بابک شکری مدیر امور هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، پیرو واگذاری مسئولیت بررسی تبدیل وضعیت اعضای هیئت علمی از پیمانی به رسمی به دانشگاه ها از سوی حسینعلی قبادی رییس مرکز جذب اعضای هیئت علمی وزرات علوم؛ با استقبال از این تصمیم، آن را گامی مهم در راستای افزایش استقلال دانشگاه ها و تسریع فرایندهای اداری دانست. او در این گفتگوی تحلیلی، به آسیب شناسی روندهای پیشین، چالش های تمرکزگرایی، لزوم حفظ استانداردها و سیاست دانشگاه شهید بهشتی در جذب نخبگان پرداخت.

به گزارش مهر، شکری درباره واگذاری مسئولیت تبدیل وضعیت اعضای هیئت علمی پیمانی به دانشگاه ها گفت: پیش از این، این موضوع کاملاً در اختیار وزارت علوم و سامانه جذب متمرکز بود. فرآیند به این صورت بود که اعضای پیمانی، پس از کسب امتیازهای لازم بر اساس یک شیوه نامه آموزشی و پژوهشی، در هیئت اجرایی جذب دانشگاه مطرح می شدند و پس از آن، نتیجه نهایی به وزارت علوم ارسال می شد. بررسی ها گاه تا یک سال طول می کشید.

وی افزود: با واگذاری این اختیار به خود دانشگاه ها، امید است این فرایند سریع تر، شفاف تر و بدون وابستگی به استعلامات پیچیده و زمان بر نهایی شود. این تصمیم در صورتی که درست اجرا شود، اتفاقی بسیار مثبت و ساختاری است.

او در عین حال به آسیب های این تغییر نیز اشاره کرد و گفت: البته واگذاری اختیار به دانشگاه ها در برخی موارد ممکن است باعث ناهماهنگی و تفاوت در سلیقه ها شود. اگر دانشگاهی هیئت اجرایی جذب ضعیفی داشته باشد یا سازوکار مشخصی برای ارزیابی حرفه ای نداشته باشد، ممکن است فرآیند جذب، کیفیت لازم را نداشته باشد. در مقابل، دانشگاهی با ساختار قوی، می تواند فرآیند جذب و تثبیت اعضای هیئت علمی را با دقت، سرعت وانضباط بیشتری انجام دهد.

شکری درباره سیاست های جذب هیئت علمی در دانشگاه شهید بهشتی گفت: در دانشگاه شهید بهشتی سیاستی تحت عنوان جذب پیش دستانه طراحی شده است. به این معنا که به جای اینکه فقط منتظر ثبت نام متقاضیان در سامانه جذب باشیم، خود دانشگاه ها کمیته هایی تشکیل می دهد و به صورت فعال به دنبال شناسایی افراد متخصص، توانمند و هم راستا با اولویت های دانشگاه در حوزه های خاص باشند.

وی در ادامه افزود: این مدل جذب پیش دستانه شبیه به مدل جذب در دانشگاه های معتبر جهانی مانند هاروارد یا دانشگاه های رده بالای اروپا و آمریکاست. در این مدل دانشگاه هدفمند عمل می کند؛ مثلاً اگر تصمیم دارد در ده سال آینده روی انرژی های خورشیدی تمرکز کند، باید از حالا نیروهایی با تخصص انرژی خورشیدی یا بادی شناسایی و جذب کند. سیستم متمرکز وزارت علوم این انعطاف را ندارد و صرفاً بر مبنای سامانه ای است که افراد مختلف در فراخوان های ارائه شده ثبت نام می کنند و دانشگاه باید از میان آن ها انتخاب کند؛ حتی گاهی برای نخواستن و عدم انتخاب بعضی افراد باید زحمت زیادی کشید!

شکری با اشاره به اینکه دIر کنار امتیازهای آموزشی و پژوهشی، مسئله صلاحیت حرفه ای اعضای هیئت علمی از اهمیت زیادی برخوردار است، گفت: سابق بر این، صلاحیت حرفه ای، یا همان شایستگی رفتاری، اخلاقی وحرفه ای، به صورت متمرکز از سوی وزارت علوم ارزیابی می شد؛ اما در ساختار جدید، این ارزیابی به عهده خود دانشگاه ها خواهد بود. این موضوع می تواند باعث تفاوت در ارزیابی شود، چراکه ممکن است معیارهای حرفه ای در دانشگاه الف با دانشگاه ب متفاوت باشد. اما در عین حال این تفاوت می تواند نقطه قوت باشد، اگر دانشگاه ها سازوکار مشخصی داشته باشند.

وی در پاسخ به این سئوال که آیا دانشگاه شهید بهشتی در جذب نخبگان از سیاست های بنیاد ملی نخبگان تبعیت می کند، گفت: ما تعریف خاص خود را از نخبگی داریم. البته بنیاد ملی نخبگان با معرفی افرادی که امتیازات خاصی دارند، سهمیه خاصی برای جذب در نظر می گیرد و بودجه آن را هم می پردازد. این افراد معمولاً به خوبی جذب می شوند، اما تعدادشان محدود است. مثلاً در یک دوره 60 تا 70 نفر عضو هیئت علمی جذب میشوند، و از این میان شاید تنها 10 تا 15 نفر از سوی بنیاد ملی نخبگان معرفی شده باشند.

وی افزود: در مقابل، ما سعی می کنیم در کمیته جذب پیش دستانه، افرادی را شناسایی کنیم که واقعاً متناسب با سیاست ها و اولویت های دانشگاه باشند؛ چه بنیاد آن ها را نخبه بداند، چه نه. مهم این است که فرد در راستای نیاز دانشگاه، توانمند و موثر باشد.

در خصوص شرایط سنی برای جذب هیئت علمی نیز او توضیح داد: در قانون فعلی، سقف سنی برای جذب اعضای هیئت علمی 40 سال است که بعدها تا 45 سال افزایش یافت. اما در سیاست جدید، اگر واقعاً استقلال عمل به دانشگاه ها داده شود، انتظار داریم حتی این شرط سنی هم به دانشگاه ها واگذار شود. فعلاً تغییری رسمی اعلام نشده است.

او درباره طول دوره پیمانی اعضای هیئت علمی گفت: مطابق قانون، اعضای پیمانی باید ظرف 5 سال شرایط لازم برای تبدیل وضعیت را کسب کنند. اگر موفق نشوند، می توان تا 8 سال با آن ها مدارا کرد، اما اگر بعد از 8 سال نیز نتوانند امتیازهای لازم را کسب کنند یا صلاحیت حرفه ای نداشته باشند، طبق مقررات، امکان ادامه همکاری وجود ندارد—هرچند، در عمل گاهی با تبصره هایی برای ادامه همکاری نمود پیدا می کند.

شکری در پایان با اشاره به اهمیت استقلال دانشگاه ها گفت: هرچقدر استقلال دانشگاه ها بیشتر باشد، کیفیت آموزشی، پژوهشی و حتی رتبه بندی جهانی آن ها بهتر خواهد شد. دانشگاهی که خودش مسئول جذب و تبدیل وضعیت اعضای هیئت علمی باشد، مسئولیت پذیرتر خواهد بود و بهتر می تواند مأموریت های ملی و علمی اش را پیگیری کند. وزارت علوم باید بیشتر به سیاست گذاری کلان بپردازد، نه درگیر فرآیندهای اجرایی زمان بر و محدودکننده.