کورش احمدی،دیپلمات سابق در گفتگو با روزنامه ایران اظهار داشت: علت گنجاندن این بند در قطعنامه 2231 برمی گردد به روند مذاکراتی که منتهی به توافق برجام شد. در حقیقت، اگر چنین بندی در قطعنامه گنجانده نمی شد، اساساً برجامی شکل نمی گرفت. این موضوع یک شرط قطعی برای کشورهای غربی بود. بنابراین تصمیم در مورد آن برعهده تیم مذاکره کننده یا دولت وقت نمی توانست باشد و کلیت نظام باید در مورد آن تصمیم می گرفت. به عبارت دیگر حکم دایر بود بر درج این مکانیسم ماشه در قطعنامه 2231 یا منتفی شدن کل برجام. خاصه آنکه کنگره آمریکا نیز طبق قانون INARA باید در مورد توافق برجام نظر می داد و دولت اوباما می دانست که چنانچه این مکانیسم در برجام نباشد، کنگره حتماً توافق را رد خواهد کرد.

در صورت فعال سازی مکانیسم ماشه از سوی اروپا، آیا ایران امکانی برای مقابله یا جلوگیری از این روند دارد؟

یکی از اقداماتی که ایران می تواند انجام دهد، تأکید بر این واقعیت است که طرف های اروپایی خودشان به تعهدات برجامی شان عمل نکرده اند و از همین رو، اقدام آنها برای فعال سازی مکانیسم ماشه در حکم سوءاستفاده از یک ابزار حقوقی است. ایران می تواند تلاش کند مشروعیت حقوقی و سیاسی این اقدام را زیر سؤال ببرد و نشان دهد که طرفی که خود متخلف است نمی تواند و نباید به طور یک جانبه برای مجازات طرف دیگر تلاش کند.

اگر چه باید در جهت تضعیف مبانی مشروعیت اقدام اروپا تلاش کنیم اما مقامات ما در عین حال باید توجه داشته باشند که اجرای این رویکرد نیازمند همراهی چند کشور دیگر در عرصه بین المللی است؛ اما با توجه به فضای فعلی و صف بندی گسترده ای که علیه ایران شکل گرفته و نیز سکوت بسیاری از کشورها در جریان حملات اخیر اسراییل و آمریکا به ایران، بعید به نظر می رسد که بتوان اجماع قابل توجهی در حمایت از موضع ایران ایجاد کرد. با وجود این، دستگاه دیپلماسی می تواند از مسیر مشروعیت زدایی از اقدام اروپا، تلاش هایی را برای تضعیف اثرگذاری حقوقی و سیاسی این فرآیند انجام دهد.

واکنش ایران نسبت به سناریوی بازگشت تحریم ها از طریق مکانیسم ماشه چه خواهد بود؟

در چنین شرایطی، معقول ترین و عقلانی ترین گزینه برای هر دو طرف، حرکت در مسیر مذاکره و دیپلماسی است. ایران نیز، با وجود شرایط سخت و فشارهای گسترده، همچنان ظرفیت هایی برای مذاکره و گرفتن امتیاز و رسیدن به یک توافق عزت مندانه دارد. در مقابل، طرف غربی نیز علی رغم تصور و ادعای داشتن دست بالای خود در برخی حوزه ها، از یک واقعیت کلیدی آگاه است و آن اینکه جنگ، حتی برای طرف پیروز نیز بسیار هزینه زاست.

آمریکا و کشورهای اروپایی بر عکس رژیم نسل کش اسراییل تلاش دارند تا از سناریوهای جنگ طلبانه فاصله بگیرند و مسیر دیپلماسی را ترجیح دهند.بنابراین، احتمال شکل گیری دور جدیدی از مذاکره، با هدف جلوگیری از تشدید بحران، کاملاً وجود دارد.

در این میان،ایران باید نهایت بهره را از ابزار دیپلماتیک خود ببرد تا هم درصحنه بین المللی ابتکار عمل را حفظ کند و هم افکار عمومی داخلی را با خود همراه نگه دارد.اگر بدون تلاش کافی برای مذاکره، کشور به سمت اقدامات شدید مانند خروج از NPT یا افزایش سطح غنی سازی برود، ممکن است بخش هایی از جامعه داخلی نیز نسبت به راهبرد کشور دچار تردید شوند. بنابراین، اولویت باید حفظ مسیر دیپلماسی و مذاکرات باشد؛ چراکه گزینه هایی مانند خروج از NPT یا غنی سازی بالاتر نه تنها پرونده ایران را وارد فازهای پیچیده تری در آژانس بین المللی انرژی اتمی و شورای امنیت می کند، بلکه با واکنش های بین المللی بیشتری نیز مواجه خواهد کرد.