخت بویینگ است، در حالی که آلمان به تازگی اولین فروند از هشت فروند سفارش داده شده خود از این هواپیما را تحویل گرفته است.

در حوزه هلیکوپترهای نظامی، هیچ کشوری به آمریکا نزدیک هم نمی شود. ناوگان هلیکوپتری ایالات متحده نه تنها از نظر تعداد، بلکه از نظر فناوری نیز برترین در جهان است. تنها نیروی زمینی این کشور بیش از 4 هزار فروند از مجموع 5٬509 هلیکوپتر نظامی ارتش آمریکا را در اختیار دارد؛ بقیه نیز عمدتاً در اختیار نیروی دریایی و تفنگداران دریایی هستند، در حالی که نیروی هوایی آمریکا سهم اندکی از این هلیکوپترها دارد.

AH-64 Apache متعلق به ارتش ایالات متحده، به طور گسترده به عنوان بهترین هلیکوپتر تهاجمی جهان شناخته می شود. بنا به اعلام شرکت بویینگ، تاکنون 22 کشور از این هلیکوپتر استفاده می کنند و از زمان معرفی آن در سال 1986، تعداد AH-64 در سراسر جهان به 1٬280 فروند رسیده است.

آمریکا همچنین نخستین کشوری است که توانسته هواگرد بال چرخشی رزمی را با موفقیت وارد خدمت کند؛ مدل Bell-Boeing V-22 Osprey که توسط نیروی هوایی، نیروی دریایی و تفنگداران دریایی ارتش این کشور استفاده می شود.

در سوی دیگر، مدل های روسی Mil Mi-24 Hind، Mi-28 Havoc و Kamov Ka-52 Hokum نزدیک ترین رقیبان همطراز آپاچی هستند، اما برخلاف آن، طی چند دهه گذشته تغییرات اساسی در طراحی یا فناوری نداشته اند. صنعت هلیکوپترسازی چین هنوز در مراحل اولیه رشد قرار دارد و تاکنون ناوگان محدودی تولید کرده است.

CAIC H-10 پیشرفته ترین هلیکوپتر تهاجمی چین محسوب می شود و Harbin Z-20 نیز به عنوان هلیکوپتر چندمنظوره اصلی ارتش این کشور شناخته می شود.

نیروی هوایی آلمان تعداد محدودی هلیکوپتر در اختیار دارد که عمدتاً شامل Sikorsky CH-53 Stallion برای حمل بارهای سنگین و مأموریت های تشریفاتی (VIP) است.

بخش عمده ناوگان هلیکوپتری این کشور در اختیار ارتش است و شامل 161 فروند هلیکوپتر از جمله Eurocopter Tiger (تهاجمی) و NH-90 (چندنقشه و ترابری) به همراه چند مدل دیگر می شود.

در بخش ترابری هوایی نظامی، شرکت بویینگ بازار جهانی هلیکوپترهای ترابری را در اختیار دارد؛ هزاران فروند CH-47 Chinook با طراحی دو ملخ هم محور (tandem-rotor) به عنوان نماد قدرت این شرکت شناخته می شوند.

در کلاس هلیکوپترهای چندمنظوره نیز، بخش عمده ناوگان ارتش آمریکا شامل مدل Sikorsky UH-60 Blackhawk است.

در هند هم آپاچی (AH-64) به عنوان هلیکوپتر تهاجمی اصلی مورد استفاده قرار دارد، اما شرکت HAL تعدادی محدود از هلیکوپترهای سبک رزمی LCH (Light Combat Helicopter) را تولید کرده و قصد دارد در آینده تولید انبوه آن را آغاز کند.

در این بخش، نیروی هوایی ایالات متحده (USAF) بی رقیب است؛ تنها این بخش از ارتش ایالات متحده بیش از 700 فروند هواپیمای ترابری بال ثابت در اختیار دارد.

در میان آن ها، Lockheed C-5 Galaxy یکی از بزرگ ترین هواپیماهای تاریخ است که بیش از 50 فروند از آن فعال هستند. C-5 قادر است دو تانک 75 تنی M1 Abrams یا حتی جنگنده ها و هلیکوپترهای نیمه مونتاژشده را به هر نقطه از زمین منتقل کند.

نیروی هوایی روسیه نیز به دلیل وسعت جغرافیایی این کشور، هنوز ناوگان قابل توجهی برای حمل ونقل هوایی در اختیار دارد.

Antonov An-124 Ruslan پس از نابودی An-225 Mriya در اوکراین، عنوان بزرگ ترین هواپیمای باری نظامی جهان از نظر ظرفیت بار را در اختیار دارد، اما از نظر قابل اعتماد بودن، کارآیی و برد پروازی در مقایسه با C-5 آمریکایی ضعیف تر است.

چین نیز با معرفی X’ian Y-20 در سال های اخیر سعی در تقویت این بخش از هواگردهای نظامی خود را داشته است، هرچند هنوز فاصله قابل توجهی با آمریکا و روسیه دارد.

آلمان ناوگان قابل توجهی از هواپیماهای ترابری دارد که ستون فقرات آن را Airbus A400M تشکیل می دهد و چند فروند Lockheed C-130J-30 Hercules نیز به تازگی وارد خدمت ارتش این کشور شده اند.

هواپیمای Boeing C-17 Globemaster III ستون فقرات ناوگان حمل ونقل هوایی در آمریکا و هند است. هر دو کشور از Lockheed C-130 Hercules برای مأموریت های سخت و زمینی نیز استفاده می کنند. ناوگان ترابری هند با ترکیبی منحصربه فرد از Ilyushin Il-76 های روسی، C-130 های آمریکایی و C-17 ها، ترکیبی از فناوری شرق و غرب را در یک خط پروازی واحد به نمایش می گذارد.