هفته سوم مرداد برای فعالان بازار سرمایه، شبیه فیلمی بود که با یک صحنه امیدوارکننده آغاز شد، اما هر چه جلوتر رفت، لحنش تیره تر و پایانش سنگین تر شد.

به گزارش ایرنا، شنبه خبرهای تازه از عرصه سیاست، "انتخاب علی لاریجانی به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی و دعوت FATF از ایران برای مذاکره پس از شش سال" مثل جرقه ای بود در آسمان ابری بورس. شاخص کل 16 هزار واحد جهش کرد و معامله گران نفس راحتی کشیدند و امیدوار به روزهای پیش رو پای معاملات حاضر شدند.

اما این نفس تازه، کوتاه تر از آن بود که بشود به آن دل بست. یکشنبه، هنوز ظهر نشده، رنگ سبز نقشه بازار آرام آرام به قرمز بدل شد. رشد 4 هزار واحدی صبحگاهی جایش را به افت 9 هزار واحدی داد.

دوشنبه این روند شدت گرفت؛ بیش از 21 هزار واحد ریزش، خروج 171 میلیارد تومان پول حقیقی از بانک ها و 31 میلیارد از خودروسازان و ارزش بورستهران که به 7.6 هزار همت برگشت.

سه شنبه بازار حتی مجال مکث هم نگرفت. افت 30 هزار واحدی شاخص کل، آن را به 2 میلیون و 510 هزار واحد رساند و شاخص کل پس از مدت ها سکوی 2 میلیون و 600 هزار واحد را از دست داد؛ ارزش معاملات خرد به 67 همت محدود شد و تعداد نمادهای منفی به گونه ای بود که سبزپوش ها تقریباً به چشم نمی آمدند.

چهارشنبه، تیر خلاص. بزرگ ترین ریزش هفته با 43 هزار واحد سقوط، سطح روانی 2.5 میلیون واحد را شکست و شاخص کل روی 2 میلیون و 466 هزار واحد ایستاد، شاخص هم وزن هم عقب نشست و به 762 هزار واحد رسید. نمادهای بزرگی چون فارس و فملی نقش اصلی این سرخ پوشی را داشتند. تنها استثناء مثبت، شپارس بود که توانست 3 درصد رشد کند؛ اما این جزیره سبز، میان دریای قرمز، گم شده بود.

آنچه این هفته رخ داد، فقط یک نوسان روزانه نبود؛ نشانه ای بود از فرسودگی بدنه بازار. از ابتدای تابستان تا امروز، بیشتر روزهای کاری با ریزش همراه بوده است و هر بار ریزش، امیدها و آرزوهای فعالان بازار را به باد می داد.

بازار سرمایه که بهار امسال حتی تا حوالی 3 میلیون واحد اوج گرفت، حالا به کمتر از 2 میلیون و 500 هزار واحد رسیده است. ارزش کل بازار در تیرماه یک پله پایین آمد و از کانال 13 هزار همت به 12.5 هزار همت برگشت. متوسط ارزش معاملات روزانه هم تقریباً نصف شد و از 273 همت در خرداد به 142 همت در تیر سقوط کرد ولی به همین رقم قانع نشد و در 22 مرداد، به 76 همت قناعت کرد.

کارشناسان می گویند دخالت مقطعی حقوقی ها و بانک ها مثل یک قرص مسکن عمل کرده است؛ شاید درد را چند ساعت آرام کند، اما بیماری را درمان نمی کند. بخشی از این بیماری، ناشی از ضعف بنیادی در تولید و بنگاه های بزرگ است، جایی که ناترازی انرژی، کشیده شدن مشکلات زیرساختی به شرکت های بورسی، و فشارهای سیاسی و روانی، همه دست به دست هم داده اند.

سناریوی امروز بازار شبیه تابستان های گذشته نیست. اگر در سال های پیش امید به یک خبر یا محرک قیمتی، می توانست چند هفته بازار را سبز نگه دارد، حالا واکنش ها کوتاه، مقطعی و بی جان شده. معامله گرانی که تا چند ماه پیش در رکوردشکنی شاخص به آینده امیدوار بودند، امروز با احتیاط و نگاه به خروج سرمایه، قدم در تالار شیشه ای می گذارند.

این هفته نشان داد بازار بورس ایران بیش از هر زمان دیگر، به یک راهکار ترکیبی نیاز دارد؛ درمان عمیق ساختاری، کاهش ریسک های سیستماتیک، اطمینان بخشی به سرمایه گذاران و استفاده واقعی از سرمایه های حقوقی ها نه فقط برای دستکاری کوتاه مدت شاخص. وگرنه، این چرخه از شنبه های سبز کوتاه و چهارشنبه های خونین، همچنان تکرار خواهد شد.

هفته ای که گذشت، تالار شیشه ای بار دیگر مزه سقوط را چشید. شاخص کل با افت 88 هزار واحدی به 2 میلیون و 466 هزار رسید و شاخص هم وزن هم 20 هزار واحد پایین تر نشست. بیش از 80 درصد نمادها قرمز شدند و پنج هزار میلیارد تومان صف فروش تا پایان معاملات روی تابلو ماند؛ تصویری که فرهنگ حسینی تحلیلگر بازارهای مالی آن را نشانه آشکار خروج نقدینگی و ناامیدی سهامداران می داند.

وی با اشاره به مقایسه ای تکان دهنده می گوید: در پنج سال اخیر دلار چهار برابر شده، اما شاخص کل کمتر از 30 درصد رشد کرده و بورس عملاً بازنده مطلق سرمایه گذاری است.

به گفته حسینی، ارزش بازار به 90 میلیارد دلار سقوط کرده؛ کمترین رقم در یک دهه، با وجود حضور شرکت های تازه وارد که سودی برای سهامداران نداشتند.

این کارشناس بازار سرمایه بخش مهمی از بحران را ناشی از تصمیمات غیرتخصصی بیرون از سازمان بورس می داند؛ از نحوه بازگشایی نمادها گرفته تا اعمال دامنه نوسان و فشار فروش بدون ایجاد سازوکارهای کنترل ریسک. این دخالت ها، بازار را به سمت بی اعتمادی بیشتر سوق داده است.

از نگاه وی سیاست نرخ بهره بالا هم سهم خود را در این رکود ایفا کرده است. وقتی تورم بالای 40 درصد ریشه در کسری بودجه و ناترازی بانک ها دارد، بالا بردن بهره نه تنها آن را مهار نمی کند، بلکه سرمایه گذاری تولیدی را نیز نابود می کند. همزمان، ناترازی انرژی در صنایع بزرگ و فروش ارز با نرخ پایین تر از بازار آزاد، سودآوری شرکت ها را تحت فشار گذاشته است.

حسینی برای خروج از این وضعیت نسخه ای چندمرحله ای پیشنهاد می دهد؛ از کاهش نرخ بهره و لغو رانت ارزی تا حمایت عملی حقوقی ها، آزادسازی سهام خزانه و برنامه ای جدی برای رفع ناترازی ها.

بدون این اصلاحات، وی هشدار می دهد که بورس همچنان در مسیر فرسایشی فعلی باقی خواهد ماند.

این هفته، بورس نشان داد که هنوز نه از زخم سال های گذشته التیام یافته و نه نسخه ای واقعی برای درمان در دست دارد.

چند خبر سیاسی توانستند برای ساعاتی رنگ سبز به تابلو بیاورند، اما زیر پوست بازار، همان ترس ها و بی اعتمادی های قدیمی جریان داشت.