مهدی زارع، استاد پژوهشکده زلزله شناسی در خبرآنلاین نوشت: بعضی ساکنان شهر های گرگان و شاهرود سوال می کنند که ما چه کنیم؟ آیا شرایط عوض شده؟ در پاسخ ابتدا ببینیم که مساله چیست:

گسلهای گرگان و شمال البرز و سامانه گسلی شاهرود سامانه های گسلی فعال در جنوب شرق کوه های البرز شرقی است که بیشتر با حرکت امتدادلغز چپگرد و فشاری مشخص می شوند. سامانه گسله شاهرود پهنه ای از گسلش شامل گسلهای آستانه، شاهرود، ابر و جاجرم است. کل طول سامانه گسله شاهرود حدود 400 کیلومتر طول دارد که از گسله هایی با قطعات 80 تا 150 کیلومتر شکل گرفته است. این سامانه گسلی ویژگی های ژئومورفیک مختلفی از جمله خمیدگی های فشاری در شمال دامغان و شاهرود و حوضه های کششی دره آستانه را نشان می دهد.

اگر به تاریخ زمینلرزه های منطقه شرق البرز توجه کنیم قطعاتی از سامانه گسلی شاهرود با زلزله های تاریخی قابل توجهی، از جمله زلزله قومس در سال 856 میلادی که باعث ویرانی گسترده در منطقه دامغان شد، و احتمالا با زلزله 1890 تاش زیارت مربوط بوده است بنابراین سامانه گسلی شاهرود منبع اصلی خطر لرزه ای به ویژه در جنوب شرق منطقه است.

البرز شرقی یکی از مناطق فعال در شمال ایران و حوضه جنوبی کاسپین و گسل آستانه یکی از گسل های مهم در سامانه گسلی شاهرود در شرق البرز است. گسل آستانه طولی حدود 150 کیلومتر دارد و حدود 2 میلیون نفر در شهرهایسمنان، دامغان، آستانه، کیاسر، فیروزکوه و ورسک در اطراف گسل های ذکر شده زندگی می کنند.

ضخامت رسوبات در این منطقه حدود 4 کیلومتر و ژرفای بیشتر زمینلرزه های ثبت شده لایه لرزه زا در ژرفای 4 تا 14 کیلومتری است. بنابراین لایه لرزه زا در این پهنه در همین ژرفا قرار دارد و زمینلرزه های مهم بعدی نیز در چنین ژرفاهایی به احتمال زیاد رخ می دهند.

همچنین در مورد احتمال رخداد زمینلرزه بزرگ بعدی در همین ناحیه باید گفت که

- مانند گذشته احتمال وقوع زمینلرزه با بزرگای بیش از 7 وجود دارد. این احتمال البته همواره بوده و کسی نمی تواند این احتمال را برای یک شهر یا نقطه خاص یا شهر کوچک ، برای زمان کوتاه مانند چند ساعت یا چند روز ارایه کند. ارایه جزییات خطر برای بازه های کوتاه نیاز به پایش های بسیار دقیق تر دارد که با شبکه های پر تعداد زلزله شناسی و ژیودزی باید انجام شود . برای چنین پایش های تفصیلی باید سرمایه گذاری زیرساختی علمی در ایران ما انجام شود.

- اینکه مردم در مواجهه با چنین اخباری چه می توانند و باید انجام دهند، سوال مهمی است. باید گفت اطلاع از داده های علمی لرزه خیزی ابتدا می تواند آگاهی های مردم را زیاد تر کند ولی همزمان مدیران و مسیولان سازمانهای مربوطه را نسبت به انجام اقداماتی هشیار کند. البته اولین اقدام هم برای مردم و هم مسولان حفظ آرامش است.

- مردم اقدامات احتیاطی متعددی را می توانند انجام دهند که برای هر زمینلرزه محتمل بعدی مفید خواهد بود (خواه در کوتاه مدت و خواه در آینده ای دور اتفاق بیافتد) نظیر کنترل کیف بسته های اضطراری (غذا، آب، کمک های اولیه،چراغ قوه، باتری و غیره) و چک کردن چیدمان منزل و وارسی نقاط امن در منزل مانند زیر میزهای محکم، دور از پنجره ها و همچنین اجرای همین وارسی ها در محل های کارو بررسی مجدد مسیرهای تخلیه . دوری از شایعات و اخبار زرد و دوری از افرادی که سایرین را بی جهت مضطرب می کنند.

- سازمان های دولتی و نهاد های امدادی و اورژانس و هلال احمر می توانند به برگزاری تمرین های آمادگی به ارزیابی و کنترل مجدد ایمنی محلهای زندگی و کار بپردازند.

- آمادگی روانی برای برای کاهش اضطراب، ترس با کمک روانشناسان و روانپزشکان و تلاش برای کم کردن اضطراب با حفظ آرامش در حین هوشیاری از کارهای مهم در یاد آوری این نکته مهم است که هنگامی که چند زمینلرزه در یک ناحیه رخ می دهد، پناه بردن وسواسی شهروندان به هر نوع خبر از وقوع زمینلرزه کوچک یا بزرگ و مرور مکرر بدترین زمینلرزه محتمل در ذهن ، کمکی به زندگی پایدار نمی کند. وقتی می دانیم که این گسلها ی فعال در نزدیکی محل زندگی ما وجود دارند باید دقت کنیم که با احتمالی دایمی از خطر زمینلرزه مواجهیم. این بدان معنی نیست که هر روز زلزله خواهد آمد. ولی بدان معنی است که باید با بهره گیری از علم کیفیت و سطح ایمنی زندگی در یک منطقه لرزه خیز را بالا ببریم. به شایعات نیز توجه نکنیم.