با شدت گرفتن گرما و کمبود برق در پایتخت و ادامه دار شدن خاموشی ها نگرانی های شهروندان نیز از قطعی های پیاپی برق دوچندان شده است، آن گونه که مسوولان این حوزه در ابتدای سال جاری عنوان کرده بودند میزان کمبود برق در تهران حدود 32 هزار مگاوات بود، اما بر اساس آخرین گفته های عباس علی آبادی، وزیر نیرو این ناترازی ها کمتر شده و با اجرای برنامه های بهینه سازی مصرف برق و افزایش تولید، این عدد به کمتر از 10 هزار مگاوات رسیده است.

به گزارش اعتماد، در ابتدای سال اعلام شده بود که اگر نیروگاه های سیکل ترکیبی و گازی وارد مدار مصرف برق نشوند، وضعیت ناترازی های برق در بهار و تابستان 1404بسیار بحرانی تر از سال قبل خواهد بود. آنچه مسلم است ناترازی بزرگی میان ظرفیت تولید و مصرف برق کشور وجود دارد و در حال حاضر نیروگاه های آبی با کاهش بارندگی ها وضعیت مناسبی ندارند و ایران با مشکل کمبود آب هم روبه رو شده است و آب پشت سدها به شدت افت داشته و حتی احتمال جیره بندی آب هم بالا رفته پس در نتیجه برق کشور سهمی از این آب ندارد.

یکی از مشکلات بزرگ صنعت برق در حال حاضر فعالیت های غیرقانونی و غیرمجاز مصرف برق، به ویژه در حوزه استخراج غیرمجاز رمزارز است، چراکه این فعالیت ها خسارت سنگینی به شبکه برق وارد می کنند و باید با همکاری دستگاه های مختلف، نسبت به مقابله با آن ها اقدام شود.

مصرف برق ماینرها بسته به مدل و برند آن ها متفاوت است. برخی دستگاه های قدیمی مصرف انرژی بسیار بالایی دارند، در حالی که مدل های جدیدتر با بهره وری انرژی بالاتر، برق کمتری مصرف می کنند. معمولا ماینرهایی با هش ریت بالا، مصرف انرژی بیشتری دارند؛ اما مدل هایی که از فناوری های بهینه تر استفاده می کنند، نسبت به توان پردازشی خود، مصرف بهینه تری خواهند داشت.

برای مثال، Antminer S19 XP یکی از بهینه ترین ماینرهاست که مصرف انرژی آن 3075 وات است. آن گونه که اعلام شده تعرفه برق به ازای هر کیلووات ساعت در سال 1404، به طور تقریبی تا سقف 100 کیلووات، حدود 139 تومان، از 100 تا 200 کیلووات ساعت، حدود 162 تومان و از پله 200 تا300 کیلووات ساعت چیزی معادل 350 تومان در نظر گرفته می شود و در نهایت علاوه بر هزینه مصرف انرژی، مبالغ دیگری مانند مالیات بر ارزش افزوده، عوارض برق و هزینه های جانبی (مانند بیمه) نیز به مبلغ نهایی قبض اضافه خواهد شد.

تهران از نظر دسته بندی الگوی مصرف برق در دسته مناطق عادی قرار دارد. مشترکان ساکن تهران در ماه های غیرگرم که از مهر تا اردیبهشت است، با الگوی مصرف ماهانه 200 کیلووات ساعت روبه رو هستند و تعرفه برق برای مشترکانی که کمتر یا در حد این الگو مصرف کنند، در پله پایین تر و با نرخ یارانه ای محاسبه می شود. اگر افزایش مصرف به دلیل استفاده از وسایل پرمصرف در ساعات اوج مصرف رخ دهد، هزینه باز بیشتر خواهد شد.

الگوی مصرف ماهانه در ماه های گرم که معمولا از خرداد شروع می شود و تا شهریور ادامه پیدا می کند، 300 کیلووات ساعت تعیین شده و تعرفه برای مصرف تا 300 کیلووات ساعت در پله های اولیه و با نرخ نسبتا پایین تر قرار دارد.

یک مقام مسوول در توانیر، در خصوص برنامه شرکت مادرتخصصی مدیریت تولید، انتقال و توزیع نیروی برق ایران ، در خصوص مدیریت اوج مصرف برق در تابستان 1404 می گوید: با توجه به کاهش نزولات جوی و خشکسالی های مداوم و از دست دادن بخش قابل توجهی از ظرفیت تولید نیروگاه های برق آبی و نیز گرمای زودرس و رشد و افزایش تقاضای مصرف شاهد شکاف بین تولید و میزان تقاضای مصرف برق هستیم.

وی با اشاره به هدررفت انرژی در صنایع و قیمت گذاری غیرواقعی ادامه می دهد: عدم رعایت بهینه مصرف وعدم سرمایه گذاری کافی در زیرساخت های تولید برق، به ویژه نیروگاه های تجدیدپذیر باعث افزایش زیان انباشته شرکت توانیر و شرکت های تابعه و توزیع نیروی برق شده است، از این رو با توجه به تجارب خاموشی ها در سال های گذشته و مصوبات شورای عالی امنیت ملی و هیات محترم دولت، تعداد14 مگاپروژه و 36 بسته مدیریت مصرف در جهت کاهش ناترازی اوج بار سال جاری برنامه ریزی و پیاده سازی شده است تا با استفاده از حداکثر ظرفیت های موجود در صنعت برق تبعات ناشی از ناترازی برق به حداقل ممکن برسد.

وی در ادامه می گوید: بر همین اساس با بسیج پرسنل و امکانات نسبت به اجرای برنامه های پیش بینی شده و مدیریت بار شبکه اقدامات لازم در حال اجراست، به گونه ای که ضمن پایداری شبکه سراسری، برق پایدار مشترکین تامین شود. اما خاموشی های برنامه ریزی شده نیز با توجه به وضعیت تولید و مصرف برق و شرایط آب و هوایی و به منظور پایدار نگهداشتن شبکه برق کشور اجرایی شده است.

این مقام مسوول در توانیر در خصوص نظارت این شرکت بر گزارش هایی که از افزایش مصرف برق توسط صنایع پرمصرف یا استخراج رمزارزها منتشر شده و تاثیر آن بر قطعی های برق ادامه می دهد: ارزانی برق تحویلی به صنایع و قدیمی بودن تجهیزات بسیاری از صنایع بزرگ کشور و در نتیجه پایین بودن بهره وری آن ها، صنایع انرژی بر را به مصرف کنندگان عمده برق کشور تبدیل کرده است و صنایع سال هاست به علت قیمت بسیار پایین انرژی دریافتی به فکر افزایش بهره وری و بهره گیری از تجهیزات با راندمان بالا و مصرف پایین انرژی نبوده اند و بار این موضوع را صنعت برق به تنهایی به دوش کشیده است.

این مدیر توانیر تاکید می کند: در ماده 3 قانون مانع زدایی از توسعه صنعت برق برای حل این مساله راهکار خوبی اندیشیده شده که مطابق آن، تعرفه صنایع انرژی بر اصلاح و در آن پیش بینی شده به طور متوسط قیمت برق صنایع به نرخ هزینه تامین برق یا معادل متوسط نرخ قراردادهای تبدیل انرژی (ECA) به علاوه هزینه انتقال و سوخت نیروگاهی محاسبه شود که البته همچنان فاصله زیادی تا اصلاح قیمت ها در این بخش وجود دارد.

این مقام مسوول در توانیر توضیح می دهد: از سوی دیگر صنایع بزرگ وفق ماده 4 قانون مانع زدایی از توسعه صنعت برق مکلف به ساخت حداقل 9 هزار مگاوات نیروگاه حرارتی با بازدهی حداقل 55 درصد و هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر تا پایان سال 1404 از محل منابع داخلی شان شده اند تا هم باری از دوش صنعت برق بردارند و هم در شرایط کمبود برق، در اولویت طرح های مدیریت مصرف برق وزارت نیرو قرار نگیرند.

وی می افزاید: این در حالی است که تاکنون فقط 2300 مگاوات از این 10 هزار مگاوات را وارد مدار کرده اند که خود عامل مهمی در ایجاد ناترازی و بروز خاموشی در بخش های دیگر محسوب می شود. در حقیقت باید گفت اگر صنایع به موقع به تکلیف خود در این زمینه عمل می کردند، خاموشی های اخیر را شاهد نبودیم.

این مقام مسوول می گوید: ضمن آنکه از ابتدای امسال تاکنون 112 مرکز غیرمجاز استخراج رمزارز در واحدهای صنعتی شناسایی و 2277 دستگاه ماینر از این مراکز جمع آوری شده که نقش موثری در تشدید ناترازی برق داشته اند.

وی در پاسخ به این پرسش که میزان تلفات شبکه توزیع برق در کشور چقدر است و چه اقداماتی برای کاهش این تلفات انجام شده است نیز می گوید: در حال حاضر تلفات در بخش انتقال کشور حدود 2.5 درصد و تلفات بخش توزیع به حدود 9.2 درصد رسیده است که با تلاش های همه جانبه و شبانه روزی در صنعت برق این اعداد در حدود 10 سال قبل در انتقال 6 درصد و در توزیع در بعضی مناطق بیش از20 درصد (متوسط 16درصد) بود و با هدف گذاری و برنامه ریزی انجام شده، مقرر شد تا پایان برنامه هفتم، تلفات شبکه برق کشور به کمتر از10 درصد یعنی (8.5 درصد) کاهش یابد.

این مقام مسوول ادامه می دهد: هرچند در استاندارد وزارت نیرو در شرایط ایده آل کشور از نظر اقتصادی-سیاسی، 6 درصد در تابستان و 4.5 درصد در زمستان اعلام شده است. در 10 سال اخیر میزان تلفات فنی انتقال، فوق توزیع و توزیع شبکه برق کشور 5 درصد کاهش یافته که این تلفات به پراکندگی مراکز مصرف و سطوح ولتاژ، موقعیت نیروگاه ها در شبکه سراسری برق و کیفیت تجهیزات شبکه وابسته است. میزان تلفات در کشورهای پیشرفته دنیا معمولا بین 5 تا10 درصد است.

وی می گوید: در همین حال، در جهت کاهش تلفات، برنامه هایی از جمله محدود کردن دسترسی به شبکه و طرح های اصلاح ساختار شبکه از مدت ها پیش در دستورکار قرار گرفته که طرح تبدیل شبکه های مسی به کابل خودنگهدار به طور جدی در سراسر کشور در دست پیگیری است. اجرای این طرح از سال های قبل آغاز شده و از ابتدای امسال تاکنون نیز بیش از 6500 کیلومتر از شبکه های توزیع برق به کابل خودنگهدار تبدیل شده و این روند تا پایان شبکه های مسی فاقد روکش ادامه خواهد داشت. از آنجایی که در قالب این طرح، نقاط ضعف احتمالی شبکه و موارد فرسودگی نیز برطرف می شود، کاهش تلفات فنی (هرچند محدود) را نیز به دنبال خواهد داشت.