در ابتدای نشست سینمای ایران برای وطن ، در پنجمین برنامه، هارون یشایایی تهیه کننده ناخدا خورشید درباره همکاری با ناصر تقوایی، گفت: این پیشنهاد از سمت گروه و آقای تقوایی مطرح شد و ما هم تهیه فیلم را قبول کردیم زیرا برای گروه اصفهانی، دیگر تهیه این فیلم امکان نداشت.

به گزارش ایسنا، وی ادامه داد: من فیلمنامه را خوانده بودم اما راش ها را ندیده بودم اما خیلی قبل تر با ناصر تقوایی رفاقت داشتم و با افتخار پذیرفتم.

یشایایی با اشاره به موفق نشدن این فیلم در گیشه ادامه داد: برخی فیلم ها در اکران موفق می شوند و برخی فیلم ها نمی شوند، بسته به سلیقه مردم است و سلیقه مردم نسبت به وضعیت روزانه سیال است. شرکت تولید ما بیش از 50 فیلم ساخته بود و در آن زمان نسبت به فروش فیلم ها اصرار نداشتیم.

او در ادامه گفت: سینمای ایران به عنوان یک هنری که اقتباسی بود بسیار موفق بوده و هست. فیلم های سینمای ایران حداقل در منطقه آسیا کاملا دیدنی و قابل تامل بود. هنوز هم سینمایی است که در منطقه معروف است و فیلم های ایرانی در کشورهای همسایه موفق هستند. این نکته را هم باید اضافه کنم که من به عنوان تهیه کننده به هیچ وجه در فیلمی که توسط کارگردان ساخته شده است دخل و تصرف نمی کردم زیرا فیلم شناسنامه کارگردان است.

یشایایی ناخدا خورشید را جزو ماندگارترین فیلم های ایرانی دانست و گفت: این فیلم در جشنواره های خارجی نیز مقبولیت زیادی به دست آورد. خاطرم هست که در جشنواره بن اکران و استقبال زیادی از آن شد.

این تهیه کننده تصریح کرد: اکنون مخاطب سینمای دنیا را می بیند و همواره سینمای ایران را با کارهای خارجی مقایسه می کند درحالی که در گذشته ها اینگونه نبود. هنوز هم در منطقه ما سینمای ایران موفق است و ما کارگردانان بسیار خوبی داریم.

یشایایی در پاسخ به اینکه کدام فیلمش را ببشتر از همه دوست دارد، گفت: من با ناخداخورشید ارتباط زیادی دارم زیرا در جریان ساختش بودم.

در ادامه این نشست داریوش ارجمند با بیان اینکه چندین دقیقه از کوچک جنگلی را بازی کرده است، گفت: ابتدا قرار بود من نقش میرزا کوچک خان را بازی کنم اما نشد. ناصر تقوایی ماندگار است و آثار بسیار درخشانی دارد. او در سینما آدم بزرگی است. به نظر من در سینمای ایران اول ناصر تقوایی است و بعد از او کسی نیست. به این دلیل که او انسان حکیمی است یعنی به تمام مسائلی که به انسان مربوط است، اشراف دارد.

این بازیگر اضافه کرد: بی دلیل نیست که هرچه جلوتر می رویم نسل جوان به ناخدا خورشید علاقه مند می شوند زیرا این فیلم دکوپاژ حیرت انگیزی دارد. با اینکه از یک اثر خارجی گرفته شده اما به شدت زیباست و فرهنگ خاص ایرانی را به این قصه پیوند زد و به نوعی این قصه را مال خود کرده است.

ارجمند ادامه داد: واقعا جفای عالم به کوچک جنگلی شد اما بزرگ ترین جفا به خود ناصر تقوایی شد که همه می گفتند تقوایی تمام شده است. تا اینکه همسرشان به من زنگ زدند و گفتند که ناصر می خواهد فیلم جدید شروع کند و از شما می خواهد که با او همکاری کنید و من با کمال میل پذیرفتم و به دیدنشان رفتم و درباره فیلم صحبت کردیم.

ارجمند با اشاره به بازی سعید پورصمیمی بیان کرد: سعید پورصمیمی کاراکتر حیرت انگیزی است. خیلی ها درباره جنوب فیلم ساختند اما هیچ کدام به پای ناخدا خورشید نرسید. واقعا تهیه کننده ای مانند آقای یشایایی هم برای سینمای ایران نعمت هستند. سینما با زمان مسابقه دارد و اگر بتوانید زمان را کوتاه کنید در تهیه فیلم برنده می شوید و تقوایی این مساله را کاملا درک می کرد. آقای یشایایی وقتی به این پروژه اضافه شدند که در آستانه تعطیل شدن بود. در آن زمان خود من نامه ای به معاون سینمایی و بنیاد فارابی نوشتم ولی گفتند که کار تعطیل و به تهران بیایید.

داریوش ارجمند درباره نقش خود در این فیلم گفت: وقتی نقش من تمام شد و سکانس پایانی را گرفتیم، کنار ساحل کامیونی بود و ما در لنج صحنه های آخر فیلم را ضبط می کردیم. هر پلانی که می گرفتیم ابزار اضافی وارد کامیون می شد و نگاتیو هم فقط به اندازه سکانس پایانی در اختیار ما بود. پس از سکانس پایانی که لباس من خونی شده بود و آقای تقوایی کات دادند من لب دریا نشسته بودم و برای ناخدا خورشید گریه می کردم. ناگهان دیدم آقای تقوایی از پشت من را بغل کرد و گفت که داریوش تمام شد. من گفتم که ناخدا خورشید خیلی مرد خوبی بود و ای کاش کشته نمی شد.

او ادامه داد: یادم می آید آقای والی یک رادیو پرتابل داشت و ناگهان در گوش آقای تقوایی چیزی گفت. آقای تقوایی سپس به بیابان رفت و من هم دنبالش رفتم. مشغول گریه بود و گفت که دکتر (غلامحسین) ساعدی در پاریس فوت کرده است. چنین مرد رقیق القلبی بود.

ارجمند خاطرنشان کرد: حتما می دانید که اولین فیلم اقتباسی از ساعدی به نام آرامش در حضور دیگران را ناصر تقوایی ساخته بود. ناخدا خورشید یک مرد ایرانی جنوبی بندری بود و بسیار دقیق و زیبا و با تمام جزییات و روابط این شخصیت به درستی نوشته شده بود. یادم می آید سعید پورصمیمی لنگ می بست و بین جاشوها می رفت. اصلا کسی نمی دانست او بازیگر است و کارهایی را می کرد که جاشوها انجام می دادند.

او درباره فروش این فیلم بیان کرد: من معتقدم بازتاب فروش یک فیلم ، بازتاب جامعه ماست. این که امروزه کمدی های مبتذل می فروشند، بازتاب جامعه امروزی ماست. ناخدا خورشید هم شرایط اجتماعی آن روزگار را نشان می دهد.

ارجمند با بیان اینکه با ناخدا خورشید شروع کردم و با ستایش تمام کردم، گفت: با تمام کارگردانان بزرگ کشور به جز علی حاتمی کار کرده ام. ولی امروزه دیگر فیلمنامه وجود ندارد.

او ادامه داد: برای بازی در فیلم پیرپسر (اکتای براهنی) به من پیشنهاد شد اما در آن بازی نکردم زیرا معتقدم فیلم ها و سریال های ما هم کپی فیلم های خارجی شده است و ما دیگر حتی یک پلیس ایرانی نمی بینیم.

این بازیگر درباره ورم کردن دستش در ناخدا خورشید گفت: من عاشق این کار بودم و اصلا درد را به روی خودم نمی آوردم. یک بازوی مصنوعی برای من ساختند. آقای تقوایی دست اصلی من را از پشتم قرار داد و یک کمربند محکم روی دستم می بستند. از صبح تا غروب من در همین وضعیت می ماندم اما درد را به روی خودم نمی آوردم. یک روز سر صحنه تقوایی دست من را دیدند و خیلی ناراحت شدند و گفتند که دیگر دستش را نبندید و فقط زمانی که می خواهیم از او پلان بگیریم دستش را ببندید.

او ادامه داد: ناصر تقوایی و بهرام بیضایی وقتی تو را نگاه می کردند انرژی می گرفتی و این واقعا اتفاق عجیبی بود.

ارجمند در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه یک بازیگر چطور باید با نقشش ارتباط برقرار کند، گفت: به طور مثال، منبع اطلاعاتی در ذهن من وجود دارد، اینکه وقتی فیلمنامه را می خوانم بخش هایی از آن با فیلمنامه همخوانی پیدا می کند. همه آدم ها یکسری چیزها را در طول زندگی تجربه کرده اند اما یکسری چیزها در فیلمنامه وجود دارد که نوشته نشده و میان خطوط سفید فیلمنامه قرار دارد. انباشته هایی که شما در ذهنتان دارید کمک می کند نسبت به شخصیتی که قرار است بازی کنید، اطلاعات پیدا کنید.

او افزود: بازیگری ابتدا تاریخ شناسی می خواهد و سپس باید ببینید که قرار است در کدام جغرافیا بازی کنید. برای یک بازیگر مهم است که فرق بازی کردن در شمال، جنوب و مناطق مختلف را بداند. ایتالیایی ها سال ها فیلم گلادیاتوری داشتند اما فیلم گلادیاتور ریدلی اسکات با بازی راسل کرو یک اثر ماندگار شد زیرا بازی شخصیت، جزییات، فیلمنامه و... همه شاهکار هستند.

او خاطرنشان کرد: آقای عبدااله اسکندری در فیلم آدم برفی به من می گفتند که خیلی دست و بالت را تکان می دهی. زمان اکران به او گفتم که من هر حرکتی در سینما انجام می دهم حتما دلیلی دارد و برای فیلم لازم است.

ارجمند درباره دلیل انتخاب ناخدا خورشید در برنامه سینمای ایران برای وطن توضیح داد: این فیلم به خاطر جامعه ایران انتخاب شد. ناخدا خورشید در جایی از فیلم به سرهنگ می گوید: تو ماموریتت که تمام شود از اینجا می روی اما من اینجا به دنیا آمده ام و دوست دارم در همین مملکت سرم را زمین بگذارم و بمیرم. مفهوم وطن یعنی همین. خاکم به سر، ز غصه به سر، خاک اگر کنم/ خاک وطن که رفت، چه خاکی به سر کنم؟

او تصریح کرد: من معتقدم ناخدا خورشید نمایانگر وطن است. وطن این است که یک سرزمین را بشناسی و آن را حفظ کنی. حتی اگر خانواده ات را حفظ کنی یعنی وطنت را حفظ کرده ای زیرا خانواده جزیی از وطن است. متاسفانه ما این روزها خانواده را فراموش کرده ایم.

حمیدرضا مدقق که اجرای برنامه را بر عهده داشت در ابتدای این برنامه گفت: فیلم های این برنامه از هفته آینده در 12 سینمای تهران و سه مرکز استان اکران می شوند. مدت هاست که امکان اکران عمومی این آثار وجود نداشته و اتفاق خیلی خوبی است که علاقه مندان و نسل جوان این آثار را روی پرده سینما ببینند.

او ادامه داد: آقای تقوایی پس از کناره گیری از کوچک جنگلی ، ناخدا خورشید اولین فیلم پس از انقلاب شان بود. ناخدا خورشید در پنجمین جشنواره فیلم فجر در کنار آثار ارزشمندی اکران شد و چند سیمرغ دریافت کرد. این فیلم اولین نقش سینمایی سعید پورصمیمی و داریوش ارجمند بود. همچنین مهم ترین جایزه بین المللی ناخدا خورشید دریافت جایزه یوزپلنگ برنز است.

مدقق ادامه داد: از زمان اکران ناخدا خورشید اکثر مردم تصور می کردند که خیلی پرفروش می شود اما نمایش عمومی این فیلم فروش زیادی نداشت اما شکست تجاری این فیلم باعث نمی شود که فیلم در تاریخ سینمای ایران روز به روز پیشرفت نکند. در رای گیری خانه سینما در سال 77 ناخدا خورشید بهترین فیلم حادثه ای انتخاب می شود و به این فیلم بهترین فیلم اقتباسی ایران نیز می گویند. سال 1388 در رای گیری ای که هر 10 سال یک بار انجام می شود، ناخدا خورشید هشتمین فیلم برگزیده شد و در سال 98 نیز این فیلم به عنوان دومین فیلم برگزیده منتقدان سینما انتخاب شد. این مساله نشان می دهد هرچه منتقدان جوان تر شدند، ناخدا خورشید برایشان جذاب تر شده است.

افتتاحیه برنامه سینمای ایران برای وطن که توسط سازمان سینمایی از شنبه با نمایش و نشست فیلم خانه دوست کجاست در موزه سینما آغاز شد، با شیر سنگی ، گیلانه و سرزمین خورشید ادامه پیداکرد و بعد از پنج روز با نمایش و نشست فیلم ناخدا خورشید به پایان رسید. اکران این پنج اثر ماندگار تاریخ سینمای ایران از شنبه 11 مردادماه در سینماها آغاز می شود.