موضوع خشونت علیه کادر درمان مبحث جدیدی نیست اما هر روز چندین مورد جدید از این معضل به آمار موجود خشونت در این حوزه افزوده می شود و فضای مجازی پر است از اخباری که پزشک یا پرستاری توسط بیمار یا همراهانش مورد ضرب و شتم واقع شده اند.

به گزارش خبرآنلاین، در اغلب موارد خشونت از طرف همراهان بیمار رقم می خورد و گاهی نیز خود بیمار پرستار یا پزشک معالجش مورد ضرب و شتم و خشونت قرار می دهد.

متنی که در ادامه می خوانید مربوط به یک پزشک است که در شبکه های اجتماعی منتشر شده است.

موارد مشابه وضعیت این پزشک کم نیست و هر یک به نوعی مورد خشونت واقع می شوند.

هادی یزدانی، پزشک در خصوص خشونت علیه کادر درمان می گوید: خشونت کلامی در دنیا گاهی اوقات برای کادر درمان تا 60 درصد ذکر شده است؛ خشونت کلامی یعنی توهین، تحقیر و آزار کلامی و مسئله این است که یک چیزی به اشتباه و به اسم عرف شناخته شده است و بسیاری از مردم یا کسانی که مسئولیت دارند در مکان ها و نقاط مختلف از شبکه های بهداشت گرفته تا دانشگاه علوم پزشکی و وزارت خانه با ادبیاتی که مردم بیمارند و آن لحظه ضرب و شتم و خشونت کادر درمان حالت عادی ندارند و حالشان خوب نیست و مواردی از این دست ارتکاب خشونت علیه کادر درمان را تقلیل می دهند.

او اضافه می کند: هیچ وقت آمار رسمی خشونت علیه کادر درمان منتشر نمی شود اما درباره آمار غیررسمی این معضل باید بگویم که اگر پزشکی را دیدید که ادعا می کند در طول طبابتش هیچ وقت توهین، آزار کلامی، تهدید، خشونت، خشونت جسمی و ضرب و شتم فیزیکی را تجربه نکرده، شک نکنید که او طبابت نکرده است؛ من این ادعا را دارم که در کشور ما صد در صد پزشکان نوعی از آزار را تجربه می کنند.

محمد میرخانی، معاون اجتماعی و پارلمانی سازمان نظام پزشکی نیز درباره آمار خشونت علیه کادر درمان می گوید: در خصوص خشونت علیه کادر درمان واقعا فقر آمار وجود دارد؛ تا زمانی که فرد شکایت یا گزارشی از خشونتی که علیه او رخ داده نکند، نمی توان فهمید که چه اتفاقی افتاده است که در بسیاری موارد برای جلوگیری از خشونت ثانویه و درگیری های قومی و طایفه ای پزشک یا پرستار خشونت دیده، ترجیح می دهند موضوع ببخشند و خودشان را به نحوی آرام کنند.

او می افزاید: آمار رسمی از خشونت علیه کادر درمان در کشور نداریم؛ عموم کادر درمان وقتی با خشونت مواجه می شوند، پناهگاهی ندارند و این خشونت به خشونت روانی تسری پیدا می کند و از یک جایی به بعد فرد در حالت احساس ناتوانی در برابر ظلمی که به او شده قرار می گیرد و درون ریزی می کند و حتی ممکن است به خودش آسیب بزند.

مواردی بوده از کسانی که خودکشی کردند آن هم به خاطر خشونتی که روزهای قبل تر بر آن ها روا داشته شده بوده و از آنجایی که کسی را ندارند و جایگاهی نیست که بخواهد از آن ها حمایت خاصی کند، امید خود را از دست داده اند؛ در فرهنگ ما پذیرفته شده است که وقتی کسی بیمار و مخصوصا بیمار بدحال دارد ناراحت باشد و انگار ما کادر درمان داریم عادت می کنیم که اگر کتک هم بخوریم حقمان است و باید تحمل کنیم و کسی هم نیست که به داد ما برسد.

معاون اجتماعی و پارلمانی سازمان نظام پزشکی، می گوید: خشونت علیه کادر درمان در سال های گذشته بیشتر شده است و این افزایش علل مختلفی دارد. وضعیت اقتصادی طی این سال ها به شکلی است که مردم عموما تحت فشار بوده و نمی توانیم انکار کنیم که مردم نسبت به گذشته عصبانی تر هستند و این تحت فشار بودن وقتی که طولانی مدت باشد به افزایش بار روانی و در نتیجه وقوع خشونت منجر شده است.

در ابتدا باید خشونت علیه کادر درمان را به رسمیت بشناسیم البته این مسئله در کلام خیلی گفته می شود؛ چیزی به نام خشونت علیه کادر درمان وجود دارد و در واقعیت نباید وجود داشته باشد و باید زمینه های بروز و ظهور آن را کاهش داد؛ حالا بعضی مواقع ممکن است مثلا رفتار منِ پرستار یا منِ پزشک، این معضل را تشدید کرده باشد و این قابل پیشگیری و کنترل است.

یزدانی با این توضیح ادامه می دهد: تمام بحث ما پزشکان این است که مسئله خشونت علیه کادر درمان را به رسمیت بشناسید؛ خشونت هم ابعاد مختلفی دارد از یک توهین و آزار کلامی گرفته تا حتی قتل؛ مثل قتل فجیع دکتر داوودی که عواطف عمومی را جریحه دار کرد و متاسفانه هنوز هم حکم قاتل اجرا نشده و قوه قضاییه در این خصوص تعلل کرده است.

او می گوید: کار کادر درمان به اندازه کافی خودش سخت است و قرار نیست ما سخت ترش کنیم؛ اول باید جان و آرامش و امنیت خودمان حفظ شود که بتوانیم علم و دانش پزشکی که داریم را برای بیمارمان پیاده کنیم؛ بحث اول ما این است که اصلا چیزی به نام خشونت علیه کادر درمان را ببینند. قبلا تصویر نوشته ای از ماده 608 و 609 قانون مجازات اسلامی که مرتبط با مجازات اهانت، توهین و درگیری است را بر روی دیوار بخش پذیرش نصب می کردند تا در دید عموم مراجعه کنندگان باشد اما این اقدامات هیچ ضمانت اجرایی ندارد و قوانین فعلی آنقدر محکم نیستند که بازدارندگی لازم را داشته باشند.

میرخانی هم معتقد است: در بعضی نقاط کشورمان وقتی که متوفی دارند یا بیماری بدحال است برای نشان دادن نگرانی خودشان عربده کشی، سر و صدا و حمله می کنند که به خانواده بیمار دلسوزی خودشان را نشان بدهند و به نوعی بیرون ریزی می کنند و اگر این رفتارها در جایی باشد که کنترل نشود می تواند به بروز خشونت علیه کادر درمان و درگیری منجر شود.

عجیب ترین مورد خشونت علیه کادر درمان، سال پیش و در خصوص پزشک مرحوم دکتر مسعود داوودی در شهر یاسوج بود که توسط برادر بیماری با چند ضربه چاقو به گردنش و شلیک یک تیر در قفسه سینه جان باخت.

او یادآور می شود: عصبانیت مردم و نبود امکانات باعث می شود پزشکی که خودش هم احتمالا ممکن است کارگرزاده و از یک خانواده فقیر و با حقوق دولتی بسیار پایین در مرکز بهداشت در یک شهرستان بسیار دورتر از خانه خودش مشغول خدمت رسانی باشد، به عنوان نماد بی توجهی به مردم و ثروت اندوزی به چشم برسد و در نهایت به خشونت علیه او هم بیانجامد.

میرخانی ادامه می دهد: وقتی که افت تقریبی و نسبی خدمات سلامت به نسبت گذشته وجود دارد، ممکن است بیماران دچار یک بدبینی اولیه هم به کادر درمان پیدا کنند؛ مثلا وقتی که بیمار یا همراه او به بیمارستان مراجعه کرده و با این جمله مواجه شود که این دارو در حال حاضر نیست و مشابهش را می نویسم یا باید دارو را از بیرون تهیه کنید و گاهی کیفیت دارو پایین تر است، یا اینکه پزشک مجبور باشد تعداد زیادی بیمار را ببیند، همه این ها خود می توانند عامل بروز خشونت علیه کادر درمان باشند.

معاون اجتماعی و پارلمانی سازمان نظام پزشکی می گوید: در بعضی مراکز دولتی و بیمه ای ما به خصوص گاهی تا 200 مریض ممکن است در یک شیفت 6 تا 8ساعته توسط یک پزشک ویزیت شوند، قانون می گوید یک پزشک عمومی باید بیمار را زیر 15 دقیقه ویزیت نکند اما وقتی که 200 بیمار پشت در اتاق پزشک منتظر هستند و خود آن ها هم خسته می شوند و اصرار می کنند که سریعتر باید کار را انجام بدهید و از طرفی پزشک دیگری هم نیست، کیفیت خدمات پایین تر آمده و در نتیجه بیمار ناراحت می شود که چرا وقت کافی برای من گذاشته نمی شود.

او اضافه می کند: البته این موضوع اصلا به ماجرای کمبود پزشک ربطی ندارد؛ در اصل مراکز درمانی باید بیشتر شوند و بحث بعدی این است که خدمت رسانی برای بخش خصوصی توجیه اقتصادی داشته باشد یا اینکه در بخش دولتی توانایی پرداخت وجود داشته باشد؛ نمی توان در مرکز دولتی که پول کافی به پزشک پرداخت نمی شود این انتظار را داشته باشیم که آن مرکز کادر درمان درجه یک داشته باشد، چون امورات زندگی کار درمان هم نمی گذرد؛ بعضی از پزشکان مراکز دولتی با ماهی 10 تا 15 میلیون تومن کار می کنند.

یزدانی می گوید: بارها گفته ایم در جایی که پزشکش خودکشی کند، جایی که پزشکش ضرب و شتم شود، جایی که پزشک از طرف بیمار و همراه او تهدید جانی شود، باید بی رودرواسی با مردم صحبت کنیم و بگوییم که نمی توانیم تا مدتی پزشک برای آنجا داشته باشیم؛ به عبارتی با این حرف می خواهیم از خود مردم و نقش و مسئولیت اجتماعی شان هم استفاده کنیم که هم خشونت علیه کادر درمان را کاهش بدهیم و هم خدمات درمانی بهتری به مردم ارائه بدهیم.

معاون اجتماعی و پارلمانی سازمان نظام پزشکی با اشاره به فعالیت ضد پزشک ها که نکات غیر اخلاقی و غیر منطقی پزشکان را پررنگ تر می کنند، ادامه می دهد: یعنی اگر روزگاری یک پزشک خلاف شئونات رفتار می کرد الان آن خلاف شان بیشتر به چشم می رسد و دیده می شود که قسمتی از آن به خاطر فضای مجازی است قسمت دیگرش هم به این دلیل است که آگاهانه و فعال این موارد را پیدا کرده و منتشر می کنند.

او می گوید: گاهی خشونت ها بخشی از علل شروع فرایند مهاجرت بسیاری از پزشکان را شامل می شود؛ یعنی اینکه پزشک نه به خاطر مسائل مالی نه به خاطر مسائل اجتماعی و نه حتی به خاطرعدم وجود آینده روشن در کشور چه در زمینه کلانش چه در زمینه خوردش و شغلی خودش، مهاجرت نمی کنند بلکه گاهی برای توهین و بی ادبی کردن و همچنین تهدیدی که از طرف بیمار متوجه پزشک می شود تصمیم به مهاجرت می گیرند.

یزدانی خاطرنشان می کند: شب اربعین سال گذشته مورد تهدیدی از طرف بیمار برای من پیش آمد که بیمار با تهدید چاقو و قمه می خواست از من پنی سیلین بگیرد در صورتی که اصلا نیازی به آن دارو نداشت و روزهای بعد هم این تهدید ادامه داشت و من هیچ گونه حمایتی از طرف آن کلینیک خصوصی که آنجا کار می کردم نداشتم و مسئول مربوطه آنجا هم ترجیح داد به جای تلاش برای تامین جانی من، منافع اقتصادی خودش را حفظ کند.

میرخانی می گوید: عجیب ترین مورد خشونت علیه کادر درمان، سال پیش و در خصوص پزشک مرحوم دکتر مسعود داوودی در شهر یاسوج بود که توسط برادر بیماری با چند ضربه چاقو به گردنش و شلیک یک تیر در قفسه سینه جان باخت و هرچند که مردم آن منطقه خیلی متاثر و ناراحت شدند اما یک پزشک متخصص قلب که دلسوز یک منطقه بود از بین رفت و همسر و فرزندش داغدار شدند و جامعه پزشکی هم در افسوس و اندوه زیادی فرو رفت.

یزدانی در ادامه به نقش مسائل مختلف در بروز خشونت علیه کادر درمان پرداخته و می گوید: هم مسائل فرهنگی و قانونی و هم افراد و مسئولینی هستند که وظایف خودشان را درست در قبال پزشک انجام نمی دهند؛ مردم قدر چیزی را که دارند، نمی دانند؛ اگر به کشورهای خارجی اروپایی یا آمریکایی و سایر نقاط دنیا بروید آنوقت می بینید که میزان سهل الوصول بودن دسترسی به خدمات درمانی در ایران به چه صورت است و مردم به لحاظ درمانی در چه ناز و نعمتی هستند ولی الان قدرش را نمی دانند.

میرخانی معاون اجتماعی و پارلمانی سازمان نظام پزشکی می گوید: موضوع تقابل فرهنگی هم نقش مهمی در وقوع خشونت علیه کادر درمان دارد؛ در خیلی از جاهایی که این اتفاق ها می افتد فرهنگ قالب، فرهنگی است که هیاهو دارد؛ مثلا اگر خانم دکتری از یک شهر شمالی کشور به یک شهر غربی کشور برود، دو فرهنگ متفاوت با هم روبرو هستند؛ فرهنگ شمالی که ممکن است کنار دریا بوده به جایی با فرهنگ نقطه غربی کشور برود که شاید خیلی به رو بودن خانم ها علاقه ای ندارند و در نتیجه باعث تقابل فرهنگی شود. یعنی فرهنگ دوم نمی پذیرد که یک دختر لاغر اندام ریز نقش مداوا کننده بیمار باشد و بیمار ناراحت می شود و فکر می کند که عامدانه کسی را که ناتوان، ارزان و بی کیفیت است، برای درمان او فرستاده اند.

معاون اجتماعی و پارلمانی سازمان نظام پزشکی می گوید: آدم بی وجدان در هر رشته یا قسمتی می تواند وجود داشته باشد؛ هرچند که انتظار می رود در مسندی مثل قضاوت، پزشکی و… افرادی باشند که پایبندی بیشتری به اخلاق داشته باشند اما خب همه نوع آدمی در همه مشاغل وجود دارد.

میرخانی می گوید: کسی نمی تواند زیرمیزی گرفتن بعضی پزشک ها را انکار کند اما آن پزشکی که با خشونت روبرو می شود عموما پزشکی نیست که با خشونت مواجه می شود و پزشک های مورد خشونت معمولا کسانی هستند که در شهرستان ها و مناطق محروم و دور افتاده و همکار با فرهنگ های خاص آسیب می بینند؛ او می افزاید: پزشکانی که زیر میزی می گیرند، مردم با علاقه می روند و پول به آن ها می دهند و اینگونه پزشکان معمولا نفوذ زیادی هم دارند اما سایر پزشکانی که مشکلات زیادی هم دارند اهل این زیرمیزی بگیرها نیستند و در بحث خشونت این را باید حتما در نظر گرفت که آیا این اتفاق های که رخ می دهد برای آن پزشک ظالم است که پول های نامتعارف می گیرد یا برای پزشک عادی، مظلوم و تنها.

معاون اجتماعی و پارلمانی سازمان نظام پزشکی می گوید: بسیاری از بیمارستان ها، داروخانه ها و خیلی مراکز درمانی چون بدهی انباشته دارند، در واقع نمی توانند نیروی جدید برای خودشان بیاورند و به نیروهای قدیمی شیفت های بیش از حد می دهند و چون اضافه کاری های آن ها خیلی ارزان و در حد ساعتی 200 هزار تومان و حتی خیلی کمتر است، همین موارد باعث شده است تا هم مردم و هم کادر درمان که در یک سمت ماجرا هستند، هر دو آسیب می بینند؛ اما از آنجایی که ما عادت نداریم اگر طرف مقابل را به چشم نبینیم درکش کنیم، خیلی ها مردم و کادر درمان را روبروی همدیگر قرار می دهند.

میرخانی تاکید کرد: ماجرای بعدی جریان عدالت خواهی است که در ایران پشت عنوان عدالت خواهی خودش را قرار داده و پزشکی را به اسم نماد ثروت می شناسد و جوری عنوان می کند که پزشکان ثروتمند، طبقه پزشکان، طبقه متمولین، طبقه پولداران و طبقه خونخواران و از آن طرف طبقه مستضعفین و کارگران بی پول باید روبروی همدیگر باید قرار بگیرند و اینجاست که درگیری طبقاتی به وجود می آید؛ هرچند اسم نظام ما نظام اسلامی است ولی تفکرات گاهی تفکرات مارکسیستی قدیمی است که در جامعه شناسی وجود دارد و با این شرایط مردم خودشان را روبروی کادر درمان احساس می کنند و کنترل کردن آن هم سخت می شود.

یزدانی پزشک در بخش پایانی صحبت هایش تاکید می کند: به همکاران خودم توصیه می کنم در هیچ سطحی از ماجرای خشونت علیه کادر درمان، خشونت را تحمل نکنند؛ حتی در صورتی که تعهدات قانونی مثل تعهد مناطق محروم و… داشتند، در هیچ سطح و نوعی از خشونت، خشونت را تحمل نکنند و بروند تا در نبودشان مسئله ایجاد شود؛ تا وقتی مسئله ای برای آن ها ایجاد نشود هیچ کس برایشان اهمیتی قائل نیست و حرفشان را به رسمیت نمی شناسد.

مطلقا در آن نقطه که مورد تهدید و آزار هستید نمانید و مکان را لااقل به صورت موقت و حتی برای چند روز ترک کنید و مستندسازی قانونی انجام بدهید تا آن مقام مسئول خودش پیگیر ماجرا باشد. به همکارانم می گویم که وقتی مورد خشونت واقع می شوید هیچ گاه نگویید شکایت ها اهمیت و ارزشی ندارند و مهم نیستند یا کسی تعطیل اثر نمی دهد. بخاطر ترک شغل شما و خالی شدن جایی که در آن خدمت ارائه می کردید مسئول مربوطه مجبور است که پیگیری ماجرا را تا انت ها انجام بدهد.

میرخانی معاون اجتماعی و پارلمانی سازمان نظام پزشکی نیز تصریح می کند: ما صرفا داریم نوک کوه یخ خشونت علیه کادر درمان که از آب بیرون آمده را می بینیم و در اصل ماجراهای دیگری زیر نوک کوه خشونت وجود دارد که یک قسمت از آن به شکل سیستماتیک با تعابیر چپ سنتی مارکسیستی، مثل همان موارد طبقه پزشکان و طبقه کارگران تقویت می شود؛ گاهی برای سرپوش گذاشتن روی سایر نقص های اقتصادی که بی عدالتی را به وجود آورده است، مثل طبقه ای که مدعی پزشک متمول بودن است حمله می شود و در صدا و سیما و بعضی رسانه های دیگر ما هم تقویت می شود و انگار همیشه این موضوع پذیرفته شده است که پزشک است که دوست دارد بیمار را بچاپد؛ هرچند که در جامعه پزشکی هم مشکلاتی وجود دارد که گاهی این نگاه را تقویت می کند.

اگر بخواهیم درباره خشونت علیه کادر درمان مطلبی بگوییم باید با یک دید واقع بینانه و با در نظر گرفتن همه جوانب هم شرایط بیمارستان ها و نحوه ارائه خدمات درمانی به بیمار را مدنظر داشته باشیم و هم به شرط کاهش نواقص و رفع کمبودهای مراکز درمانی و وجود رفتار حرفه ای پزشکان و پرستاران، قوانین محکم، قاطع و بازدارنده ای هم در حمایت از کادر درمان به تصویب برسد تا به مرور این خشونت ها کنترل شده و کاهش پیدا کند.