وحید محمود قره باغ؛ در طول تاریخ، گنج های مختلفی بوده اند که به دلایل متفاوتی نیز ناپدید شده اند. جنگ، تغییرات داخلی و البته برخی دست اندازی ها از جمله علت های این موضوع بوده است. از سویی یکی از این موارد گنجینه تزار است که افسانه های بسیاری نیز در مورد آن مطرح بوده و البته به ماجرای غرق شدن کشتی جمهوری آر ام اس نیز گره خورده است تا بدانجا که کشتی مسافربری ستاره سفید و همچنین جستجوی گنج شایعه شده آن مدت ها سوژه خبرها بود.

گفتنی است این گنجینه های گمشده به سلسله رومانوف و البته به ثروت و دارایی های شخصی تزارهای روسیه و خانواده هایشان از جمله جواهرات، آثار هنری و سایر اشیا قیمتی اشاره دارد و همچنین به آثار تاریخی خاص یا مجموعه های مربوط به تزارهای روسیه که پیدا و یا در حراج کشف و فروخته شده اند، ارتباط دارد. ناگفته نماند گاهی اوقات قیمت های بالایی نیز به این موارد اختصاص می یافت.

گنجینه جمهوری آر ام اس، که با نام کشتی میلیونرها نیز شناخته می شد، در سال 1909 و پس از یک تصادف غرق شد. در آن زمان شایعاتی منتشر شد مبنی بر اینکه این کشتی گنج عظیمی که احتمالا شامل سکه های طلا، مربوط به تزار روسیه نیکلاس دوم بود را حمل می کرده است. از جانبی مارتین بایرلی سال ها به تحقیق و تلاش برای بازیابی این گنج اختصاص داد و در این مسیر با مشکلات حقوقی و چالش های شخصی نیز روبرو شد.

ضمن اینکه کتاب "گنج تزار" نوشته مارتین بایرلی و جی. اس. پین، جزییات تلاش او و شواهد پیرامون این گنج بالقوه را به تصویر می کشد. مارتین جرارد بایرلی یک گنج یاب و نویسنده است که بیشتر به خاطر کشف لاشه کشتی مسافربری آر ام اس، مشهور شده بود. او همچنین در مجموعه ای به نام خرابه میلیارد دلاری نیز حضور داشت. بایرلی حتی برای این هدف و پس از بستن مغازه اش به شهر دیگری رفت و و در آنجا گواهینامه کاپیتانی و خلبانی نیز گرفت. در ادامه او یک دفتر مرکزی غواصی نیز به عنوان پایگاهی برای یافتن لاشه کشتی تاسیس کرد. کشتی که گفته می شد بزرگترین سازه در آن زمان بود و در نهایت پس از دو سال و نیم تحقیق، بایرلی در سال 1981 لاشه کشتی را کشف کرد.

بایرلی که سرمایه خود را از سرمایه گذاران جمع آوری کرده بود، در ادامه یک کشتی پشتیبانی غواصی را به منظور پشتیبانی از عملیات نجات خریداری کرد. در تابستان 1987، بایرلی به امید بازیابی طلای شایعه شده، عملیات نجات بخش را آغاز کرده و توجه رسانه های بین المللی را نیز به خود جلب کرد.

در نهایت عملیات حفاری برای نجات گنجینه در همان سال و در منطقه مورد نظر انجام شد ولی هیچ طلایی به دست نیامد. هر چند انبار نوشیدنی کشتی را کشف کردند و صدها بطری که مربوط به قبل از سال 1900 پیدا شد. با وجود اینکه بایرلی معتقد بود می توانند گنجینه را پیدا کنند و حتی مبلغ قابل توجهی به عنوان پاداش و برای برنامه های ساخت کشتی جهت کمک به حفاری های بیشتر پیشنهاد داد ولی با این حال هیچ نقشه ای پیدا نشد و تلاش برای نجات به دلیل کمبود بودجه متوقف شد. ضمن اینکه نقشه های مربوط به کشتی همچنان مفقود هستند.