روزنامه هم میهن در سرمقاله خود نوشت: در یک سالی که گذشت، موضوع فرهنگ به چند علت در سرفصل خبرهای روز نبود. علت اول، اهمیت یافتن سیاست خارجی و اقتصاد و جنگ بود که اخبار حوزه های دیگر را تحت تاثیر خود قرار داده بود و جایی برای فرهنگ نمی گذاشت. علت دوم، وقایع و اعتراضات 1401 است که بخش مهمی از فعالان این حوزه را از گردونه تولیدات فرهنگی خارج کرد.

گرچه برخلاف دولت آقای رییسی، وزارت ارشاد دولت پزشکیان همچنان که آقای وزیر نیز در سخنان دیروز خود متذکر شده است، به دنبال احیای فرهنگ و آفرینش های فرهنگی و بازگرداندن حذف شدگان به این عرصه هستند؛ ولی همچنان راه درازی برای تحقق این هدف وجود دارد.

علت سوم نیز، رواج ظاهرگرایی و رکود فرهنگی ناشی از آن در دولت پیش است که عملاً ایران را برای چند سال از مسیر خلاقیت های فرهنگی خارج کرد و بودجه و قدرت مردم را صرف سطحی ترین تولیدات شبه فرهنگی نمود و بالاخره چهارمین دلیل نیز، تحولات رسانه ای و دیجیتال و هوش مصنوعی است که عملاً سیاستگذاری فرهنگی را از دست دولت بیرون برده و حتی مرجعیت رسانه ای را هم از کشور به بیرون پرتاب کرده است.

البته، برای اصلاح و جبران این موارد صداوسیما هم می تواند نقش مهمی را ایفا کند که آقای وزیر هم به درستی به برخی از ناکارآمدی های این رسانه در اصلاح وضع موجود اشاره کردند. بااین حال، وزارت فرهنگ یکی از کم تبلیغات ترین وزارتخانه هاست که به دور از هیاهو و در حد مقدور، تحولاتی را ایجاد کرده تا بلکه قطار فرهنگ روی ریلی سالم قرار گیرد و حتی اگر شد، به آرامی به جلو حرکت کند.

رویکردهای کلی اعلام شده آقای وزیر مورد حمایت جامعه فرهنگی کشور است. از جمله اعتقاد به اینکه دوران تازه ای برای بازگشت هنرمندان وطن دوست آغاز شده است ، تغییرات اجتماعی ایران را ببینیم، دو تغییر عمده در جامعه رخ داده که دولت چهاردهم نمی تواند نسبت به آن بی تفاوت باشد؛ تغییرات اجتماعی و فناوری ، ایران امروز با دهه60 متفاوت است ، پس از جنگ 12روزه آرایش ملی باید در تمام حوزه ها تغییر کند ، باید برای تقویت رسانه های خصوصی تلاش کنیم ، حوزه فرهنگ و هنر به ویژه سینما سفارش پذیر نیست .

اما نکته خبرساز صحبت های دیروز وزیر، توضیحاتی بود که درباره یکی از فیلم های توقیفی داد و درباره دلیل ادامه توقیف آن در دولت چهاردهم گفت: فریماه فرجامی در فیلم سرب یک سکانس [با موهای تراشیده] دارد؛ اما در فیلم قاتل و وحشی ، در کل زمان فیلم این حالت وجود دارد. در شورای پروانه نمایش یک روحانی ناظر داریم؛ معتقد هستند که این مشکل پابرجاست و تا الان مشکل از این زاویه حل نشده است.

قاعدتاً مقرراتی برای صدور مجوز نمایش فیلم ها وجود دارد که رعایت می کنند؛ ولی مسئله ما درباره همین مقررات است. اگر بخواهیم از منظر فقه موجود نگاه کنیم، بسیاری از تولیدات سینمایی ممنوع از نمایش می شوند. در نقطه مقابل البته اگر همه این ضوابط هم حذف شوند، طبعاً باید به فیلم هایی احتمالی اجازه نمایش داد که در کمتر کشوری به آن ها اجازه ی نمایش داده می شود. بنابراین، برای حل مسئله می توان به عرف مراجعه کرد. حتی عرف محافظه کارانه هم باشد، مسئله حل می شود.

قبلاً هم برخی کارگردانان و هنرمندان به دلیل عدم رعایت حجاب در فیلم خود محکومیت هایی را داشته اند؛ درحالی که آن فیلم ها هیچ معنای خارج از عرف پذیرفته شده نداشته اند. اگر فیلم مورد نظر اجازه پخش ندارد، پس آیا بازیگران و کارگردان هم محاکمه و مجازات خواهند شد؟ به علاوه، در فضای کنونی با وجود دسترسی آسان به فیلم های خارجی، چه جایی برای این حد از محدودیت ها می ماند؟ در واقع، چه اثری دارد؟ جز اینکه موضوعات و سناریوهای فیلم سازی را به نحو نامتعارفی کاهش می دهد؟

در واقع، مسئله فقط این فیلم به خصوص نیست. همانگونه که پس از انقلاب اصل سینما پذیرفته و حتی توسعه داده شد. با اتکا به عرف و درک عمومی می توان چارچوب های متعارف را در یک جامعه اسلامی رعایت کرد. درحالی که اعمال این حد از محدودیت می تواند نتیجه عکس داشته باشد. ضمناً اگر حضور بازیگر زن با سرتراشیده غیرشرعی است، به لحاظ شرعی دیگر فرقی نمی کند که در یک سکانس بوده یا در چند سکانس.

با همان منطقی که یک سکانس مجاز دانسته شده، در کل فیلم هم می تواند مجاز باشد. مسئله هم یک فیلم و یک صحنه نیست. مسئله اصلاح و بهبود محدودیت های بلانتیجه فرهنگی است که در همه حوزه ها از جمله کتاب و موسیقی و تئاتر و رسانه همچنان وجود دارد. درحالی که اغلب مصرف کنندگان تولیدات فرهنگی سال هاست که از این موانع عبور کرده اند. این سیاست گذاری فرهنگی در عمل به رهاسازی فرهنگی منجر شده است.