در اعماق منطقه موگوک (Mogok) در میانمار، بلور کوچکی به رنگ نارنجی مایل به قرمز بی آنکه کسی به آن توجه کند قرار داشت. برای چشم ناآشنا، این سنگ مانند بسیاری از سنگ های دیگر به نظر می رسید: سنگی که با آب صیقل یافته و جویندگان یاقوت آن را نادیده گرفته بودند. اما این گوهر ساده که بعدها کایوثوییت (Kyawthuite) نام گرفته، با هر چیز دیگری روی زمین تفاوت دارد یا دست کم با هر چیزی که تاکنون شناخته ایم.

کریستال کایوثوییت سال 2010 توسط جویندگان یاقوت در دره چائونگ گی، نزدیک موگوک در میانمار کشف شد. ابتدا آن را با یک سنگ معمولی اشتباه گرفتند، اما بعدتر دکتر کیاو تو (Kyaw Thu)، کانی شناس برجسته، آن را به عنوان یک نمونه بی همتا شناسایی کرد. پس از تحلیل های گسترده، انجمن بین المللی کانی شناسی (IMA) در سال 2015 کایوثوییت را به شکل رسمی به عنوان کانی جدید به رسمیت شناخت. اکنون این تنها نمونه، در موزه تاریخ طبیعی شهرستان لس آنجلس به عنوان گنجینه ی زمین شناختی محافظت می شود.

کایوثوییت ترکیبی از اکسید بیسموت و آنتیموان با فرمول شیمیایی Bi₃⁺Sb₅⁺O₄ و مقادیری تانتالوم است. این عناصر به شکل منفرد چندان نادر نیستند، اما شکل گیری آن ها کنار هم در شرایط ویژه رخ داده که دانشمندان تازه در حال درک آن هستند.

کایوثوییت ساختار داخلی خاصی دارد: ورقه هایی شطرنجی از آنتیموان و اکسیژن که کنار اتم های بیسموت قرار گرفته اند. چگالی آن هشت برابر آب است؛ بنابراین بسیار سنگین تر از آن چیزیست که به نظر می رسد.

گمان می رود کایوثوییت در سنگ پگماتیت (نوعی سنگ آذرین که در مراحل پایانی تبلور ماگما شکل می گیرد) به وجود آمده باشد. زمین شناسی میانمار که در اثر برخورد صفحات تکتونیکی هند و آسیا شکل گرفته، گرما و فشار لازم برای شکل گیری چنین کانی های نادری را فراهم کرده است. این رخداد زمین شناختی عظیم در دوره پالئوسن ائوسن، نه تنها منجر به پیدایش کایوثوییت شد، بلکه موجب به وجود آمدن سایر گوهرهای کم نظیر هم شد، از جمله پینایت (Painite) دومین کانی نادر جهان؛ یک کانی بوراتی که ترکیب نادری از زیرکونیوم و بورون دارد.

البته منابع غنی معدنی میانمار با واقعیتی تلخ همراه هستند. دهه ها بی ثباتی سیاسی، حکومت نظامی و نقض حقوق بشر، سایه ای سنگین بر تجارت گوهرهای این کشور افکنده اند. روش های استخراج در این منطقه نیز بارها به دلیل شرایط ناایمن، کار اجباری و بهره کشی از کودکان با انتقادهای زیادی روبرو شده است.

منطقه موگوک در شمال میانمار قرن هاست به دلیل یاقوت های باکیفیتی که در آن استخراج می شود، به نام دره یاقوت ها شناخته شده است. این منطقه همچنین به دلیل تولید سایر سنگ های قیمتی مانند اسپینل، یاقوت کبود، کریزولیت یا زبرجد، تورمالین و حتی گوهرهای نایاب دیگر شهرت دارد.

شاید نمونه های دیگری از کایوثوییت هنوز در گوشه ای از میانمار پنهان باشند؛ اما چالش های سیاسی و احتمال بسیار پایین تکرار چنین شرایط زمین شناختی ویژه ای، کشف دوباره ی آن را نامحتمل کرده اند. در حال حاضر، این گوهر نارنجی کوچک در لس آنجلس، شاید نخستین و آخرین نمونه از نوع خود باشد.