فرارو- مواد شیمیایی موسوم به PFAS که به دلیل پایداری بالا مواد شیمیایی ابدی نامیده می شوند، تقریباً در تمام محیط اطراف انسان حضور دارند و با بیماری های جدی از سرطان تا مشکلات قلبی و کبدی مرتبط اند.

به نقل از ارث، مواد شیمیایی موسوم به PFAS یا مواد شیمیایی ابدی در آب، غذا و حتی هوا حضور دارند. بر اساس تحلیل مرکز کنترل و پیشگیری بیماری های آمریکا (CDC)، این ترکیبات در خون حدود 97 درصد از شهروندان ایالات متحده شناسایی شده اند. تحقیقات متعدد نشان داده اند که PFAS با ابتلا به سرطان، بیماری های قلبی عروقی، بیماری های کبدی و تضعیف سیستم ایمنی ارتباط دارند.

دلیل شهرت این مواد به ابدیت در طبیعت، پایداری بالای آن هاست؛ بسیاری از این مواد شیمیایی سال ها طول می کشد تا از بدن دفع شوند و در این مدت می توانند آسیب های جدی به سلامتی وارد کنند، زیرا به طور مداوم در بدن بازچرخانی می شوند. کبد این ترکیبات را به روده منتقل می کند، اما پروتیین های ناقل دوباره بخشی از آن ها را به جریان خون بازمی گردانند. فرآیندی مشابه در کلیه ها نیز اتفاق می افتد.

پژوهشگران پس از بررسی راهکارهای ممکن برای کاهش مواد شیمیایی غیرقابل تجزیه، یک گزینه ساده را آزمایش کردند: مصرف فیبر خوراکی محلول همراه با وعده های غذایی. دو مطالعه مقدماتی اخیر نشان می دهند مصرف منظم این نوع فیبر می تواند غلظت دو ترکیب شناخته شده از خانواده مواد شیمیایی غیرقابل تجزیه یعنی اسید پرفلوئوروکتانوییک (PFOA) و پرفلوئوروکتان سولفونات (PFOS) را کاهش دهد.

این تحقیقات به سرپرستی دیمیتِر بِلّو، معاون پژوهش دانشکده علوم بهداشت کالج زاکربرگ در دانشگاه ماساچوست لوول (UML)، و جنیفر شلزینگر، استاد بهداشت محیطی دانشگاه بوستون انجام شده است. بلو توضیح می دهد: با مصرف فیبرهای محلول همراه غذا، می توان PFAS را در ژل تولید شده توسط فیبر به دام انداخت و سپس از طریق مدفوع دفع کرد. آزمایشگاه او روش های سنجش PFAS در بافت ها و مایعات زیستی انسان و شناسایی منابع تماس با این مواد را توسعه داده است.

برخی از PFAS مانند PFOA و PFOS با افزایش کلسترول، کاهش پاسخ واکسیناسیون و بروز سرطان های خاص ارتباط دارند. فیبرهای محلول مانند بتا-گلوکان و پسیلیوم در روده ژل ایجاد می کنند که می تواند اسیدهای صفراوی را به دام بیندازد. این مکانیسم شناخته شده، با وادار کردن بدن به تولید اسیدهای صفراوی جدید (به جای بازیافت اسیدهای قدیمی)، به کاهش کلسترول بد کمک می کند.

از آنجا که PFAS از نظر شیمیایی شباهت هایی با اسیدهای صفراوی دارند، محبوس کردن آن ها در همان ژل فیبری رویکردی منطقی به نظر می رسد. شلزینگر می گوید: در جست وجوی راهی برای کنترل کلسترول بد، با پژوهش هایی مواجه شدم که نشان می داد فیبرهای ژل ساز می توانند دفع اسیدهای صفراوی را افزایش دهند و در نتیجه، کلسترول خون کاهش یابد.

کبد برای جبران اسیدهای صفراوی از دست رفته، کلسترول را از خون می گیرد. شلزینگر ادامه می دهد: به ذهنم رسید که اسیدهای صفراوی و PFAS هر دو ویژگی های شیمیایی مشابهی دارند و بین کبد، صفرا و روده در گردش هستند.

تحقیقات پیشین نشان داده اند که رژیم های غذایی پر فیبر با سطح پایین تر PFAS در بدن مرتبط هستند. پژوهش جدید این فرضیه را با استفاده از مکمل های فیبر همراه غذا آزمایش کرد. در یکی از مطالعات مقدماتی، کاهش 8 درصدی PFOS و PFOA پس از چهار هفته مصرف مکمل فیبر در شرکت کنندگان ثبت شد. پژوهشگران اکنون در حال اجرای مطالعات بیشتری برای تکرار این نتایج هستند. شلزینگر تأکید می کند: افزایش مصرف فیبر از طریق مکمل می تواند یک وضعیت برد-برد باشد. کاهش مواد شیمیایی غیرقابل تجزیه در بدن با مکملی ارزان و در دسترس. با این حال، پیش از آغاز مصرف منظم هر نوع مکمل فیبر، باید با پزشک مشورت کرد.

مواد شیمیایی ابدی تقریباً همه جا وجود دارد و به سختی از بین می رود، اما این پژوهش به روشی عملی و کم هزینه برای کاهش آن ها اشاره دارد: مصرف فیبر محلول مانند پسیلیوم یا بتا-گلوکان همراه وعده های غذایی، تا این مواد شیمیایی در روده به دام افتاده و از بدن دفع شود. پژوهشگران اکنون در حال آزمایش راهبردهای نوین و ارزان برای دفع این مواد هستند؛ از جمله ترکیب چند نوع فیبر، رژیم های غذایی متفاوت، و حتی استفاده از دارویی به نام کلستی رامین که برای کاهش کلسترول تجویز می شود.

حوزه آزمایش مواد شیمیایی غیرقابل تجزیه همچنان در حال تحول است و با اصلاح روش ها و استانداردهای آزمایشگاهی، نتایج دقیق تری به دست می آید. بلو در پایان می گوید: با وجود هزاران نوع مواد شیمیایی ابدی در حال استفاده، ما به عنوان یک جامعه هنوز راه زیادی در پیش داریم تا بتوانیم ابعاد واقعی تماس انسان و محیط با این مواد و اثرات سلامتی آن ها را به طور کامل درک کنیم.

به رغم آنکه این روش درمان قطعی نیست و مراحل پژوهش هنوز در ابتدای راه قرار دارد، نشانه ها امیدوارکننده اند و پیام اصلی روشن است: هر فردی که قصد استفاده از مکمل های فیبری برای این هدف را دارد، باید پیش از آن با پزشک مشورت کند.