روزنامه جوان در یادداشتی با عنوان اشتهای سیری ناپذیر چهره ها سینمای ایران را خواهد بلعید به انتقاد از عددورقم های نجومی پرداخت شده به هنرپیشه ها حتی برای بازی نکردن در یک فیلم پرده برداشته است.

این روزنامه در این زمینه نوشت: هر روز حرف ها و نکات عجیبی از دستمزد بازیگران سینما و شبکه نمایش خانگی به گوش می رسد. عدد و رقم هایی که به هیچ وجه با وضعیت حرفه ای بازیگران و وضعیت فعلی سینمای ایران همخوانی ندارد و فقط باعث تضعیف کلیت سینما شده است. بالا رفتن دستمزد چند بازیگر در حال آسیب زدن به کل سینماست و گویا فعلا اراده ای برای اصلاح آن وجود ندارد.

پرداخت های بی حساب و کتاب در سینمای ایران با رونق گرفتن پلتفرم های نمایش خانگی شدت گرفت. تا پیش از آمدن پلتفرم های نمایش خانگی، میزان دستمزد بازیگران سینما تا حدودی مبنای مشخصی داشت. رقابت پلتفرم ها جهت جذب بازیگران ناگهان همه چیز را به هم ریخت و پول های کلان و نامشخصی را به سمت شبکه نمایش خانگی سرازیر کرد.

چندی پیش شاهین شجری کهن، از منتقدان سینما در گفت وگو با رسانه تصویری آن از وضعیت عجیب و غریبی که در شبکه نمایش خانگی وجود دارد پرده برداشت. شجری کهن در گفت وگویش پرده از مسائل عجیبی برداشت و گفت: الان ما پلتفرمی داریم که 45 میلیارد تومان به یک بازیگر پول داده بابت اینکه در یک سال آینده کار نکند! یعنی اول سال رقمی به او داده و گفته اند تا وقتی این سریال و سریال بعدی ات پخش می شود با پلتفرم های دیگر نبند.

در سیستم سینمایی که ما می شناسیم چنین خبرهایی نبود که کسی 45 میلیارد تومان به بازیگر جوانی بدهد و بگوید شما کار نکن و فعلا فقط در دید نباش. اینها معادلاتی است که به هم خورده است. در فیلمنامه هنوز صحبت 100 یا 200 میلیون تومان است. می بینی برای یک بازیگرِ نقش فرعی 500 میلیون داده اند تا فقط نقشی گذری بازی کند ولی فیلمنامه نویسی که باید زحمت بکشد و از کار و زندگی بیفتد کمتر از بازیگر نقش بیستم می گیرد. این عدم تعادل ها در سینمای ما وجود دارد.

امیر قادری، یکی دیگر از منتقدان سینما، به نکته دیگری از پرداخت دستمزدهای نجومی به بازیگران اشاره کرد: از کجا می آید این پول ها؟ این بازیگرها مگر آن قدر بازار دارند؟ وقتی تام کروز چنین پولی می گیرد در ژاپن کلی طرفدار و بازار دارد و تمام اینها را سهامداران کمپانی حساب می کنند که هزینه هایش برگشته یا نه. اینجا کدام بازیگر ما به خاطر او فیلمش می فروشد؟

هرچقدر بر حرف های کارگردانان و تهیه کنندگان ریز می شویم، نکات سرگیجه آوری از میزان دریافت دستمزدها می شنویم. افشای میزان دستمزد بازیگران سریال ازازیل تنها یک نمونه بود که به بیرون درز کرد. در کنار رقم های میلیاردی بازیگران این سریال، از حسن فتحی شنیدیم که یکی از بازیگران مشهور، با وجود داشتن قرارداد و حاضر شدن مقابل دوربین، ناگهان در میانه کار تصمیم می گیرد برای بازی در سریال دلخواهش به تلویزیون برود. این یعنی هرچقدر که دستمزدها بالا رفته به همان میزان سینما و شبکه نمایش خانگی از حرفه ای و اخلاقی بودن بیشتر دور شده است.

محمدحسین لطیفی از کارگردانان باسابقه سینما و تلویزیون نیز با انتقاد از دستمزدهای نجومی بازیگران، آن را باعث برهم خوردن تعادل در ساخت فیلم و سریال دانست و بیان کرد: بازیگری می گوید من ماهی سه میلیارد تومان می خواهم ولی من تازه می خواهم پروژه ام را با ماهی سه میلیارد شروع کنم. این بازیگر می خواهد حدود 9 ماه با ما باشد و من باید 27 میلیارد به او بدهم. من اگر رقم دستمزد چند تا از این بازیگران را کنار هم بگذارم بودجه کل فیلمم می شود!

از طرفی دیگر، علی قائم مقامی از تهیه کنندگان سینما، فقط پلتفرم ها را مقصر وضعیت فعلی نمی داند: پیش تر تنها بنیاد سینمایی فارابی و حوزه هنری در تولید فیلم فعالیت داشتند، اما در 10 تا 15 سال اخیر نهادهای دولتی بسیاری به عرصه تولید فیلم ورود کردند. نهاد دولتی پول در اختیار دارد و به همین دلیل یک پروژه گران قیمت تعریف می کند. عواملشان نیز بعضاً اولین حضورشان در سینما است. وقتی فیلم دولتی می شود عوامل فیلم تخفیف هم نمی دهند. پارسال در فیلم شاه نقش بازیگری 10 روز با ما کار کرد و رقم بسیار ناچیزی دریافت کرد و به من گفت که نگران نباش و من 10 برابر این مبلغ را از شبکه نمایش خانگی و فیلم های دولتی می گیرم.

سید ضیا هاشمی، یکی دیگر از تهیه کنندگان سینمای ایران، نبود سندیکای ثابت تهیه کنندگی را یکی از دلایل به وجود آمدن این وضعیت می داند: در گذشته وقتی بازیگری دستمزد نجومی درخواست می کرد بلافاصله در سندیکای تهیه کنندگان اعلام می کردیم که بازیگر حق فعالیت ندارد، اما امروز چنین چیزی را نداریم و چهار صنف تهیه کنندگی داریم.

درنتیجه دوستان بدون کارشناسی و نظر تهیه کنندگان برای خودشان کف و سقف دستمزد تعیین می کنند. اگر ما یک صنف داشتیم حرفمان محکم تر بیان می شد. بازیگران در شرایطی قرار دارند که قبول نمی کنند قرارداد سالانه ببندند زیرا می دانند سال بعد دستمزدشان چند برابر می شود. ولی در سینمای هالیوود هم می بینیم که از درآمد فیلم درصدی را به بازیگر اختصاص می دهند. در دنیا وقتی فیلمی فروش نکند دستمزد بازیگر به شدت افت می کند و باکس آفیس مبلغ دستمزد بازیگر را تعیین می کند. اما در ایران وقتی فیلمی نمی فروشد دستمزد بازیگرش دو برابر می شود. تا کنون فقط رضا عطاران با من قرارداد درصدی بسته که به خاطر انصاف او است و پای سود و زیان اثر نیز ایستاده است.

بازیگران در حالی این دستمزدهای نجومی عجیب را دریافت می کنند که همچنان معاف از مالیات هستند! بازیگری برای بازی در فیلمی با بودجه دولتی دستمزدی میلیاردی می گیرد و بعد حاضر نیست از این دستمزد مالیات هم بدهد. اینها مسائل عجیب و بغرنجی است که هنوز اصلاح نشده و هر چه می گذرد وضعیت بدتری به خود می گیرد. در بخش صنوف سینمایی و قانونی کشور خلأهای عجیبی در مورد تعیین دستمزدها و نحوه ورود سرمایه ها وجود دارد که اگر فکر و تدبیری برایش اندیشیده نشود، وضعیت تولید فیلم و سریال کشور را به جای خوبی نمی رساند.

کاملاً مشخص است هیچ توجیه عقلانی در این سبک از فیلم و سریال سازی وجود ندارد و در چنین وضعیتی فقط سود عده ای خاص تأمین می شود. سینمای ایران هنوز بیشتر فیلم هایش در گیشه زیان ده است و هزینه فیلم هایش برنمی گردد ولی باز دستمزد بازیگرانش رقم هایی خیره کننده دارد. ادامه این وضعیت در آینده ای نزدیک سینمای ایران را خواهد بلعید و دودش اول از همه به چشم مخاطبان بعد سایر صنوف سینمایی خواهد رفت.

نویسنده: احمد جوان