نخستین دارویی که قابلیت پیشگیری 100 درصدی از اچ آی وی را دارد، مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا قرار گرفت و به زودی عرضه جهانی آن آغاز می شود.

به گزارش ایسنا به نقل از ان ای، یک اپیدمی که 44 سال ادامه داشته است، سرانجام با تأیید اولین داروی HIV که با تزریق دو بار در سال، محافظت صد درصدی را ارائه می دهد، فروکش خواهد کرد. این یک دستاورد برجسته است که می تواند جان میلیون ها نفر را در سراسر جهان نجات دهد.

سازندگان این دارو همچنین دسترسی مقرون به صرفه به آن را در ایالات متحده و فراتر از آن فراهم می کنند و با 6 تولیدکننده قراردادهای تولید و عرضه آن را به امضا رسانده اند.

سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) این داروی جدید موسوم به لناکاپاویر (lenacapavir) را که با نام تجاری یزتوگو (Yeztugo) فروخته می شود، تأیید کرده است. این دارو از دسته ای از داروهاست که به عنوان مهارکننده های کپسید شناخته می شوند و تقریباً صد درصد محافظت در برابر عفونت HIV ایجاد می کنند که در حال حاضر 1.3 میلیون نفر را هرساله تحت تأثیر قرار می دهد.

مجله Science در سال 2024، لناکاپاویر را به عنوان اختراع پیشگام سال نام گذاری کرد و ما به طور گسترده آن را در مسیر ورود به بازار پوشش داده ایم. پیشگیری قبل از مواجهه (PrEP) افراد HIV منفی را حدود 99 درصد در برابر ابتلا به این ویروس ویرانگر از طریق رابطه جنسی محافظت می کند.

همانطور که سال گذشته توضیح دادیم، لناکاپاویر یک مهارکننده کپسید است. در ویروس HIV نوع 1 (HIV-1)، کپسید یک پوسته پروتیینی است که ماده ژنتیکی ویروسی را در خود جای داده و از آن محافظت می کند و برای انتقال ویروس به سلول میزبان بسیار مهم است. پس از ورود به سلول میزبان، کپسید ریخته می شود و ویروس شروع به کپی کردن خود می کند. لناکاپاویر مانع از وقوع این اتفاق می شود.

دنیل اودی (Daniel O’Day)، رییس و مدیر اجرایی شرکت گیلیاد ساینسز (Gilead Sciences)، در مورد خبر تأیید FDA گفت: این یک روز تاریخی در مبارزه چند دهه ای علیه HIV است. یزتوگو یکی از مهم ترین پیشرفت های علمی زمان ماست و فرصتی بسیار واقعی برای کمک به پایان دادن به همه گیری HIV ارائه می دهد.

وی افزود: این دارویی است که فقط باید دو بار در سال تزریق شود و نتایج قابل توجهی در مطالعات بالینی نشان داده است، به این معنی که می تواند پیشگیری از HIV را متحول کند. دانشمندان گیلیاد پایان دادن به HIV را هدف خود قرار داده اند و اکنون با تأیید یزتوگو توسط FDA و با همکاری شرکای متعددمان می توانیم به تحقق این هدف کمک کنیم.

لناکاپاویر در سال 2022 با نام تجاری سانلنکا (Sunlenca) برای درمان HIV در افراد مبتلا به HIV تأیید شد، اما دستیابی به داروهای پیشگیری طولانی اثر بسیار دشوارتر بوده است.

کارلوس دل ریو (Carlos del Rio)، استاد برجسته پزشکی در بخش بیماری های عفونی دانشکده پزشکی دانشگاه اموری (Emory) و مدیر مشترک مرکز تحقیقات ایدز اموری در آتلانتا می گوید: یزتوگو می تواند گزینه متحول کننده PrEP باشد که منتظر آن بوده ایم. این گزینه پتانسیل افزایش جذب و پایداری PrEP را ارائه می دهد و ابزاری قدرتمند جدید در ماموریت ما برای پایان دادن به همه گیری HIV اضافه می کند.

وی افزود: تزریق دو بار در سال آن می تواند موانع کلیدی را که افراد با آن گریبانگیر هستند، به ویژه PrEP خوراکی روزانه، تا حد زیادی برطرف کند. ما همچنین می دانیم که در تحقیقات، بسیاری از افرادی که به PrEP نیاز دارند یا آن را می خواهند، دوزهای کمتر را ترجیح می دهند.

گیلیاد همچنین درخواست تأییدیه قانونی را به مقامات بهداشتی کشورهای استرالیا، برزیل، کانادا، آفریقای جنوبی و سوییس ارائه داده است و درخواست های دیگری نیز برای کشورهای آرژانتین، مکزیک و پرو در دست بررسی است.

این شرکت همچنین اقداماتی را برای اطمینان از مقرون به صرفه بودن داروی یزتوگو انجام داده است، به طوری که افراد بدون بیمه احتمالاً می توانند در صورت واجد شرایط بودن، از طریق برنامه کمک دارویی به صورت رایگان به این دارو دسترسی داشته باشند.

گیلیاد در اوایل این ماه از همکاری با صندوق جهانی مبارزه با ایدز، سل و مالاریا برای تأمین دوزهای کافی از این دارو برای رسیدن به حداکثر دو میلیون نفر در طول سه سال در کشورهای تحت حمایت صندوق جهانی، بدون هیچ سودی برای شرکت داروسازی خبر داد. این دارو همچنین برای استفاده در 120 کشور با شیوع بالا و منابع محدود که عمدتاً کشورهای با درآمد کم و متوسط رو به پایین هستند، تولید خواهد شد.

این دسترسی حیاتی به این دارو که در نهایت برای مردم سود دارد، حرکتی جسورانه از یک شرکت داروسازی است که نیاز مبرم به پایان دادن به همه گیری جهانی HIV را به رسمیت می شناسد.

دنیل اودی رییس و مدیر اجرایی گیلیاد می گوید: توافق بین گیلیاد و صندوق جهانی بر اساس قصد مشترک ما برای بهره مندی هرچه بیشتر مردم در اسرع وقت به این پیشرفت در پیشگیری از اچ آی وی است. ما این دارو را بدون سود به گیلیاد ارائه می دهیم و به اندازه کافی عرضه می کنیم تا قبل از عرضه عمومی لناکاپاویر ، به دو میلیون نفر در کشورهای کم درآمد و با درآمد متوسط رو به پایین برسد. همه اینها بخشی از رویکرد بی سابقه ما برای دسترسی به دارویی است که می تواند به پایان دادن به همه گیری اچ آی وی کمک کند.

صندوق جهانی اکنون با سازمان های بین المللی همکاری می کند تا به سرعت زیرساخت ها و منابع مورد نیاز برای ارائه لناکاپاویر به کشورهای با درآمد متوسط و کم درآمد را که بیشترین نیاز را دارند، ایجاد کند.

پیتر سندز (Peter Sands)، مدیر اجرایی صندوق جهانی می گوید: این فقط یک پیشرفت علمی نیست، بلکه یک تغییر دهنده بازی برای اچ آی وی و ایدز است. ما برای اولین بار ابزاری داریم که می تواند مسیر همه گیری HIV را اساساً تغییر دهد، اما تنها در صورتی که آن را به افرادی که بیشترین نیاز را به آن دارند، برسانیم. هدف ما این است که PrEP طولانی اثر را به دو میلیون نفر برسانیم، اما ما فقط در صورتی می توانیم این کار را انجام دهیم که جهان منابع مورد نیاز را فراهم کند.

وی افزود: این یک لحظه محوری است، نه فقط برای مبارزه با HIV، بلکه برای این اصل اساسی که نوآوری های نجات بخش باید به کسانی که بیشترین نیاز را به آن ها دارند، هر کسی که هستند و هر کجا که زندگی می کنند، برسد.