روز گذشته در شرایطی معاملات هفته جاری بورس تهران کلید خورد که شاخص های سهامی تحت تاثیر فشار فروش و رفتار محتاطانه عرضه کنندگان نمایش خوبی را ارائه نکردند. به طوری که علاوه بر ریزش قابل پیش بینی دماسنج اصلی بازار سرمایه، بورس برای سومین روز کاری متوالی با خروج سنگین پول مواجه شد. به نظر می رسد در روزهای اخیر تب حمایت ها در بازار سهام فروکش کرده است. با توجه به تاثیرات کوتاه مدت اقدامات حمایتی، اکنون سناریوی بازگشت دوباره به شرایط رکودی و کاهش قیمت ها مطرح است.

به گزارش دنیای اقتصاد، با نگاهی به وضعیت پیچیده و دوگانه بورس تهران می توان دریافت که صعودهای اخیر شاخص کل بیش از آنکه تحت تاثیر خط و خطوط تکنیکال باشد، عمدتا به دلیل حمایت هایی بوده که توسط سیاستگذاران از بازار انجام شده است. از این رو نتیجه ای مطلوب برای آزمون احیای اعتماد سرمایه گذاران در میانه تلاطم های کنونی به شمار نمی آید.

15 روز از فرود چتر حمایتی بر سر بورس تهران می گذرد. طی این مدت بازار سرمایه روزهای صعودی فراوانی را پشت سرگذاشته این در حالی است که پرونده خروج پول همچنان باز است. موضوعی که از تردید و هراس نهفته در رفتار معامله گران حکایت می کند. طی مدت یاد شده حدود 13میلیارد تومان پول حقیقی از گردونه معاملات خارج شده است. این وضعیت در روز گذشته نیز مجددا تکرار شد تا خروج پول بعد از مشوق های حمایتی ادامه یابد.

شرایطی که حتی ممکن است منجر به توقف جدی روند صعودی شاخص ها شود. همان طور که در معاملات روز گذشته بازار سهام نیز مشاهده کردیم هر سه شاخص اصلی این بازار در مسیر نزولی حرکت کردند تا اما و اگرهای صعود بورس ادامه یابد. بورس بعد از حمایت های اخیر حدود 5 درصد بازدهی کسب کرده اما رفت و برگشت های روزهای اخیر شاخص های سهامی به نوعی از شرایط متزلزل این بازار خبر می دهند.

تجربه سال های اخیر نیز نشان می دهد؛ هرگاه بورس به سمت ریزش مستمر حرکت کرده و صدای اعتراض سهامداران در قالب فروش و خروج پول بلند شده، سیاستگذار بازار سرمایه دست به اقدامات حمایتی زده است. در نتیجه با توجه به اینکه چنین حمایت هایی به صورت موقت در دستور کار قرار می گیرد؛ نرخ برخی سهام برای مدتی محدود ممکن است اندکی بالا رود و منجر به ایجاد فرصت فروش یا نوسان گیری برای برخی سرمایه گذاران شود. درنهایت نیز با توجه به ماهیت ذاتا ناپایدار این اقدامات، دوباره شرایط به حالت قبل بازگشته و سایه کاهش و رکود بر سر بازار گسترده شده است. از همین منظر قابل پیش بینی بود که حمایت ها اثرات کوتاه مدت و مقطعی را برجای بگذارند.

وضعیت این روزهای بازار سرمایه انعکاسی از بیم و امیدهاست؛ جایی که شاخص های سهامی رشد می کنند، اما از سویی رفتار محتاطانه معامله گران نیز در حال تشدید است. اما آیا راه حلی وجود دارد که ضمن حفظ روند صعودی بورس، جلوی خروج پول سهامداران خرد گرفته شود؟ براساس اظهارات کارشناسی تعدد ریسک های سیستماتیک بی گمان مانع از حل این مساله دست کم در کوتاه مدت خواهد شد. به خصوص اینکه سرنوشت بازارها و معادلات پیچیده آن ها به متغیرهای سیاسی و مذاکرات هسته ای کشور گره خورده است. در ماه های اخیر نیز به کرات مشاهده کردیم که چگونه اخبار سیاسی روند بازارها را دستخوش تغییرات جدی کرده است.

در حال حاضر نگاه معامله گران به سرنوشت مذاکرات احتمالی ایران دوخته شده است جایی که به طور مشخص آینده ای مبهم را رقم می زند. این ابهامات و سناریوهای گوناگون به ویژه در میان بازیگران خرد بازار سهام، باعث تقویت رفتارهای محافظه کارانه و فروش های هیجانی خواهد شد. تجربه نشان می دهد که سرمایه گذاران خرد که سهم بالایی از دادوستدهای روزانه را به خود اختصاص می دهند، معمولا نسبت به اخبار و تحولات دچار بیش واکنشی شده و از ترس ریزش ارزش سهام خود به سرعت وارد فاز فروش می شوند.

همین امر خروج پول از بازار سهام در هفته های اخیر شدت بخشید. این وضعیت در حالی است که بازار سهام در سطوح ارزنده ای به سر می برد. با این حال محرک کنونی نتوانسته بر تردیدهای معامله گران فائق آید.

فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه در مورد وضعیت این روزهای بازار سهام و خروج ادامه دار پول می گوید: وضعیت بورس به گونه ای است که نباید از سهامدار خرد انتظار داشت به سمت خرید سهام و نگهداری آن رغبت نشان دهد. در مورد حمایت های انجام شده نیز با توجه به اقدام دیرهنگام سیاستگذار طبیعی بود که سهامداران حقیقی چشم انداز مثبتی نسبت به مشوق های حمایتی نتوانند ترسیم کنند. حمایت از بازار سرمایه باید در دو مقطع مجزا یکی قبل از وقوع حوادث و اتفاقات غیرمترقبه و دوم در زمان حادث شدن رخدادها انجام می شد. از سویی اقدامات حمایتی نباید به صورت مستقیم توسط دولت و بانک هایی که خود دچار ناترازی منابع هستند در دستور کار قرار می گرفت. به همین دلیل ملاحظه می کنیم که چگونه حمایت ها در نقش مسکن های موقتی به ایفای نقش پرداختند.

معاملات بورس تهران در نخستین روز هفته، باز هم با افزایش عرضه و تشدید فشار فروش از سوی بازیگران خرد بازار دنبال شد. شاخص کل که تا سه شنبه هفته گذشته و 9 روز معاملاتی متوالی، صعود کرده بود؛ از روز چهارشنبه متوقف شد. این وضعیت روز گذشته هم تکرار شد و نماگرهای سهامی برای دومین روز متوالی نتوانستند جامه سبز بر تن کنند.

البته تاحدود قابل پیش بینی بود که بورس بعد از 9 روز صعود به مرور وارد فاز استراحت شود. به خصوص اینکه رشد ثبت شده اخیر (5 درصدی) زیر سایه حمایت سیاستگذاران به دست آمده بود. شنبه روز خوبی برای بورس بازان نبود. دماسنج اصلی بورس با کاهش 0.42درصدی (حدود 12 هزار واحد) همراه شد و به سطح 2میلیون و 825هزار واحد عقب نشینی کرد. شاخص هموزن نیز با ثبت کاهش 0.52 درصد، پرونده خود را در سطح 843 هزار واحد بست.

شاخص کل فرابورس نیز همسو با سایر شاخص ها با ثبت کاهش 0.33 درصدی یک روز منفی و نزولی را پشت سر گذاشت. اما نکته حائز اهمیت در این میان سریال تکراری خروج پول و بی رغبتی سهامداران در سمت خرید است. ابهامات پیرامون وضعیت متغیرهای اثرگذار بر روند بازار سرمایه سبب شده تا پول از بازار سهام خارج شود. روز گذشته نیز مجددا همین اتفاق رخ داد و هزار و 342میلیارد تومان پول حقیقی از گردونه دادوستدهای بازار سهام خارج شد.

ارزش معاملات خرد نیز در روز شنبه با ثبت رقم 6 هزار و 547میلیارد تومانی، دستاوردی جز کاهش 7 درصدی در پی نداشت. همچنین 75 درصد از نمادهای بازار در بخش سرخ تابلوی معاملات ایستادند و تنها 25 درصد از نمادها در قسمت سبز تابلوی معاملات جای گرفتند. همچنین عملکرد شاخص هموزن نیز نشان می دهد وضعیت نمادهای کوچک تر به مراتب بدتر نمادهای بزرگ تر بوده است.

از سویی رصد جریان پول در میان گروه های بورسی نشان می دهد که در روز شنبه، به رغم وضعیت نزولی نماگرهای بورسی در برخی گروه ها از جمله نیروگاهی ها و لجستیک آبی ورود پول صورت گرفت. در طرف مقابل عمده گروه های بورسی بازار با خروج پول سنگین در روز شنبه همراه شدند. بیشترین میزان خروج پول حقیقی از بانکی ها صورت گرفت. از این صنعت 223میلیارد تومان پول حقیقی در معاملات روز شنبه خارج شد. پس از بانکی ها محصولات شیمیایی و فلزات اساسی با متوسط خروج پول بیش از 155میلیارد تومان در رتبه های دوم و سوم بالاترین میزان خروج حقیقی ها جای گرفتند.

از اواسط هفته گذشته اقبال حقیقی ها به صندوق های اهرمی بیشتر شد. همین امر موجب شد تا در جریان معاملات روز شنبه، با وجود جو غالب منفی در نماگرهای بورسی، صندوق های اهرمی با ورود پول 37میلیارد تومانی از سوی حقیقی ها همراه شوند. علاوه بر این، در صندوق های با درآمد ثابت نیز ورود پول به میزان 1.5همت را به نظاره نشستند. به این ترتیب توانستند در صدر جدول تراز پول حقیقی جای بگیرند.

البته معاملات نخستین روز هفته بازار سهام با حواشی نیز همراه شد. شرکت خودروسازی سایپا در نیمه دوم معاملات روز گذشته پس از برگزاری مجمع عمومی عادی سالانه وعدم تقسیم سود، بدون دامنه نوسان بازگشایی شد. شرایط منفی بازار سهام موجب شد تا سایپا منفی باز شود. در نهایت ناظر بازار معاملات سایپا را ابطال کرد و بازگشایی را در نهایت منتفی اعلام کرد. همین امر موجب شد تا ناظر از بازگشایی نماد ایران خودرو نیز در روز گذشته منصرف شود. به رغم اخبار منتشر شده از ابتدای روز گذشته مبنی بر بازگشایی ایران خودرو، نماد مذکور در روز قبل بازگشایی نشد و این امر به روزهای دیگر موکول شد.

ارزش دلاری بازار سهام اکنون به 115میلیارد دلار رسیده که همچنان در محدوده آذرماه سال 98 قرار دارد. با وجود عرضه های اولیه بزرگ، ریسک بالای بورس تهران سبب شده است تا شاخص های سهامی در برابر رشد قیمت دلار عقب نشینی کنند. هرچند کاهش این شاخص آماری، بر ارزندگی بازار افزوده است، اما سیگنال نگران کننده ای نیز برای وضعیت اقتصادی کشور محسوب می شود. سیاستگذار بازار سرمایه برای بزرگ شدن بازار سهام باید ضمن کاهش ریسک های سیاسی، موانع و نگاه دستوری را در صنایع به حداقل برساند.

در همین حال دلار در بازار آزاد که معاملات پنج شنبه را در قیمت 88 هزار و 450 تومان به پایان رسانده بود؛ استارت معاملات هفته را در سطح 88 هزار و 800 تومان زد و در ادامه، قیمت دلار، با کاهش همراه شد و به پله های ابتدایی کانال 88 هزار تومان رسید.