در پنل جامعه و آینده ایران که با تمرکز بر مسئله اینترنت با میزبانی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات برگزار شد، محمد رهبری، مشاور وزیر ارتباطات در امور فناوری و نوآوری اجتماعی داده محور، سخنرانی آغازین این نشست را ارائه داد.

او در این سخنرانی با نگاهی اجتماعی به موضوع سیاست گذاری اینترنت، بر پیوند میان فناوری، همبستگی ملی و امنیت ملی تأکید کرد.

محمد رهبری سخنان خود را با اشاره به فضای همدلانه کشور در پی حمله نظامی اخیر آغاز کرد و گفت: در هفته های گذشته، کشور یک وضعیت بحرانی و جنگی را تجربه کرد؛ اما چیزی که در میان مردم دیده شد، اتحاد، همدلی و مخالفت یک صدا با حمله به کشور بود. هر کسی با زبان و ادبیات خودش، در این مسیر موضع گرفت.

او افزود: اما امروز یکی از مهم ترین نقاط اختلاف در فضای اجتماعی و سیاسی کشور، موضوع اینترنت است. مسئله ای که ابعاد مختلف اقتصادی، امنیتی، فنی و اجتماعی دارد، اما آنچه بیش از همه در زندگی مردم اثرگذار است، بعد اجتماعی این پدیده است؛ به ویژه در بستر شبکه های اجتماعی که بخش عمده ای از زندگی روزمره و ارتباطات شهروندان در آن جریان دارد.

مشاور وزیر ارتباطات با تأکید بر وابستگی نسل جدید به فناوری و اینترنت گفت: در هر سطحی که به موضوع نگاه کنیم، نسل جدید ایران و جامعه امروز ما دیگر از فناوری جدا نیستند. همه تحولات توسعه ای از اواخر قرن بیستم تاکنون، عملاً با اینترنت گره خورده اند. مفاهیمی مثل اتحاد، انسجام و همبستگی ملی نیز دیگر در بستر همین فناوری ها تعریف می شوند.

محمد رهبری در ادامه با اشاره به نقش مهم سیاست گذاری دیجیتال در ساخت یا تضعیف همبستگی اجتماعی خاطرنشان کرد: اگر سیاست گذاری ما در حوزه فناوری ناپخته و ناهماهنگ باشد، این همبستگی اجتماعی تضعیف می شود و در نتیجه امنیت ملی نیز به خطر می افتد. ما نمی توانیم امنیت ملی داشته باشیم، ولی همبستگی اجتماعی نداشته باشیم.

او در توضیح این پیوند گفت: همبستگی ملی، یکی از ابعاد قدرت نرم کشور ماست. سیاست گذاری حوزه فناوری، می تواند تقویت کننده این قدرت نرم باشد یا برعکس، آن را فرسوده کند.

رهبری در پایان سخنانش تأکید کرد که مردم و کاربران باید در فرایندهای تصمیم گیری درباره فناوری مشارکت داده شوند.

در ادامه محمد رهبری، مشاور وزیر ارتباطات در امور فناوری و نوآوری اجتماعی داده محور، با یادآوری سخنان قبلی خود درباره پیوند مفهومی میان امنیت ، همبستگی و سیاست گذاری فناورانه گفت: در دوره اخیر، بار دیگر مشخص شد که همبستگی اجتماعی نه تنها یک نیاز فرهنگی، بلکه مؤلفه ای بنیادین از امنیت ملی ماست.

رهبری با اشاره به نحوه بازتاب روایت ها در شبکه های اجتماعی نسبت به رسانه های رسمی ادامه داد: در این دوره، شبکه های اجتماعی به بستری تبدیل شدند که روایت های متعددی در آن شکل گرفت و به چالش کشیدن روایت رسمی در این فضاها کاملاً مشهود بود. برخلاف رسانه هایی که روایت یک طرفه را به مخاطب ارائه می دهند، کاربر در شبکه های اجتماعی با چندین روایت هم زمان روبه رو می شود، که این مسئله در بحران ها، به ویژه شرایط جنگی یا شبه جنگی، می تواند بسیار اثرگذار و حتی تعیین کننده باشد.

در ادامه سخنان خود، محمد رهبری به نقش چندلایه و چندمنبعی بودن شبکه های اجتماعی اشاره کرد و گفت: یکی از ویژگی های مهم فضای اجتماعی امروز، این است که افراد صرفاً در معرض یک منبع خبری یا یک روایت رسمی قرار نمی گیرند. مخاطب امروز هم زمان چندین منبع خبری را دنبال می کند؛ ممکن است در کنار رسانه های بین المللی، چند رسانه داخلی را نیز از طریق تلگرام یا اینستاگرام دنبال کند. این تنوع روایات، برخلاف آن چه گاه تصور می شود، لزوماً به سردرگمی یا تضعیف انسجام اجتماعی منجر نمی شود، بلکه می تواند به شکل گیری همدلی و همبستگی عمیق تری در جامعه کمک کند.

او تأکید کرد که در شرایط بحرانی، مانند آنچه اخیراً کشور تجربه کرده، چنین ویژگی هایی اهمیت بیشتری پیدا می کند. به باور رهبری، تصمیم گیری درباره اینترنت و فضای مجازی نباید صرفا از دریچه امنیت یا کنترل نگاه شود: سیاست گذاری در این حوزه یک مسئله ی چندبعدی است و باید تمام ابعاد آن در نظر گرفته شود.

او با اشاره به وقایع روزهای ابتدایی جنگ و بازتاب آن ها در فضای آنلاین گفت: در این دوازده روز اول، روایتی از ایران در سطح داخلی و بین المللی شکل گرفت که متأثر از مقاومت، ایستادگی و انسجام ملی بود. این روایت، برخلاف تصور رایج، به رغم محدودیت های اینترنتی شکل گرفت، اما اگر این محدودیت ها نبودند، این روایت می توانست گسترده تر و عمیق تر به گوش جهان برسد.

رهبری با بیان اینکه نمی توان صرفاً یک تصویر یک سویه از رویدادها ارائه داد و انتظار داشت مردم درک کاملی داشته باشند ، افزود: بخش زیبای این ماجرا، یعنی همبستگی مردمی و غرور ملی حاصل از ایستادگی، نیازمند بازنمایی متکثر است. شبکه های اجتماعی می توانند چنین نقشی ایفا کنند، زیرا در آن ها ابعاد مختلف یک مسئله مرتباً بررسی می شود، افراد روایت های گوناگون را می شنوند و این امکان را دارند که تصویر واقعی تری از آن چه رخ داده بسازند.

منبع: خبرآنلاین