شروین حاجی پور از همان خوانندگانی است که بی آنکه قصدی داشته باشد، از دل یک احساس جمعی برآمد و ناگهان در میانهٔ صحنه ای قرار گرفت که مرزهای هنر و سیاست در آن درهم می ریزد؛ مسیری که نه او انتخابش کرده بود و نه برای آن آماده شده بود، اما جریان زمانه او را بی درنگ به مرکز توجه یک منازعه سیاسی کشاند.

به گزارش عصرایران، هنرمندی که همه زندگی اش موسیقی است اما به خاطر یک ترانه ی صادقانه، انتظارات و نقش هایی بر دوش او گذاشته شد که نه خودش خواسته بود و نه توان برآوردنش را داشت. امروز که آلبومی منتشر کرده و برای آن مجوز گرفته، عده ای به او حمله می کنند و این تصمیم را خیانت، پروژه یا پشت پا زدن به مردم می نامند، در حالی که واقعیت نه این قدر سیاه وسفید است و نه این قدر ساده.

شروین هیچ وقت نگفته بود فعال سیاسی است یا قرار است پرچم دار مبارزه باشد. او فقط کاری را کرد که بلد بود: صدای مردم شدن با موسیقی. نه گروهی داشت، نه تشکیلاتی، نه شعاری داده بود بلکه توییت های مردم را به زبان شعر در ترانه" برای" خوانده بود.

عجیب است که حالا از او انتظار می رود مانند یک مبارز حرفه ای هزینه بدهد، در حالی که کسانی که چنین انتظاری دارند در زندگی روزمره خود حتی حاضر نیستند هزار تومان از حقوقشان کم شود. بخش بزرگی از همین صداهای تند و طلبکار، پشت اکانت های بی نام ونشان و تصویرهای جعلی پنهان شده اند؛ کاربرانی که در نقد دیگران بی پروایند، اما خود کوچک ترین ریسکی را برنمی تابند و حتی از انتشار یک نظر با نام و چهره واقعی پرهیز می کنند تا مبادا هزینه ای ولو ناچیز بپردازند.

بسیاری از همین منتقدان، خارج از ایران نشسته اند و هر فعالیتی در این کشور حتی کار کردن، درس خواندن، یا نفس کشیدن را همکاری می نامند؛ بی آن که بفهمند زندگی در ایران یعنی هزار بار در روز مجبور شدن به گرفتن مجوز: از کتاب و بانک و بیمه گرفته تا شغل و تحصیل. چرا یک مکانیک یا معلم حق دارد در همین ساختار کار کند اما یک هنرمند نه؟

اگر قرار باشد با چنین منطقِ تقلیل گرایانه ای پیش برویم، ناگزیر باید بسیاری از جنبه های عادی زندگی را نیز کنار بگذاریم؛ از نرفتن به مدرسه، چون محتوای آموزشی را نهاد رسمیِ آموزش وپرورش تدوین می کند، تا چشم پوشی از دانشگاه به این دلیل که ساختار آن زیر نظر حکومت است.

به همین ترتیب، ورزشکاران حرفه ای نیز باید فعالیت خود را متوقف کنند، زیرا ممکن است موفقیت شان در نهایت به سود ساختار سیاسی تعبیر شود. حتی باید از افتتاح حساب بانکی خودداری کنیم، چون گردش مالی ما در نهایت در اختیار حاکمیت قرار می گیرد، یا از پرداخت مالیات، هزینه آب و برق صرف نظر کنیم و طبعاً پیامد آن زندگی در شرایطِ پیشامدرن و به دور از امکانات اولیه خواهد بود.

این نوع استدلال، عملاً امکان هرگونه زیست اجتماعی را ناممکن می سازد و نمی تواند مبنایی معتبر برای داوری اخلاقی یا سیاسی باشد. مسأله این است که ما در فرهنگ افراط و تفریط زندگی می کنیم؛ کسی را ناگهان تا اوج می بریم و همان قدر سریع به زمین می کوبیم.

شروین نیز قربانی همین فرهنگ شد. آهنگی خواند که هزاران نفر را هم صدا کرد، به خاطرش بازداشت شد و محدودیت کشید، اما مردم او را تبدیل کردند به نماد مبارزه، بی آن که از خودش بپرسند آیا می خواهد نماد باشد یا نه.

حالا که می خواهد زندگی اش را ادامه دهد، از او طلبکاری می کنند که چرا نقش ساختگی آن ها را بازی نمی کند. در حالی که گرفتن مجوز برای او نه خیانت است و نه پروژه؛ تنها راه زنده ماندن و ادامه دادن است. کسی که در این سال ها از رفتن به باشگاه و خرید و حتی کار ساده منع شده بوده، وقتی بعد از همه ی این فشارها مجوز می گیرد، دارد تنها مسیری را که برای ادامه ی حرفه اش مانده انتخاب می کند.

بسیاری از عصبانیت ها اصلاً ربطی به مجوز ندارد؛ ریشه اش در این است که مردم احساس می کنند نمادی را که برای خود ساخته بودند از دست داده اند. اما نباید فراموش کنیم که آن نماد را ما ساختیم، نه شروین. او خودش هیچ وقت ادعایی فراتر از هنر نداشت. ما بودیم که روی شانه هایش بار سنگینی گذاشتیم و امروز که او از زیر بار این توقعات بیرون آمده، ناراحتی مان را به شکل حمله و تخریب نشان می دهیم.

در این میان، فراموش شده که شروین مقصر هیچ چیز نیست. نه وضع کشور را ساخته، نه با مجوز گرفتنش چیزی بدتر شده، و نه قرار است با نابودی او هیچ مشکلی حل شود. اما فشارهایی که به او و امثال او وارد می شود تنها نتیجه اش این است که جوانان بیشتری از هرگونه کنش فرهنگی و اجتماعی بترسند و عقب بکشند.

در کشور، مردم اغلب به دنبال قهرمان می گردند تا حرف هایی را بزند و هزینه هایی را بپردازد که خودشان جرات آن را ندارند و هنرمند را در چارچوب دوگانه های غیرواقعی قهرمان یا خائن، با مردم یا با حکومت می بیند. هر حرکت خارج از این قالب، به سرعت به برچسب خیانت و فشار اجتماعی تبدیل می شود، خلاقیت را محدود می کند و هنرمند را از حق طبیعی اش برای زندگی و هنر محروم می سازد.

شروین نه قهرمان است و نه خائن؛ او یک هنرمند است که روزی صدای مردم شد و بابتش هزینه داد، اما قرار نیست تا آخر عمر گروگان انتظارات دیگران بماند. در کشوری که همه ی مردم، برای کار کردن مجبور به گرفتن هزاران مجوز هستند، توقع اینکه یک خواننده به خاطر سیاست تمام زندگی اش را بسوزاند، بی رحمانه و غیر انسانی است.

آنچه این چرخه را تشدید می کند ریشه در فرهنگی دارد که سال هاست میان افراط و تفریط تاب می خورد؛فرهنگی که در آن، همان گونه که در معماری مان هم بی ستون داریم هم چهل ستون ، در قضاوت ها و واکنش ها نیز به ندرت میانه روی دیده می شود.

همین فقدان تعادل، بسیاری از بحث های اجتماعی و هنری ما را از مسیر اصلی دور می کند.او حق دارد زندگی کند، کار کند، بسازد، بخواند و ادامه دهد. شاید در نهایت، همین ادامه دادن، شجاعانه ترین کاری باشد که یک جوان هنرمند می تواند انجام دهد.