سگ ها با قدرت بویایی فوق العاده ای که دارند می توانند بوی بدن انسان را حتی از زیر چندین تن خاک و آوار تشخیص دهند و به همین دلیل می توانند برای نجات جان انسان ها مورد استفاده قرار گیرند.

به گزارش ایسنا، در شرایط حساس مثل زلزله یا جنگ، فقط انسان ها نیستند که به یکدیگر کمک می کنند، بلکه گروهی از حیوانات باهوش مثل سگ ها نیز به کمک انسان ها می آیند تا با استفاده از توانایی بویایی قوی که دارند، جانی را از زیر آوار نجات دهند.

این سگ ها که به سگ های زنده یاب معروفند، آموزش می بینند تا انسان ها را از زیر خروارها خاک و سنگ و چوب هم پیدا کنند و اینگونه نشان می دهند که همیشه به انسان ها وفادارند.

استفاده از سگ های زنده یاب بخش مهمی از عملیات های امدادی به ویژه در شرایط بحرانی و جنگی به شمار می رود و عملکرد آن ها در نجات جان انسان ها نقشی انکارناپذیر دارد. در جنگ 12 روزه تحمیلی در کنار هزاران نیروی امدادرسان، 51 قلاده سگ زنده یاب آموزش دیده از مجموع 110 قلاده موجود به کارگیری شدند. در این مدت، سگ های زنده یاب با انجام 245 مأموریت تخصصی در 36 مرکز عملیاتی و جست وجو، مجموعاً 681 ساعت عملیات نجات انجام دادند. نتیجه این عملیات ها یافتن 15 مصدوم زنده و 188 شهید از زیر آوارها و مناطق درگیر بود و متأسفانه در جریان این مأموریت ها، دو قلاده از سگ های زنده یاب بر اثر حملات جان باختند.

سیدرضا مومنی که بیش از 18 سال است در جمعیت هلال احمر مشغول کار است و 5 سالی می شود که ریاست اداره مخصوص سگ های زنده یاب را بر عهده دارد؛ درباره این مرکز می گوید: آنست مخفف آموزش و نگهداری از سگ های تجسس است که از سال 82 این مرکز در هلال احمر تشکیل شد؛ زیرا در زلزله بم بسیاری از این سگ ها توانسته بودند مصدومان زیادی را از زیر آوارها پیدا کرده و نجات دهند به همین دلیل اهمیت وجود این سگ ها برای مسئولان بیشتر مشخص شد و این مرکز ابتدا در دو استان و سپس در سراسر کشور ایجاد شد.

وی درباره تعداد مراکز آنست ادامه می دهد: در حال حاضر 36 مرکز عملیاتی و 110 قلاده سگ داریم. متوسط در هر استان 2 تا 3 سگ با مربی وجود دارد؛ اما در استان تهران ما 5 مرکز فعال داریم که 15 سگ در آن مستقر هستند.

رییس اداره عملیات و جستجو و آنست سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر اظهار می کند: مربی های این سگ ها، از نجاتگران فعال سازمان امداد و نجات هستند که علاقه مند فعالیت با سگ ها هستند. این افراد در ابتدا آزمون می دهند و پس از قبولی در این آزمون، حدود 2 سال آموزش تخصصی فشرده می بینند و بعد از گذراندن این دوره، به آن ها سگ تحویل داده می شود و مجددا با سگ ها دوره آموزشی می گذرانند تا آن ها را تربیت کنند که این دوره برای هر سگ حدود یک سال و نیم به طول می انجامد و سپس سگ وارد چرخه عملیات می شود.

مومنی گفت که ما در مراکز سگ ها، حدود پنج نژاد مختلف از سگ ها داریم اما اکثرا آن ها از نژاد ژرمن شپرد و مالینویز هستند که توانایی انجام عملیات های جستجو را دارند.

وی می افزاید: سگ های ما سگ های زنده یاب هستند که به بوی بدن انسان ها حساسند و می توانند آن ها را پیدا کنند؛ اما با توجه به میزان مفقودی ها در محیط های باز تصمیم گرفتیم سگ های ردیاب را آموزش بدهیم و بخشی از کار خود را به این مسئله اختصاص دهیم تا مفقودی ها را نیز بتوانیم با کمک سگ ها پیدا کنیم. این طرح به صورت آزمایشی در استان مازندران با سگ های نژاد پوینتر در حال اجراست که موفق بوده است و می خواهیم این پروژه را توسعه دهیم.

رییس اداره عملیات و جستجو و آنست سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر تأکید می کند: رویکرد اصلی ما زنده یابی مصدومان است؛ اما با توجه به فراوانی عملیات های مفقودی، ردیابی نیز برای ما اهمیت دارد. همچنین سگ های ما می توانند پیکر افراد مرده را نیز پیدا کنند.

مومنی درباره نگهداری از سگ ها می گوید: ما سگ ها را وقتی توله های 2 تا 3 ماهه هستند خریداری می کنیم. این سگ ها تا وقتی که حدودا یک سال و نیم دارند آموزش می بینند تا وارد چرخه عملیات شوند که هر سگ در یک سال حدود 400 میلیون هزینه نگهداری دارد و بعد از آن نیز هر سال این مبالغ برای هر سگ متفاوت است.

وی می افزاید: طول عمر این سگ ها حدود 13 تا 14 سال است، اما این سگ ها چون دائما تحت آموزش و عملیات هستند، زودتر فرسوده می شوند و معمولا تا 9 سالگی در چرخه عملیات حضور دارند و بعد از آن بازنشسته می شوند.

رییس اداره عملیات و جستجو و آنست سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر با اشاره به اینکه مراکز جستجو در حال توسعه است، می افزاید: ما در گذشته فقط مسئله آنست را در اداره پیگیری می کردیم؛ اما چون مسئله جستجو نیز به کار ما اضافه شده، دو ابزار دیگر مثل پهپاد و دستگاه های زنده یاب نیز به اداره ما اضافه شده تا بتوانیم مفقودی ها را نیز با این سه ابزار مکمل پیدا کنیم.

فرشاد بهبودی که 48 سال دارد و بیشتر از نیمی از عمر خود را در سازمان امدادونجات جمعیت هلال احمر گذرانده می گوید: من در ابتدا به عنوان داوطلب وارد سازمان شدم و تا چندین سال نیز در حوزه های امدادی فعالیت می کردم تا اینکه حدود 18 سال پیش، به خاطر علاقه ام به حیوانات و اهمیت حضور این سگ های زنده یاب در عملیات ها، تصمیم گرفتم وارد اداره آنست شوم.

وی ادامه می دهد: این اداره نیز بعد از زلزله منجیل راه اندازی شد؛ زیرا در آن عملیات متوجه شدند حضور سگ ها می تواند چقدر در پیدا کردن انسان هایی که زیر آوار مانده اند، مفید باشد به همین جهت از چند سال بعد از زلزله این اداره راه اندازی شد و سگ های مخصوص این کار برای فعالیت در کشور خریداری و نگه داری شدند.

این مربی سگ های زنده یاب درباره نحوه آموزش دیدن اولین مربی ها اظهار می کند: ما تحت آموزش مربی های سگ صلیب سرخ آلمان بودیم و سالی چند بار آن ها به تهران می آمدند و برای ما دوره آموزشی برگزار می کردند.

بهبودی ادامه می دهد: سگ ها به صورت روزانه در ساعت های مختلف روز تمرین های خاص خود را انجام می دهند. مثلا پیاده روی، دویدن، اجتماعی کردن سگ، فرمانپذیری دوره های تخصصی و جستجو از جمله تمرینات روزانه سگ ها به همراه مربی هایشان است.

این مربی سگ های آنست هلال احمر با اشاره به اینکه این سگ های تجسس با سگ های پلیس بسیار تفاوت دارند، تاکید می کند که سگ های ما آموزش می بینند که با انسان ها مهربان باشند و آن ها را اذیت نکنند، یعنی کودکان را گاز نگیرند. در حالیکه مثلا سگ های پلیس آموزش می بینند افراد را بگیرند و به دستگیری متهمان کمک می کنند، به همین دلیل سگ های پلیس خشن هستند، اما سگ های ما اجتماعی هستند.

وی می افزاید: هر مربی، یک سگ دارد که تمام امور مربوط به آموزش، تربیت و نگهداری از سگ بر عهده مربی است و مربی ها در ساعات اداری و در عملیات ها همراه سگ خود هستند.

این مربی سگ های زنده یاب ادامه می دهد: هر سگ حدود 10 سال عمر کاری مفید دارد و بعد از آن بازنشسته می شود زیرا به علت کهولت سن دیگر نمی توانند در عملیات ها شرکت کنند. بعد از بازنشستگی نیز یا در مراکز خودمان تا زمانیکه زنده هستند می مانند و یا به اشخاص مورد اعتماد واگذار می شود.

بهبودی می گوید: در صورت مرگ سگ ها نیز، سگ دیگری به مربی واگذار می شود تا مسئولیت آن را بر عهده بگیرد و مجددا آموزش هایش را آغاز کند.

وی می افزاید: این سگ ها به بوی بدن انسان ها حساسند و با روش های مختلف می توانند انسان ها را پیدا کنند. البته به نوع حادثه میزان کارایی سگ ها متفاوت است.

این مربی سگ هلال احمر با بیان اینکه در عملیات های مختلفی مثل ریزش ساختمان پلاسکو، سیل و جنگ 12 روزه با سگش شرکت کرده است، اظهار می کند: در تمام این 12 روز، با سگم اسکار در عملیات های مختلف شرکت کردم.

مهم ترین عملیات، عملیات حمله به شهر ری بود که تقریبا 15 دقیقه بعد از حمله به محل حادثه رسیدیم. اسکار در همان لحظات اولیه بوی بدن فرد زنده ای را احساس کرد و شروع کردن به واق واق کردن که ما هم با دستگاه خاصی که داشتیم مطمئن شدیم که فرد زنده ای زیر آوار است و سریع فرد را زنده پیدا کردیم. در مجموع 2 سگ حاضر در پایگاه امداد و نجات، 7 نفر را زنده یا مرده پیدا کردند.

این سگ ها، در 12 روز جنگ تحمیلی موفق شدند 18 مصدوم را زنده و 188 پیکر شهید را طی 681 ساعت عملیات جستجو پیدا کنند. همچنین در این عملیات ها دو قلاده سگ نیز به خاطر فشار عملیات ها کشته شدند و با این وجود، ضرورت وجود این سگ ها در تیم های امداد و نجات برای همگان مورد اهمیت شد.