سال های قبل تعداد دانش آموزان افغان دائما در مدرسه های ایران بیشتر می شد؛ حتی شایعه شده بود که در بعضی از مدارس حاشیه شهر، تعداد بچه های افغانستانی بیشتر از ایرانی هاست. امسال برعکس این اتفاق افتاده است و تعداد دانش آموزان افغانستانی کم می شود.

به گزارش همشهری، ثبت نام رسمی از نیمه مرداد برای اتباع شروع شده و معمولا تا یکی دو هفته بعد از شروع کلاس ها، آمار دقیقی استخراج نمی شود، اما از ظواهر امر برمی آید مدارسی که سال های قبل تعدادی از بچه های اتباع را پذیرفته بودند، امسال با کاهش جمعیت آن ها (تا 50درصد) روبه رو شوند. اتفاقات دوران طالبان به شکل وارونه در حال رخ دادن است. مرداد 1400که طالبان برای بار دوم روی کار آمد و در فاصله چندماه بیش از 2میلیون مهاجر وارد ایران شدند. حالا 4سال گذشته و بسیاری از آن هایی که در ایران درس می خواندند باید به افغانستان برگردند.

مدارکی که مدارس برای ثبت نام می خواهند متفاوت است. در مدرسه نور منطقه19 می گویند که باید از مرکز امور اتباع وزارت کشور معرفی نامه هولوگرام دار داشته باشید. در مدرسه شهیدبهشتی هم توصیه می کنند که برای گرفتن معرفی نامه از دفترکفالت، پدر و مادر باید مدارک اقامت داشته باشند و پرونده تحصیلی سال قبل هم برای ثبت نام در مدرسه لازم است. در این مدارس دانش آموزان ایرانی و اتباع در کنار هم درس می خوانند.

آموزش و پرورش تهران ثبت نام دانش آموزان اتباع را به شرط تکمیل بودن مدارک و داشتن ظرفیت می پذیرد. نوآموزان هم باید شناسه 10رقمی یکتا را داشته باشند و مراحل برگه سنجش و سلامت جسمانی را مانند ایرانی ها طی کنند. وضعیت مدارس مخصوص تحصیل کودکان افغانستانی، روشن تر است. این مدارس برگه های معرفی دفاتر کفالت را برای ثبت نام می خواهند.

دفاتر کفالت، اقامت و اشتغال اتباع خارجی اینترنتی وقت می دهند و مدتی است که به بخش نوبت گیری سایت آن ها، به جز نوبت دهی مرکز بازگشت گزینه دانش آموزی 1404 اضافه شده است. به گفته محمد سلیمی، سرپرست مرکز امور بین الملل و مدارس خارج از کشور، معرفی نامه ثبت نام توسط دفاتر اقامت و اشتغال اتباع خارجی یا مرکز امور اتباع و مهاجران خارجی صادر می شود.

مدارس اتباع قبلا خودگردان نامیده می شدند، اما اکنون از کلمه بین الملل برای آن ها استفاده می شود. روی تابلوی آن ها عبارت مرکز امور بین الملل و مدارس خارج از کشور آموزش و پرورش را می نویسند. مدرسه فرهنگ سال هاست که در محله زمزم به کودکان اتباع تا کلاس نهم آموزش می دهد. سابقه فعالیت مدرسه آنقدر است که فرزندان دانش آموزان سال های قبل، حالا در همین جا مشغول تحصیل هستند.

کلاس های کوچک و بزرگ و در و دیوار مدرسه با رنگ های گوناگون رنگ آمیزی شده است. در دفتر مدرسه، 2نفر از کارمندان می گویند اولیا باید به دفاتر کفالت بروند و معرفی نامه بگیرند. یکی از مسئولان این مدرسه با اشاره به اینکه 50درصد دانش آموزان افغانستانی احتمالا برای سال آینده ثبت نام نخواهند کرد، شرح می دهد که مدارک اقامتی برخی از اعضای خانواده ها مانند برگه سرشماری از اسفندماه دیگر تمدید نشده و در نتیجه حضور آن ها غیرقانونی است.

این خانواده ها اموال خود را به نام دوستان ایرانی خود ثبت کرده اند و حالا باید با آن ها تسویه حساب کنند که مدتی نامعلوم طول می کشد. اولیا در این شرایط نمی دانند که باید بچه ها را در مدرسه ثبت نام کنند یا نه. برای همین است که بعضی از آن ها همراه کارنامه ها، پرونده بچه هایشان را هم گرفته اند تا شاید سال تحصیلی جدید را در افغانستان شروع کنند.

معمولا بین 200تا 300دانش آموز در 2شیفت دخترانه و پسرانه تحصیل می کنند. ساختمان ها اغلب اجاره ای هستند. مدیران این مدارس تلاش می کنند تا جایی که می شود، تعداد بیشتری دانش آموز و کلاس های بالاتر را زیرپوشش خود قرار دهند. اگر دانش آموزی از این مدرسه ها بیرون برود بازگرداندن او ممکن است آسان نباشد. رضا بلخی، مدیر مدرسه شهید بلخی در پیشواست که تا سال دهم را پوشش می دهد.

او می گوید: برخی مدرسه ها 40درصد ریزش دانش آموز داشته اند و در بعضی مدارس حاشیه جنوبی پایتخت و شهرهای اطراف مانند ورامین و شهرری تا 60درصد دانش آموزان هم کم شده است. بلخی می افزاید: مدارس افغانستان پرونده و کارنامه تحصیلی مدارس ایرانی را قبول می کنند، اما نگرانی اصلی درباره دختران است که اگر به افغانستان بروند، بیشتر از کلاس ششم نمی توانند درس بخوانند.

این موضوع مربوط به روستاها نیست و حتی در شهرهای بزرگی مانند مزارشریف هم کلاس های بالاتر از ششم برای دختران وجود ندارد. جز گذرنامه عادی و اقامت قانونی، انواع مدارک از گذرنامه خانوادگی گرفته تا کارت آمایش 18و… در دست مهاجران افغان است که از ادامه تحصیل فرزندانشان اطمینان یابند.