صادق زیباکلام گفت: مشکل ما این است که بخش هایی از نظام، به ویژه جریان های تندرو، اصلاً قبول ندارند که دچار مشکل و نارضایتی عمومی هستند و نیاز به درمان و اصلاح دارند. آن ها تنها مشکل را این می دانند که لیبرال ها، پزشکیان و اصلاح طلبان چشمشان به آمریکا دوخته شده و می خواهند مذاکره کنند .

به گزارش خبرآنلاین، از روی کار آمدن و تشکیل دولت چهاردهم یک سال می گذرد. پزشکیان پیش از تشکیل دولت وعده داده بود که به مطالبات عمومی پاسخ گو خواهد بود. در این یک سال که پزشکیان با انواع مختلف ناترازی ها روبرو بوده چقدر توانسته به مطالبات عمومی پاسخ دهد؟

این سوال را با صادق زیباکلام، استاد دانشگاه و فعال سیاسی اصلاح طلب مطرح شده است. زیباکلام معقتد است مهمتر از عملکرد دولت باید به مساله سرمایه اجتماعی نظام حاکمیتی پرداخت که پزشکیان هم بخشی از آن است. به اعتقاد او تا زمانی که دولت همراهی مردم را نداشته باشد، هیچ یک از مشکلات حل نخواهد شد.

مشروح این گفتگو را در ادامه می خوانید.

یک سال از روی کار آمدن دولت آقای پزشکیان گذشته. شما عملکرد دولت را چطور در پاسخ به مطالبات عمومی ارزیابی می کنید؟

به نظر من عملکرد دولت مساله نیست؛ بلکه سوال این است که چرا پزشکیان این گونه آمده استغاثه می کند که برق و آب نداریم و بنزین را همین طوری یارانه می دهیم؟

واقع مطلب این است که مشکل دولت آقای پزشکیان این نیست که آب و برق ندارد یا اینکه بنزین را لیتری 70-80 هزار تومان وارد می کند و لیتری سه هزار تومان می فروشد. این ها هیچ کدام مشکل اصلی آقای پزشکیان نیست. مشکل اصلی او این است که سرمایه اجتماعی خود را مدت هاست از دست داده اند.

نداشتن سرمایه اجتماعی مهم تر از نداشتن آب و برق و مانند آن است؛ چراکه بدون اعتماد عمومی و پشتوانه مردمی، نه می توان از مردم خواست که کمتر آب و برق استفاده کنند و نه می توان توضیح داد که تا چه زمانی باید بنزین را لیتری 70 یا 80 هزار تومان وارد و سه هزار تومان فروخت. تا وقتی پشتوانه مردمی نباشد، مردم کمک نکنند و همراه نشوند، هیچ یک از مشکلات آب، برق، گاز یا بنزین حل نخواهد شد.

آقای پزشکیان کم کم دارد متوجه می شود که هر گامی برای اصلاح وضعیت اقتصادی کشور، که این گونه فغان او را برانگیخته، نیازمند پشتوانه مردمی است. متأسفانه تنها درصد اندکی از مردم از مسئولان حمایت می کنند و اکثریت چنین حمایتی ندارند. بنابراین، تا زمانی که او یا هر دولت و مسئول دیگری اعتماد عمومی را احیا نکند و سرمایه اجتماعی ازدست رفته را بازنگرداند، کاری از پیش نخواهد رفت و نهایتاً مجبور خواهند بود همچنان استغاثه کنند و کاسه چه کنم در دست بگیرند.

در این یک سال چه اتفاقی افتاده که فردی مثل شما می گوید پزشکیان سرمایه اجتماعی خود را از دست داده است؟

در این یک سال اتفاق خاصی نیفتاده است؛ سرمایه اجتماعی از سال ها پیش روند نزولی خود را آغاز کرده و کاهش یافته است. آقای پزشکیان هم به عنوان بخشی از نظام و حاکمیت، مشمول همین قاعده می شود.

اولا، پارسال تنها 40 درصد مردم در انتخابات شرکت کردند و همه آن 40 درصد هم به آقای پزشکیان رأی ندادند؛ حدود نیمی از آن ها به او رأی دادند. بنابراین، آقای پزشکیان در واقع نمایندگی کمتر از 20 درصد مردم را به عنوان رییس جمهور منتخب دارد. این سرمایه اجتماعی، مقوله ای بسیار مهم است که متأسفانه مسئولان نظام کمترین توجهی به آن نمی کنند.

پس از اعتراضات دی 96 و آبان 98، رییس وقت دانشگاه تهران، آقای دکتر نیلی، تعدادی از اساتید را گرد هم آورد و هر دو یا سه هفته یک بار جلسه ای با حدود 20 تا 30 نفر برای بررسی مشکل برگزار می کرد؛ این که چرا اعتراضات شکل می گیرد و آینده نظام باید به کدام سمت و سو برود؟ یکی از مهم ترین بحث هایی که اساتید مطرح کردند این بود که سرمایه اجتماعی به سرعت در حال کاهش است. بحث می شد که چه باید کرد تا از این ریزش جلوگیری شود و اگر بنا باشد سرمایه اجتماعی احیا شود، از کجا باید شروع کرد؟

اما پس از آن، با روی کار آمدن دولت مرحوم رییسی به عنوان رییس جمهور و تغییر رییس دانشگاه، آن هیئت و جمع دانشگاهی که دو تا سه سال وقت گذاشته و بی طرفانه تحقیق کرده و نظر داده بودند، به طور کامل کنار گذاشته شدند؛ گویی اصلاً چنین جلساتی برگزار نشده بود.

متأسفانه نظام معمولاً زمانی به فکر مردم می افتد که با مشکل مواجه شود: وقتی اسراییل حمله می کند، پوستر با عناوینی مثل همه با هم چاپ می شود؛ وقتی راهپیمایی 22 بهمن است، مردم را صدا می زند؛ وقتی انتخابات است، به فکر حضور مردم می افتد. اما بعد از حمله اسراییل، بعد از انتخابات و بعد از 22 بهمن، هیچ توجهی به اعتبار و محبوبیت خود ندارد.

به باور من، چه آقای پزشکیان و چه هر رییس جمهور دیگری، محال است بتواند بدون جلب اعتماد عمومی و برخورداری از پشتوانه مردمی، مشکلات آب، برق و بنزین را حل کند. دست کم بخشی از مردم باید همراهی کنند، اما اکنون این همراهی وجود ندارد و این، به نظر من، مشکل اصلی است.

الان این اعتماد عمومی چگونه شکل می گیرد؟

اول از همه باید بپذیرند که اعتماد عمومی را از دست داده اند؛ اما مشکل اینجاست که کسی حاضر نیست بپذیرد چنین اتفاقی افتاده است. همان طور که پیش از مراجعه به پزشک باید قبول کنید که بیمار هستید، نظام هم باید بپذیرد که این مشکل وجود دارد.

مشکل ما این است که بخش هایی از نظام، به ویژه جریان های تندرو، اصلاً قبول ندارند که دچار مشکل و نارضایتی عمومی هستند و نیاز به درمان و اصلاح دارند. آن ها تنها مشکل را این می دانند که لیبرال ها، پزشکیان و اصلاح طلبان چشمشان به آمریکا دوخته شده و می خواهند مذاکره کنند . این جریان تندرو که کشور را به این روز انداخته، تنها هنر خود را حمله به دیگران و مقصر دانستن آن ها می داند و اساساً حاضر نیست بپذیرد که خودشان مشکل دارند.