مهرداد خدیر، فعال رسانه، در عصر ایران نوشت: در ویدیوی تازه ای که از دیدار اخیر مدیران رسانه ها با رییس جمهوری منتشر شده آقای پزشکیان از نحوه بودجه ریزی انتقاد و بر عملیاتی شدن آن تأکید می کند و می گوید: تا دل تان بخواهد مؤسسات و بنیادهایی داریم که هیچ برون دادی ندارند ولی پول به این ها می دهیم. خب! چرا باید به این ها پول بدهیم در حالی که معیشت مردم را نمی توانیم تأمین کنیم؟

او به صراحت می گوید این پول ها باید صرف نان و نه حتی توسعه شود چه رسد به این که به سازمان هایی دهند که به تعبیر او برون داد یا خروجی ندارند.

او اصل قضیه را صاف و روشن و با لحن خود این گونه بیان کرده است: کارمان شده این که فقط به یک مشت بنیاد و سازمان الکی که به هیچ دردی نمی خورند پول بدیم. به شون گفتم آقایون! این بساط باید جمع شود.

نکته جالب این که صراحت رییس جمهوری در واکنش به منتقدانی بود که می خواستند او را به چالش بکشند ولی سبب شدند او صریح تر باشد. مثلا آن جمله که خیلی سر و صدا کرد و بازتاب فراوان داشت (مذاکره نکنیم چه کنیم، بجنگیم؟ بسازیم خوب دوباره می زنند) در واقع در واکنش به یک انتقاد بود و بحث سازمان های بدون خروجی مثبت یا محسوس را هم در پاسخ به یک سؤال طعنه آمیز به میان کشید و حالا منتشر شده است.

پرسش در انتقاد از بازدیدهای سرزده از وزارتخانه ها و مراکز دولتی بود و او را واداشت توضیح دهد و سازمان برنامه و بودجه را مثال آورد و این نکته را مطرح کرد: هرگز در بازدیدهای سرزده به دنبال شو و نمایش نبودم و نیستم وحتی هیچ گروه خبری را همراه خود نمی برم. برای مثال چندین مرتبه به سازمان برنامه و بودجه مراجعه کردم تا بودجه ریزی سال 1405 به مدل عملیاتی تغییر یابد. معتقدم باید نظام پرداخت بر اساس عملکرد و اثربخشی یکی از محورهای اصلی بودجه ریزی سال 1405 باشد.

تا دلت بخواهد موسسات و بنیادهایی داریم که هیچ برون دادی ندارند و پول به این ها می دهیم. خب چرا باید به این ها پول بدهیم در حالی که معیشت مردم را نمی توانیم تامین کنیم. در تأمین معیشت مردم با مشکل روبه روییم ولی منابع مالی صرف امور دیگری می شود. معتقدم تا زمانی که نان مردم تأمین نشده، اولویت باید با معیشت باشد و حتی اگر لازم است از کالابرگ استفاده شود. توسعه بدون تأمین نیازهای اساسی ممکن نخواهد بود و حل مشکلات نیز به این سادگی نیست.

طبیعی است که مردم از این امر استقبال می کنند. ماکیاولی می گوید: ممکن است مردم از خون پدرشان بگذرند ولی از سهم و پول خود نمی گذرند!

یکی از دلایل نامحبوب بودن شهردار کنونی تهران که با بستن خانه های اندیشمندان و روزنامه نگاران گویا مشق تنگه بندی می کند همین توجه نکردن به اولویت هاست. کارگران افغان رفته اند و شهر پاکیزه نیست و او پول عوارض مردم را صرف نصب تابلوهای تبلیغاتی رایگان و ایدیولوژیک می کند! قرار بود از این تابلوها پول درآورند نت شهر زیباتر و پالکیزه تر شود نه این که پول های زیباسازی و نظافت صرف این کارها شود که نسبتی هم با زیباسازی ندارد.

مردم حتی به بودجه 30 هزار میلیارد تومانی صدا و سیما حساس اند و در کل احساس می کنند به جای آن که این دستگاه های دولتی به آن ها خدمات دهند آن ها خدمات می دهند. بابت یک پیتزای 400 هزار تومانی باید 40 هزار تومان مالیات بر ارزش افزوده بدهی. تازه خود فروشگاه پیتزا هم مالیات بر حقوق و هم مالیات بر درآمد می پردازد تا دولت بتواند به نهادهایی کمک کند که دچار کارمندان اضافی اند! به تعبیر رییس جمهور: یک مشت سازمان و بنیاد الکی و به درد نخور.

ساموئل بکت می گوید: رازآلودگی زمان به خاطر آن است که نه تنها ما زمان را مصرف می کنیم بلکه زمان هم ما را مصرف می کند (پیرمان می کند).

حالا حکایت ماست و این سازمان های الکی و به دردنخور. دولت به سازمان ها بودجه می دهد تا به مردم خدمات بدهند اما در عمل مردم کار می کنند تا آن ها حقوق بگیرند! از محل پولی بی پشتوانه تولید که تورم بیشتری تحمیل می کند و سبب شده مردم کار کنند و مالیات بدهند تا پولی به این دستگاه ها برسد به بهای آن که حسرت رستوران رفتن به دل خیلی ها بماند!

کسانی مثل آقای سعید لیلاز البته معتقدند اعداد کمک دولت به این سازمان ها در قیاس با هزینه های دولت و ریخت وپاش ها و حفره های اقتصاد ما خیلی بالا نیست یا چون بخش بیشتر آن صرف پرداخت حقوق و مزایای پرسنل می شود عملا اینجا هم نباشند جای دیگرند و دولت به هر حال دارد به همه به شکلی حقوق می پردازد و حتی مستمری و بازنشستگی را هم از صندوق های ورشکسته نمی پردازند. در واقع دولت به جمعی از شهروندان فارغ از این که چه کاری انجام می دهند یا کجا شاغل اند یا خروجی سازمان شان چیست حقوقی می پردازد.

در این نگاه چه به کارمند سازمان تبلیغات پول بدهد و چه به کارمند وزارت ارشاد که سطرسطر نشریه با تیراژ هزار نسخه را می خواند تا تذکر بدهد تفاوتی ندارد. به جماعتی حقوق می دهد و اگر قرار بر خروجی و برون داد باشد بسیاری از سازمان های دولتی کارکرد خود را از دست داده اند و تنها توجیه پرداخت حقوق است که بر اساس قیمت دلار حداقلی هم هست. این پژوهش گر هم البته قبول دارد که به لحاظ نمادین مهم است ولی مشکل را جای دیگر می داند.

غرض این که اگر همین فردا سازمان تبلیغات اسلامی و ستاد اقامه نماز و نهادهای وابسته را هم تعطیل کنند باز آن 8 هزار میلیارد تومان مستقیماً صرف یارانه نان و بودجه کالابرگ نخواهد شد چون بخش قابل توجهی از آن به حقوق کارمندان شان اختصاص دارد و جدای این حکومت ایدیولوژیک به تبلیغ مستمر نیاز دارد و تازه انصافا در مورد خاص سازمان تبلیغات در دوران بعد از مهدی خاموشی رویکرد آن تغییر کرده و کاش آقای قمی این توییت بد را اخیر را منتشر نکرده بود که ربطی هم به حوزه او ندارد تا بیشتر از تغییرات این سازمان به نسبت دوران خاموشی می نوشتم.

قصه تنها بر سر سازمان تبلیغات نیست. روبه روی موزه هنرهای معاصر یک ساختمان چند طبقه است با عنوان مرکز پژوهش های بازرگانی در حالی که خود وزارت بازرگانی را جمع کرده اند و مصرف کننده ایرانی متولی و مدافع ندارد چون دغدغه اصلی وزارت صمت که قرار بوده تای آخر آن تجارت یا وزارت بازرگانی سابق باشد صنعت است و دغدغه اصلی وزارت جهاد کشاورزی که تنظیم بازار گوشت و مرغ را به آن داده اند تولید محصولات کشاورزی است و بازار تخصص دیگری می طلبد. با این وضعیت چی را پژوهش می کنند؟ و چرا به فکرشان نمی رسد قانون تجارت 94ساله را به روز کنند الله اعلم!

یک بار که به گفت وگویی در این سازمان دعوت شده بودم پیشنهاد کردم کل ساختمان را در اختیار گروه های هنری جوانان قرار دهند تا ناچار نباشند در ساختمان یک حمام قدیمی در یوسف آباد تئاتر تمرین کنند!

البته از این منظر که عده ای به هر حال شغلی دارند و سرگرم اند و حقوقی دریافت می کنند و از منظر کلان که دولت باید ایجاد اشتغال کند قابل توجیه است ولی سازمان های شبه فرهنگی و بنیادهای به تعبیر آقای پزشکیان الکی چرا بودجه می گیرند؟ بودجه ریزی عملیاتی یعنی مشخص باشد برای چه کاری نه این که چون پارسال 100 میلیارد گرفته امسال دوبرابر بگیرد! کدام بنیاد در آمریکا از بودجه عمومی برخوردار است؟ بنیاد درست می کنند (مثلا بنیاد راکفلر) تا فارغ از این ساز و کارها باشند نه آن که باری بر دولت!

شده حکایت نمایش تلویزیونی سوزن بانان که دو سوزن بان بعد از تغییر ریل و در حالی که قطاری نمی آمد به کار یا نمایش کار ادامه می دادند. بازی درخشان علی نصیریان و داریوش مؤدبیان به اضافه اسماعیل محرابی و پخش مکرر آن در دهه 60 و موضوع بسیار جذاب آن در ذهن خیلی ها نشسته است.

با این همه و اگرچه حدس زده می شود پزشکیان مجال قطع بودجه های این چنینی را نیابد و نتواند این بساط را جمع کند نفس طرح موضوع برای مردم مهم است منت ها آقای رییس جمهور باید از عادت مجلس در 16سال نمایندگی خارج شود و مدام چرا چرا نکند. رییس جمهور مرحوم سابق بر اساس سابقه قضایی باید و نباید می کرد و رییس جمهور فعلی بر حسب عادت دوران مجلس چرا چرا می کند. اما چرا چرا ندارد؟! چون روشن است.

او باید دستور دهد قطع یا کم کنند نه این که بپرسد چرا؟ چرای آن روشن است. (آقای مصباح یزدی برای سفری به کانادا از رییس جمهور وقت - هاشمی رفسنجانی- ارز خواست و در بازگشت باقی مانده را فرستاد و گفتند نزد خودتان باشد. در دولت دوم هاشمی اما که معین را از وزارت علوم کنار گذاشتند و نیروی خودشان - هاشمی گلپایگانی- را وزیر کردند - هم او که احمدی نژاد را از آتی ساز به وزارت علوم آورد و مشاور خود کرد- برای موسسه مصباح هم ردیف بودجه تعیین شد در قالب جدول کمک های فرهنگی و هر سال ضریب خورد و زیاد شد! پس چرا می گیرند کاملا روشن است.)

فرمان این بساط باید جمع شود برای اجرا نیاز به اعتماد به نفس بیشتر دارد. هنوز گویا باور ندارد رییس جمهور است. چون موقع افتتاح پروژه های بزرگ از طریق ویدیو کنفرانس هم نمی گوید افتتاح می کنم بلکه می گوید افتتاح بفرمایید.

اصلا آقای رییس جمهور! از ستاد امر به معروف شروع کنید. واقعا کارکرد این ستاد چیست؟ خروجی آن چیست؟ به قول خود شما 85 هزار مسجد داریم و 85 میلیون جمعیت. یعنی به ازای هر مسجد هزار نفر. وقتی می توان در مسجد امر به معروف کرد چه نیاز به بودجه 123 میلیارد تومانی و یک ستاد؟ بعد از کاظم صدیقی این ستاد رییس هم ندارد. چون باید یکی از امامان جمعه موقت رییس آن شود ولی به جای کاظم صدیقی فردی را به عنوان سرپرست گذاشته اند که امام جمعه موقت هم نیست.

کار بد زاکانی را گفتم. کار خوب او را هم بگویم. روی اتوبوس هایی که با عوارض مردم خریده نوشته این اتوبوس از محل عوارض مردم تهیه شده است. دولت هم می تواند دست کم به لحاظ سمبلیک بودجه این سازمان ها را قطع یا کم کند و بگوید پول آن را صرف کمک به نانوایی ها کرده تا ناچار نباشند نان سنگک را 25 تا 50 هزار تومان بفروشند!

خوشا به حال مان که از دغدغه توسعه به تأمین نان رسیدیم و نه پول توسعه که پول نان مردم را صرف سازمان هایی می کنیم که وزن سیاسی و فرهنگی آنان در جامعه بیش از 25 درصد نیست و با جنبش مهسا در 1401 و انتخابات 1403 باید روشن شده باشد اکثر مردم زیر بار سبک زندگی مورد نظر آن ها نمی روند و با صرف بودجه و تبلیغ نمی شود به یک ملت چند هزارساله گفت چه کنند و چگونه بیندیشند.

کاش شهرداری زاکانی نه خطاب به ما شهروندان که برای همفکران خود روی تابلوهای بزرگ شهر بنویسد: فکر نان باش که خربزه آب است! آن هم خربزه ای که بسیار گران تمام شده و کاش آب بود که مثل نان به آن نیاز داریم.