پیش تر 26 اردیبهشت ماه سال جاری مذاکراتی بین طرفین در استانبول برگزار شده بود. رفع تحریم ها و مباحث مربوط به برنامه هسته ای ایران از جمله مباحثی است که در این جلسه پیگیری می شود. بقایی همچنین تاکید کرد که این نشست، جلسه مطالبه گرایانه از سوی ایران خواهد بود.

به گزارش روزنامه دنیای اقتصاد، سرانجام بعد از چند روز گمانه زنی و انتشار اخباری از سوی رسانه های خارجی درباره زمان و مکان دور ششم مذاکرات ایران و تروییکای اروپا در دولت مسعود پزشکیان، روز گذشته اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه، اعلام کرد که ایران و سه کشور اروپایی (فرانسه، آلمان و انگلیس) روز جمعه سوم مرداد (25 ژوییه) در سطح معاونان وزرای امور خارجه در استانبول درباره موضوع هسته ای ایران گفت وگو خواهند کرد.

گفت وگوهایی که به تعبیر بقایی مطالبه گری ایران از اروپا به دلیل مواضع متناقض در طول ماه های گذشته بوده است. تروییکای اروپایی از دو هفته گذشته به این سو مجددا با طرح ادعاهایی در خصوص مکانیسم ماشه، تهدید کرده اند که این سازوکار را تا پایان ماه اوت - 10 شهریور فعال خواهند کرد. قطعی شدن دور جدید مذاکرات تهران و سه پایتخت اروپایی در شرایطی است که پیش تر و در روز یکشنبه خبرگزاری اسکای نیوز در خبری مدعی شده بود که این مذاکرات روز یکشنبه در ژنو برگزار می شود.

به گفته بقایی این گفت وگوها در سطح معاونان وزرای امور خارجه با حضور مجید تخت روانچی، معاون سیاسی وزیر خارجه و کاظم غریب آبادی، معاون وزیر خارجه در امور بین الملل برگزار خواهد شد. همزمان مارتین گیس، سخنگوی وزارت امور خارجه آلمان، در پاسخ به این سوال که این کشور چه انتظاری از این مذاکرات دارد و چه کسی را به نمایندگی به استانبول می فرستد، گفت: این مذاکرات در سطح کارشناسی برگزار می شود. سخنگوی دستگاه دیپلماسی ایران همچنین گفت که در این نشست معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز حضور دارد. به گفته بقایی، رفع تحریم ها و مباحث مربوط به برنامه هسته ای ایران در جلسه ایران و تروییکا به صورت جدی مطرح خواهد شد و تهران مطالبات خود را بیان می کند. وی درباره موضع گیری کشورهای اروپایی پیرامون تجاوز اخیر علیه کشورمان نیز تشریح کرد که این کشورها برای محکوم کردن تجاوزات، مسوولیت قانونی و حقوقی داشتند و متاسفانه این اتفاق نیفتاد. بقایی تاکید کرد که این جلسه از سوی ایران مطالبه گرایانه خواهد بود.

پیش از این خبرنگار المیادین در تهران گفته بود ایران در پاسخ به درخواست کشورهای اروپایی، با برگزاری دور جدید مذاکرات با نمایندگان تروییکای اروپایی موافقت کرده و اوایل هفته آینده این مذاکرات در سطح معاونان وزیر امور خارجه برگزار خواهد شد. خبرنگار المیادین تاکید کرد مذاکرات ایران و اروپا جدا از مذاکرات غیرمستقیم با واشنگتن برگزار خواهد شد.

این مذاکرات در شرایطی برگزار می شود که کشورهای اروپایی با همراهی آمریکا بر فعال سازی مکانیسم ماشه علیه ایران تاکید دارند. روز شنبه یک پایگاه خبری آمریکایی به نقل از سه منبع آگاه نوشت که مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، و وزرای امور خارجه فرانسه، آلمان و انگلیس توافق کردند که پایان ماه اوت (ماه آینده میلادی) موعد بالفعل درباره حصول توافق هسته ای با ایران باشد، در غیر این صورت، مکانیسم ماشه فعال خواهد شد . فرانسه، آلمان و بریتانیا همچنان بخشی از توافق هسته ای 2015 ایران هستند که دولت اوباما آن را امضا کرد، اما دولت اول ترامپ از این توافق خارج شد. در واقع توافق سه کشور اروپایی این بود که تحریم های سازمان ملل علیه ایران را تا پایان ماه اوت بازگردانند، مگر اینکه اقدامی در مورد توافق هسته ای جدید صورت گیرد.

در یکی از آخرین واکنش ها از سوی کشورهای غربی روز گذشته وزارت خارجه آلمان اعلام کرد که آلمان، فرانسه و انگلیس به تلاش های فشرده برای یافتن راه حل دیپلماتیک دائمی برای پرونده هسته ای ایران ادامه می دهند. همزمان وزارت خارجه آلمان تاکید کرد که اگر تا پایان ماه اوت به راه حل دیپلماتیک دست پیدا نشود، گزینه مکانیسم ماشه همچنان مطرح خواهد بود. این در حالی است که اخیرا مواضع نادرستی از سوی این کشور در خصوص برنامه هسته ای ایران اتخاذ شده و حتی واکنش سخنگوی دستگاه دیپلماسی را به دنبال داشته است. بقایی در این رابطه گفت: ما از رویکرد آلمان در یک ماه اخیر به شدت گله مند هستیم، من کلمه گله مند را به عنوان سبک ترین کلمه استفاده کردم، استفاده از تعابیر نامناسب توسط مقامات آلمان از جمله کار کثیف رژیم برای آنان، مسوولیت بین المللی برای آلمان ایجاد کرده و صراحتا اقدام تجاوزکارانه را می پذیرد. وی تاکید کرد: ما انتظار داریم آلمان موضع خودش را تصحیح کند و اجازه ندهد به عنوان نقطه سیاه در تاریخ روابط دو ملت باقی بماند.

با توجه به فضایی که امروز وجود دارد و تهدید مداوم اروپایی ها به استفاده از ابزار مکانیسم ماشه علیه ایران، گفت وگوهای روز شنبه در استانبول از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و اگر این مذاکرات در مسیر درستی پیش برود، ممکن است در گام های بعدی پیش از موعد تعیین شده، طرفین بتوانند به سازوکاری برای فعال نشدن اسنپ بک دست پیدا کنند.

روز یکشنبه وزیر خارجه کشورمان در نامه ای خطاب به دبیرکل سازمان ملل و رییس شورای امنیت، درباره تلاش های اروپایی ها برای استفاده از مکانیسم ماشه تاکید کرد که سه کشور اروپایی نمی توانند با سوءاستفاده از قطعنامه ای که خود به آن پایبند نبوده اند، اعتبار شورای امنیت سازمان ملل را زیر سوال ببرند. بقایی نیز روز گذشته در این خصوص گفت: ما در رایزنی های مستمر و مداوم هستیم که مانع اجرای این مکانیسم یا کاهش اجرای تبعات آن باشیم. البته همان طور که گفتم از نظر حقوقی، منطقی، اخلاقی و سیاسی هیچ مبنا و دلیلی برای بازگشت تحریم های لغو شده علیه ایران وجود ندارد. سخنگوی دستگاه دیپلماسی با اشاره به بدعهدی اروپایی ها به خصوص تروییکای اروپایی در ارتباط با موضوع برجام و اجرای تعهداتشان در این قرارداد و تهدیدهای آنها در استفاده از مکانیسم ماشه علیه ایران توضیح داد: امیدواریم که کشورهای اروپایی در این رویکرد خود تجدیدنظر کنند و فرصت نقش آفرینی سازنده را از مجموعه اتحادیه اروپا در ارتباط با این موضوع نگیرند.

تهدید کشورهای اروپایی به استفاده از مکانیسم ماشه در حالی است که ایران بارها تاکید کرده که این سه کشور خود از نخستین ناقضان توافق برجام بوده اند و اکنون نباید از این مساله به مثابه ابزار فشاری علیه تهران استفاده کنند.

سخنگوی دستگاه دیپلماسی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه تحلیلگران معتقدند که پافشاری کشورهای اروپایی برای استفاده از مکانیسم ماشه علیه ایران، توجیهی برای حملات به ایران است، گفت: ما هیچ مبنای اخلاقی، حقوقی و سیاسی برای متوسل شدن به سازوکار ماشه قائل نیستیم. کشورهای دیگر با ما هم نظر هستند و روسیه و چین هم موضع مشابهی با ما دارند. بقایی تاکید کرد که در نهایت، اگر تهدید به فعال سازی مکانیسم ماشه عملی شود، این اقدام به معنای آن خواهد بود که اروپا هیچ نقشی برای خود در فرآیندهای مذاکراتی آینده با ایران قائل نیست و خود را از هر نقشی در این زمینه محروم می کند.

در خصوص احتمال فعال شدن مکانیسم ماشه و سناریوهای بعدی، محمدرضا پورابراهیمی، رییس کمیسیون اقتصادی و بازرگانی دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام، روز دوشنبه گفت که در آخرین نشست کمیسیون اقتصادی دبیرخانه مجمع، احتمال فعال شدن مکانیسم ماشه از سوی سه کشور اروپایی و اقدامات اخیر دولت آمریکا در دو ماه گذشته در راستای فشار حداکثری همزمان با برگزاری مذاکرات، بررسی شد و فرضیه های مختلف در زمینه فعال شدن این مکانیسم و آثار و پیامدهایش مورد واکاوی قرار گرفت.

از سوی دیگر روسیه و چین از پیگیری روند دیپلماتیک برای حل و فصل اختلافات ایران و غرب استقبال کردند. در این رابطه لین جیان، سخنگوی وزارت امور خارجه چین، روز گذشته در نشست خبری هفتگی خود در پاسخ به سوالی درباره اینکه ایران و تروییکای اروپایی قرار است در آینده نزدیک درباره برنامه هسته ای تهران گفت وگو کنند، خاطرنشان کرد که پکن همواره بر این باور است که دیپلماسی بهترین راه برای حل موضوع هسته ای ایران است. او با تاکید بر اینکه راه حل دیپلماتیک تنها روش درست برای رسیدگی به این مساله است افزود: ما از تمام طرف ها می خواهیم که در این مسیر گام بردارند و به حل سیاسی موضوع هسته ای ایران کمک کنند.

میخاییل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان های بین المللی در وین، در گفت وگویی با این روزنامه درباره تهدید اروپایی به فعال کردن مکانیسم ماشه و همراهی آمریکا با این روند گفت: عادت اروپایی ها و آمریکایی ها به تعیین مداوم مهلت های مختلف کاملا نتیجه عکس دارد. در گذشته نیز همین رویکرد در شکست تلاش های 2022-2021 برای احیای برجام از طریق مذاکرات نقشی منفی داشت، در حالی که روند مذاکرات در حال به نتیجه رسیدن بود.

وی تهدیدهای غرب برای فعال سازی مکانیسم ماشه را اقدامی غیرقانونی خواند و ادامه داد: آمریکا خود از برجام خارج شد و از حقوق و تعهدات خود به عنوان یکی از طرف های این توافق چشم پوشید و انگلیس، آلمان و فرانسه نیز ناقض برجام و قطعنامه 2231 شورای امنیت هستند. این یعنی آنها خود را از حق فعال سازی ماشه محروم کرده اند. همچنین این دیپلمات بلندپایه روسیه گفت که مسکو آماده است در صورتی که ایران و آمریکا بخواهند، نقش میانجی را در مذاکرات آنها ایفا کند.

سخنگوی وزارت خارجه همچنین در ارتباط با رایزنی های ایران با روسیه و چین در ارتباط با موضوع مکانیسم ماشه و تهدیدهای اروپایی ها گفت: امروز سه شنبه قرار است نشست سه جانبه چین، روسیه و ایران در تهران در سطح مدیران کل برگزار شود که در آن موضوع هسته ای نیز مطرح خواهد شد. بقایی ادامه داد: روسیه و چین هر دو عضو برجام و شورای امنیت سازمان ملل هستند و در هر روندی که در این زمینه شکل بگیرد، می توانند نقش ایفا کنند. وی ادامه داد: ما روابط خوبی با روسیه و چین داریم، طی یک سال گذشته در ارتباط با موضوع مکانیسم ماشه گفت وگوهای خوبی با چین و روسیه داشته ایم.

مذاکرات استانبول ششمین دور گفت وگوها بین ایران و طرفین اروپایی است؛ نخستین دور گفت وگوهای ایران و تروییکای اروپا مهرماه 1403 در حاشیه هفتادونهمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک برگزار شد. میزبان دور دوم و سوم این گفت وگو شهر ژنو سوییس بود که دور نخست نهم آذرماه سال گذشته و دور سوم 24 و 25دی ماه سال 1403 برگزار شد.

چهارمین دور از این گفت وگوها نیز 26 اردیبهشت ماه سال جاری و کمتر از یک ماه قبل از تجاوز رژیم اسراییل به خاک کشورمان در استانبول ترکیه برگزار شد. دور پنجم در میانه تهاجم رژیم صهیونیستی در 30خرداد در ژنو برگزار شد. همچنین شامگاه پنج شنبه هفته گذشته وزیر امور خارجه ایران پس از پایان جنگ 12روزه در یک کنفرانس ویدئویی با وزرای خارجه تروییکای اروپایی و همچنین کایا کالاس، مسوول جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا، به گفت وگو نشست.