موسسان مراکز می‌گویند، آنچه به‌عنوان تخلف از سوی نهادهای نظارتی بیان می‌شود «بهانه‌» است، اپیوم در کشور نیست و معاونت درمان برای تخصیص سهمیه، سختگیری‌هایی را اعمال می‌کند؛ سختگیری‌هایی که درنهایت به باور حبیب بهرامی، فعال اجتماعی حوزه اعتیاد، به افزایش میزان مصرف در بیماران می‌انجامد.

او درباره علت کمبود اپیوم در کشور می‌گوید: «بیشترین منبع تامین اپیوم، کشفیات مواد مخدر بوده و 10 درصد هم واردات داشتیم. درحال‌حاضر، هم واردات تحت‌تاثیر سیاست‌های طالبان در افغانستان قرار گرفته، هم کشفیات کم شده است.»

محمدرضا جلالی، عضو هیئت‌مدیره انجمن صنفی مراکز درمان سوءمصرف مواد هم درباره برخورد نهادهای نظارتی با پزشکان به «هم‌میهن» می‌گوید: «برخوردها سلیقه‌ای است. گاهی فراتر از لیست نظارت عمل می‌کنند، گاهی برخوردهایی که با این تخلفات انجام می‌شود هم سلیقه‌ای و فراتر از قانون است.» انجمن صنفی مراکز درمان سوءمصرف مواد چندین‌بار اعتراض‌اش را به وزارت بهداشت اعلام کرد: «چندین‌بار وزیر و معاون وزیر عوض شده است.» معاونت درمان وزارت بهداشت، پس از پیگیری‌های دوروزه روزنامه «هم‌میهن» اعلام کرد که برای پاسخگویی به سوالات، نیاز به زمان بیشتری دارد.

تنها در تیرماه امسال، بیش از 50 مرکز درمان سوءمصرف مواد مخدر براساس رأی کمیسیون 39 دانشگاه شهید بهشتی با کاهش سهمیه دارو مواجه شدند؛ رأی‌هایی که به‌باور موسسان مراکز و فعالان حوزه اعتیاد، آسیب‌اش را در درجه اول بیماران، سپس موسسان مراکز می‌بینند، نه فرد متخلف. صاحبان یکی از این مراکز که به خواست خود او نام‌اش را در گزارش نمی‌آوریم، بیش از یک‌سال است که با کاهش سهمیه دارو به‌دلایل مختلف در مرکزش مواجه شده است.

او در توضیح بیشتر این موضوع می‌گوید: «پیش‌تر زمانی که برای نظارت به مرکز مراجعه می‌کردند و به‌عنوان مثال پزشک در مرکز حاضر نبود، به مرکز در ابتدا تذکر می‌دادند و پس از چهار تذکر، پرونده مرکز در کمیسیون ماده 39 مطرح و سهمیه داروی آن برای مدت مشخصی قطع می‌شد. اما درحال‌حاضر بدون آنکه به ما تذکر شفاهی یا کتبی داده باشند یا پرونده مرکز ما در کمیسیون ماده 39 مطرح شده باشد، از حدود یک‌سال‌ونیم پیش با قطع 75 درصدی سهمیه دارو مواجه شدیم.» به گفته «ح»، سهمیه داروی اپیوم که شربت ترک اعتیاد بیماران مصرف‌کننده تریاک است هم به‌طورکامل حذف شده است: «آنها بهانه‌تراشی می‌کنند، در ساعت‌های غیرکاری ما در مرکز حضور پیدا می‌کنند و بر همان اساس هم 75 درصد سهمیه دارو و 100 درصد سهمیه اپیوم را قطع کردند.» 

او از چنین شیوه برخوردی انتقاد می‌کند و می‌گوید: «چرا قطع سهمیه دارو طولانی‌مدت اتفاق می‌افتد؟ آنها می‌توانند یک‌ماه مرکز را جریمه کنند و اگر دوباره رخ داد، بار دیگر تمدید نشود؛ نه اینکه ناگهان با قطع 6 ماهه و یک‌ساله روبه‌رو شویم.» «ح» درباره تبعات چنین برخوردی می‌گوید: «داروی ترک اعتیاد، گران است و به‌همین‌دلیل مصرف‌کنندگان به این مراکز مراجعه می‌کنند و زمانی که دارو در مراکز هم نباشد، مجبور به تهیه آن در ناصرخسرو یا عطاری‌ها می‌شوند.» او شیوه مدیریتی که باعث‌شده داروها به‌جای اینکه در مراکز ترک اعتیاد باشند، در ناصرخسرو و عطاری‌ها نشت کنند را مورد انتقاد قرار می‌دهد: «زمانی که فاکتور داروها را دریافت می‌کنیم تعداد دارویی که به ما می‌دهند، یادداشت شده است.

ازسوی‌دیگر، روی هر دارو یک شماره سریال درج شده و مشخص نیست چگونه این داروها با داشتن شماره سریال، در بازار سیاه پیدا می‌شود. ما باید شیشه دارو و پوکه‌های قرص‌هایی که روی آن شماره سریال درج شده را پس از آنکه به بیماران دادیم، تحویل معاونت غذا و دارو دهیم. این نشان می‌دهد که نظارت بر ما دقیق است اما بر مراکز ناصرخسرو و عطاری‌ها، نظارتی وجود ندارد و داروی اپیوم در آنها بی‌محابا زیاد شده است.»

سوالی که مراکز درمان سوءمصرف مواد مخدر مطرح می‌کنند این است که سهمیه دارویی آنها که از شرکت‌های داروسازی اکسیر، داروپخش و فاران به دستگاه‌های دولتی تحویل می‌شود، اما به‌دلیل کاهش سهمیه به آنها تعلق نمی‌گیرد، کجا پخش و مصرف می‌شود؟ «یکی از دوستان من حساب کرده و فهمیده بود، ماهانه بین 25 تا 30 میلیارد تومان سود سهمیه داروهایی است که از مراکز ترک اعتیاد قطع شده است.»

مختار پیری، رییس مرکز درمان سوءمصرف مواد دیگری است که بیش از یک‌سال است درخواست شیفت دوم برای مرکزش را داده اما همچنان تنها 30 درصد از سهمیه دارویی شیفت دوم را دریافت می‌کند و به همین دلیل هم تصمیم به جمع‌آوری شیفت دوم مرکز گرفته است. او در توضیح بیشتر این موضوع به «هم‌میهن» می‌گوید: «ما برای یک‌شیفت داروی متادون را 100 درصد کامل دریافت می‌کردیم اما اپیوم نداشتیم.

در شیفت دوم که باید پله‌پله سهمیه دارو اضافه می‌شد، این اتفاق نیفتاد و به ما سهمیه اپیوم هم ندادند.» او بر این‌باور است، ایرادهایی که از آنها گرفته می‌شود، شبیه «بهانه» است: «برخی از مراکزی که دایر هستند، هم سهمیه اپیوم، هم سهمیه متادون دارند و برای آنها ادامه کار مرکز مقرون‌به‌صرفه است، اما مراکزی که اپیوم ندارند، هزینه محل کارشان را هم نمی‌توانند تامین کنند.» او 14 سال سابقه کار در این حوزه را دارد: «معاونت درمان برای دادن اپیوم سختگیری می‌کنند. درحالی‌که اگر نسبت به مراکزی که سابقه کار طولانی دارند این سختگیری‌ها نباشد، دارو راحت‌تر و با قیمت ارزان‌تر به‌دست مصرف‌کنندگان می‌رسد.»

او می‌گوید پیش‌تر که تریاک در بازار زیاد و ارزان بود، از اپیوم استقبال نمی‌شد: «اما تریاک گران شده و به‌همین‌دلیل به مصرف اپیوم روی آورده‌اند و از همان زمان این تبعیض را قائل شدند که به برخی مراکز اپیوم می‌دهند و به برخی دیگر نه.» پیری در تمام سال‌هایی که مسئولیت این مرکز را برعهده دارد با همه بیمارانش چهره‌به‌چهره حرف می‌زند: «همه بیماران را می‌شناسم و غیر از روانشناس مرکز، غیرممکن است مریضی بیاید و من او را نبینم. تمام تلاشم بر راه‌انداختن کار بیماران است. اما اگر اپیوم نداشته باشیم انگار رایگان کار می‌کنیم و اگر شب طبابت نکنم، خرج مرکز در نمی‌آید.»

همین مسئله است که سبب‌شده او تصمیم به جمع‌آوری شیفت دوم بگیرد. او از رفتارهای معاونت درمان دانشگاه هم گلایه می‌کند: «کسانی که در معاونت درمان هستند، رفتار بسیار بدی با پزشکان دارند. جواب‌های سربالا می‌دهند و برخورد خوبی ندارند. آنها دنبال بهانه می‌گردند که از مراکز، ایرادی پیدا کنند. فکر می‌کنند مراکز، درآمد کلانی دارند، برخی نیز فکر می‌کنند قدرتی پیدا کرده‌اند و وقتی ما به آنها مراجعه می‌کنیم، گویی باید به آنها کرنش و از آنها خواهش کنیم.»

او بر این‌باور است که آنها فکر می‌کنند موضع قدرتمندی از بالا دارند و می‌خواهند جلوی همین درآمد اندک مراکز را هم بگیرند: «یک بازرس در یکی از بازدیدهایش به ما می‌گفت، می‌توانند به ما اپیوم را به‌شکل نمونه‌های رایگان بدهند. این حرف برای من به‌منزله توهین بود. ما در قبال جامعه، مراجعان و خودمان متعهدیم و الان مراکزی که اپیوم ندارند بودن‌شان مقرون‌به‌صرفه نیست و ضرر است.»

منبع: اقتصاد آنلاین