در یکی از جنجالی ترین پرونده های فوتبالی سال های اخیر، رأی نهایی کمیته استیناف درباره فسخ قرارداد علیرضا بیرانوند با پرسپولیس صادر شد؛ رایی که هم محرومیتی سنگین برای دروازه بان ملی پوش به همراه داشت و هم غرامتی میلیاردی برای او و باشگاه تراکتور. در این تحلیل، مهم ترین بندهای رأی کمیته استیناف از جمله دلایل غیرموجه بودن فسخ، سازوکار تعیین غرامت، امکان یا عدم امکان بازی برای تیم ملی، و رد ادعای تحریک بازیکن توسط تراکتور بررسی شده است:

1. خلاصه حکم نهایی کمیته استیناف: چه کسانی محکوم شدند و به چه چیزی؟

علیرضا بیرانوند و باشگاه تراکتور تبریز:

- محکومیت تضامنی به پرداخت 274 میلیارد و 375 میلیون ریال غرامت به باشگاه پرسپولیس

- پرداخت هزینه دادرسی بدوی و تجدیدنظر به نسبت مبلغ محکوم به

- محرومیت 4 ماهه از حضور در بازی های رسمی (باشگاهی و ملی) بدون تعلیق

پرسپولیس:

- شکایت برای محرومیت تراکتور از دو پنجره نقل وانتقالاتی به دلیل تحریک بازیکن رد شد.

- اعتراض به تعلیق محرومیت بیرانوند پذیرفته شد و تعلیق لغو گردید.

تراکتور:

- درخواست تجدیدنظر نسبت به محکومیت تضامنی در پرداخت غرامت به دلیل عدم رفع نقص در موعد مقرر، قابل رسیدگی تشخیص داده نشد.

2. تحلیل حقوقی فسخ قرارداد و تفسیر رأی: چرا فسخ بیرانوند غیرموجه اعلام شد؟

کمیته استیناف فسخ قرارداد را غیرموجه دانست و دلایل اصلی آن چنین است:

الف) عدم رعایت ماده 14 مکرر مقررات فیفا و ماده 18 داخلی

مطابق ماده 18 مقررات نقل وانتقالات، فسخ قرارداد بدون دلیل موجه فقط در شرایط خاص قابل توجیه است:

- عدم پرداخت حقوق به مدت حداقل دو ماه

- اعطای اخطار کتبی و مهلت 15 روزه به باشگاه

اما بیرانوند هیچ اخطار کتبی به پرسپولیس نداده بود و مستقیماً اقدام به فسخ کرده است. بنابراین تشریفات فسخ مطابق مقررات فیفا رعایت نشده است.

ب) ابهام در شرط فسخ قراردادی

در بند 3 الحاقیه قرارداد آمده بود که: در صورت عدم پرداخت کلیه مطالبات تا 15 روز پس از آخرین بازی فصل، بازیکن حق فسخ دارد.

کمیته استیناف این بند را دارای مشکل حقوقی می داند، زیرا:

- تاریخ نهایی برای اعمال حق فسخ تعیین نشده و این امر، شرطی احتمالی و وابسته به اراده صرف بازیکن تلقی شده است.

- مطابق ماده 18، فسخ یک جانبه استثنا است و باید در شرایط حاد باشد.

ج) زمان فسخ قبل از مهلت مجاز بوده

بیرانوند در 30 خرداد اقدام به فسخ کرده؛ در حالی که آخرین بازی فصل 31 خرداد بوده و مطابق شرط، حق فسخ از 15 تیر به بعد ممکن می شده.

3. تحلیل افزایش مبلغ غرامت: چرا از 198 به 274 میلیارد رسید؟

در رأی اولیه، مبلغ غرامت بر اساس قرارداد فسخ شده با پرسپولیس (198 میلیارد) تعیین شده بود.

اما کمیته استیناف با استناد به ماده 17 مقررات فیفا و ماده 18 داخلی، معیار واقعی را این دانست که:

- باید میانگین دستمزد بازیکن در قرارداد قبلی و قرارداد جدیدش (با تراکتور) ملاک باشد.

- قرارداد با تراکتور: 350 میلیارد ریال

- قرارداد با پرسپولیس: 198 میلیارد ریال

میانگین = 274 میلیارد و 375 میلیون ریال؛ که به عنوان مبلغ نهایی غرامت تعیین شد.

4. تحلیل محرومیت ورزشی: چرا تعلیق یک ساله برداشته شد؟

کمیته وضعیت در رأی بدوی، محرومیت 4 ماهه را صادر ولی اجرای آن را به مدت 1 سال تعلیق کرده بود.

اما کمیته استیناف این تعلیق را غیرقانونی دانست زیرا:

- محرومیت ناشی از فسخ غیرموجه، یک مجازات انضباطی نیست بلکه مجازات ورزشی است.

- مطابق بند 4 ماده 18 مقررات داخلی، این محرومیت باید بلافاصله پس از صدور رأی قطعی اجرا شود و شامل تمام مسابقات رسمی باشگاهی و ملی است.

- تعلیق آن مجاز نیست مگر در شرایط خاص مربوط به تیم ملی در تورنمنت نهایی بین المللی.

در نتیجه: تعلیق لغو شد و محرومیت از تاریخ ابلاغ قابل اجراست.

5. تحلیل حضور بیرانوند در تیم ملی: آیا می تواند بازی کند؟ (بر اساس بند 8 ماده 18)

در ماده 18، بند 8 آمده که:

اگر بازیکن محروم، عضو مؤثر تیم ملی باشد و تیم ملی در مرحله نهایی مسابقات بین المللی حضور داشته باشد، در فاصله بین دو فصل، می تواند برای تیم ملی بازی کند.

این استثناء برای آن است که تیم ملی ها در تورنمنت های مهم بین المللی ضربه نخورند.

وضعیت فعلی:

- تعطیلات بین دو فصل است (پایان فصل 1403 1404)

- تیم ملی ایران به جام جهانی 2026 صعود کرده ولی هنوز مرحله نهایی مسابقات شروع نشده

- در حال حاضر، بازی های دوستانه یا تدارکاتی برگزار می شود، نه "مرحله نهایی"

آیا جام کافا مصداق مسابقات بین المللی نهایی است؟

خیر. جام کافا زیر نظر CAFA برگزار می شود و نه فیفا و نه AFC آن را جزو تورنمنت های رسمی رده اول تلقی نمی کنند و مرحله مقدماتی هم ندارد و معمولاً با دعوت نامه برگزار می شود. در نتیجه بیرانوند در دوران محرومیت حتی در بازی های تیم ملی هم نمی تواند شرکت کند.

6. تحلیل رد شکایت پرسپولیس علیه تراکتور: چرا ادعای تحریک پذیرفته نشد؟

پرسپولیس خواهان محرومیت تراکتور به دلیل تحریک بیرانوند به نقض قرارداد شده بود (دو پنجره نقل وانتقال).

اما کمیته استیناف با دو دلیل این ادعا را نپذیرفت:

1. بین فسخ قرارداد و عقد قرارداد جدید، بیش از یک ماه فاصله بوده

2. بند فسخ در قرارداد پرسپولیس وجود داشته و تراکتور ممکن است با تصور موجه بودن فسخ اقدام کرده باشد.

در نتیجه سوءنیت باشگاه تراکتور اثبات نشد.

در نهایت فسخ صورت گرفته از سوی بیرانوند نه با مقررات فیفا منطبق بوده، نه شروط قراردادی واجد اعتبار کافی بودند. کمیته استیناف با رویکردی مستند به ماهیت خاص حقوق ورزشی و ثبات قراردادی، رأی کمیته وضعیت را تأیید و حتی در مواردی سنگین تر نیز کرد. حال باید دید آیا طرفین به همان مسیر چند هفته ای که اخیراً برای مصالحه و سازش در پیش گرفته بودند بازمی گردند و پرونده را درون کشور خاتمه می دهند، یا آن که رأی به طور کامل اجرا می شود؛ و یا شاید، پای این اختلاف به دادگاه حکمیت ورزش (CAS) کشیده شود.