علی ربیعی در یادداشتی در روزنامه اعتماد نوشت: به بهانه سخنرانی در خصوص تهران پس از جنگ چند نکته قابل تامل را مرور کردم: این نخستین جنگی بود که نه از مرزهای کشور، بلکه از پایتخت شروع شد. در واقع، شاید بیش از 90درصد جنگ در تهران جریان داشت. جنگی که از مرز آغاز نشد، بلکه با تهاجم به مرکز کشور، جامعه و نهادها را غافلگیر کرد، به گونه ای که حتی نهادهای نظامی هم واکنش خود را به شکل تاخیری نشان دادند. این جنگ از نوعی دیگر و متفاوت بود: جنگی هوشمند نه کلاسیک. در گذشته، ما جنگ های کلاسیک داشتیم؛ جنگ های به اصطلاح هارت لندی که مبتنی بر قدرت نظامی و نیروی زمینی بودند.

در دوره ای دیگر با ظهور فناوری، نوعی از جنگ ها بر پایه تکنولوژی شکل گرفت که در آن نیروی انسانی نقش کمتری داشت و متکی بر زیردریایی و جنگ های هوایی موسوم جنگ ستارگان بود. اما جنگ اخیر، جنگ انسان محور نبود؛ جنگی بود مدرن، حتی شاید پسا مدرن؛ شاید باید گفت جنگ های فضایی با هوش مصنوعی و زیرساخت های دیجیتال . جنگی متکی بر شاهراه های اطلاعاتی و بر پایه هوش مصنوعی که در نتیجه آن نقش انسان در میدان، کمرنگ تر، اما تاثیر ذهنی بسیار شدیدتر بود. خصوصیت مهم تر این جنگ، آن است که هدف اصلی آن مردم بودند. با این تصور که کنش های مردم تهران، اهداف متجاوزین را تکمیل می کند. این یک دروغ بزرگ بود که گفتند آمدیم تا رژیم را از بین ببریم. هیچ جنگی در تاریخ برای از میان بردن هیچ رژیمی شکل نگرفته است. مغول ها به ایران نیامدند که رژیم را عوض کنند؛ بلکه چند صد سال ماندند و غارت کردند. اسکندر هم نیامد رژیم را عوض کند؛ می ماند، می سوزاند و می رفت. بنابراین، این یک دروغ تاریخی است.

به باور من، هدف جنگ، تنها ایران و مردم ایران بودند. من قصدم از بیان این نکات پرداختن مستقیم به جنگ اخیر نیست؛ بلکه می خواهم به موضوع مردم جوامع برگردم، مردمی که هدف اصلی این جنگ بودند. پایتخت با بیش از دوازده میلیون جمعیت، مخاطب مستقیم این حملات بود. در تحلیل های داخلی و خارجی که درباره علل ناکامی متجاوز ارایه شد، همگی بر یک نکته تاکید داشتند: تلاش برای برانگیختن شورشی مردم به هر شکل، رخ نداد. برعکس نوعی ملی گرایی تازه -نه از نوع ملی گرایی کلاسیک- در جامعه شکل گرفت. این نوع ملی گرایی امروز در میان شهروندان، نیازمند مطالعه است که من آن را ملی گرایی متفاوت می نامم.

با توجه به این نکته که اگر همان گونه که در مواضع و رسانه های رسمی اعلام می شود هدف این جنگ، مردم بوده اند، این سوال مطرح می شود که پس از پایان جنگ، چه اقداماتی برای حفظ این انسجام و مقاومت ذهنی اتخاذ شده است؟ سیاست اجتماعی مناسب برای ایرانیان به خصوص شهروندان تهران چگونه باید باشد؟ آنچه قابل مشاهده است جریان های قوی در تلاش هستند با همان ابزار، همان روش و همان منطق گذشته -که مبنای تحلیل دشمن از مردم شده بود-حرکت کنند. این عده کماکان از هر مسیر و بهانه ای که شده به دنبال اقداماتی سلبی در مورد پوشش هستند که هیج اثری نداشته و به تنش و تشنج جامعه می انجامد.

گاهی می اندیشم خیال این افراد تا هزینه ای سنگین برای جامعه و نظام به وجود نیاید، راحت نمی شود! اگر در این جنگ، مقاومت ذهنی مردم به اندازه مقاومت ارضی مهم بوده، ما امروز برای حفظ آن مقاومت ذهنی چه کار کرده ایم؟ به عنوان نمونه، در خصوص مساله اینترنت، در حالی که 85 درصد مردم ایران از فیلترشکن استفاده می کنند، ناامنی از پلتفرم های داخلی حتی بیشتر رخ داده است. این چه سیاستی است که هم مردم را ناراضی می کند و هم حافظ امنیت نیست؟ من به جد معتقدم ایران، تهران و شهرهای پس از جنگ، به طور قطع، سیاست اجتماعی متفاوتی می طلبند.

ایران و تهران، نیازمند سیاست های نوین هستند . علم مدیریت بحران به ما می آموزد با سیاست های پیش از بحران، نمی توان با جامعه بحران زده مواجه شد. علاوه بر آن، نیازمند سیاست های اجتماعی متناسب، سیاست های فرهنگی به دور از تنش زایی با اولویت حل مسائل زندگی روزمره مردم هستیم. اساسی ترین اقدام، ایجاد آرامش در جامعه و اجتناب از هرگونه تنش آفرینی، یک ضرورت است. باید با همکاری نهاد علم، نهادهای اجتماعی و هم افزایی بین آنها در جست وجوی راهی برای برون رفت از مسائل باشیم. با نشان چشم انداز به دنبال افق گشایی باشیم. این نیاز جامعه است که از میان این تلخی ها، باید روزنه هایی باز کرد.