ابتدای هفته عباس علی آبادی، وزیر نیرو اعلام کرد که خاموشی های برنامه ریزی شده امسال رفته رفته کاهش می یابد و پرونده خاموشی ها تا یک ماه آینده بسته می شود. اما بررسی شواهد چیز دیگری را می گوید.

به گزارش هم میهن، با شروع شهریورماه قطعی برق در تهران و اغلب شهرستان ها از یک روز درمیان به صورت روزانه و حتی دو نوبت در روز افزایش یافته است. این موضوع درحالی رخ می دهد که گرمای هوا در اغلب شهرها به صورت قابل توجهی کاهش یافته و بسیاری از مردم نیز صرفه جویی را به عنوان اولویت اصلی در زندگی روزانه خود قرار داده اند؛ به بیان ساده تر مصرف برق مردم تا حدودی کمتر شده است.

فصل بهار هنوز به نیمه نرسیده بود که قطعی برق در جنوب و غرب استان تهران شروع شد و برای اولین بار در فروردین ماه کشور با کسری تولید نسبت به تقاضای برق روبه رو شد. در ادامه نیز از دومین ماه سال یعنی اردیبهشت ماه رسماً برنامه قطعی برق توسط توانیر اعلام شد. در اردیبهشت ماه، قطعی برق به صورت هفته ای یک الی دوبار بود و با شروع فصل گرما (از اواخر خردادماه) قطعی برق به سه بار در هفته افزایش یافت.

براساس اعلام وزیر نیرو و توانیر قرار بود با کاهش دما این قطعی ها نیز به مرور کاهش یابد؛ اما این روزها هرچه هوا خنک تر می شود و میزان استفاده مردم از وسایل سرمایشی کاهش می یابد، در مقابل قطعی برق نیز افزایش پیدا می‎کند. البته قطعی ها در شمال تهران اغلب هفته ای سه تا پنج بار بود و در مرکز تهران، شهرستان های مختلف قطعی برق به صورت روزانه و حتی به روزی دو نوبت هم می رسد.

قطعی برق تنها زندگی روزمره را مختل نمی کند، بلکه باعث می شود اقتصاد کشور در میان مدت با کاهش سودسازی و عقبگرد مواجه شود. شاید سهمیه بندی و قطعی برق برای مردم و صنایع بتواند ناترازی برق را در کشور جبران کند، اما درنهایت باعث می شود اقتصاد کشور مجدداً با افزایش تورم و گرانی روبه رو شود و به نوعی اقتصاد کشور یک قدم به عقب بردارد.

با تجربه همین شرایط حدود یک هفته پیش همایون حائری، معاون وزیر نیرو اعلام کرد که به نظر می رسد خاموشی های بخش خانگی تا یک ماه آینده متوقف شود. به گفته وی، مصرف برق کم شده اما باتوجه به اینکه تراز آب سدها برای در مدار ماندن نیروگاه های برقابی کاهش یافته است فعلاً ناترازی داریم اما به نظر می رسد که تا یک ماه آینده خاموشی بخش خانگی متوقف شود، البته بستگی به دما دارد اگر گرمای هوا ادامه داشته باشد مجبوریم که محدودیت ها را اعمال کنیم. برای حل مشکل ناترازی برق باید نیروگاه جدید احداث کنیم که در دستور کار برنامه قرار دارد اما توأماً باید برنامه های مدیریت تولید و مصرف داشته باشیم.

وزارت نیرو اعلام کرده که در شرایط کنونی حدود 20 هزار مگاوات کسری برق داریم اما فعالان حوزه انرژی این عدد را در حدود 20 تا 30 هزار مگاوات می دانند. درست است با کاهش گرما استفاده از وسایل سرمایشی کاهش می یابد و این موضوع ناترازی انرژی را کاهش می دهد؛ اما مسئله اساسی اینجاست که باتوجه به کاهش ظرفیت تولید برق توسط نیروگاه های برق آبی به نظر می رسد که این ناترازی همچنان ادامه دار باشد و حتی کاهش گرما نیز نتواند قطعی برق را کمتر کند.

سال گذشته تقاضای برق در کشور حدود 75 هزار مگاوات بود و در سال جاری با توجه به افزایش گرما و در کنار هم قرار گرفتن عوامل دیگر چون افزایش خانوارها و کسب وکارها این نیاز به دست کم حدود 80 هزار مگاوات رسیده است. نکته قابل توجه اینجاست که سال گذشته حدود 64 مگاوات برق تامین شد و امسال آمارها خبر از تولید حدود 59 تا 61 هزار مگاواتی برق را می دهد که علت این کاهش تولید به علت کاهش استفاده از نیروگاه های برق آبی است. با تجربه این شرایط دولت از سال گذشته پیش بینی می کرد که امسال کاهش تولید برق داریم و در نتیجه لازم بود از سال گذشته زیرساخت های لازم برای افزایش تولید برق فراهم می شد تا امسال بخش صنعتی و خانگی با معضل کمتری دست و پنجه نرم می کردند.

به طور کلی ناترازی انرژی با توجه به شرایط کشور به راحتی قابل پیش بینی است و اگر سال گذشته مدیران حوزه انرژی برنامه ای درخصوص کاهش ناترازی ها تدوین می کردند احتمالاً شرایط امسال بهتر می شد. البته نباید این موضوع را فراموش کرد که ساخت و تاسیس نیروگاه های برقی در یک الی دو ماه تکمیل نمی شود و براساس اعلام های رسمی حدود 2 تا 6 سال زمان لازم است تا یک نیروگاه به مرحله بهره برداری برسد. در نتیجه قدم های کوچک امروز می تواند آینده اقتصادی کشور را به صورت قابل توجهی تضمین سازد.

بررسی میدانی نشان می دهد که برخلاف گفته های وزیر نیرو، قطعی برق در اغلب استان های کشور افزایش یافته است. براساس برنامه قطعی برق که توسط توانیر منتشر می شود در اغلب مناطق تهران قطعی برق به صورت روزانه رخ می دهد.

همچنین در جنوب تهران قطعی برق به جای دوساعت، چهارساعت قطع می شود. همچنین در شهرستان های مختلف نیز قطعی برق افزایش یافته و به جای یک نوبت دوساعته، بسیاری از مشترکین با قطعی برق چهارساعته مواجه هستند. البته در شهرهای مختلف این قطعی برق چهارساعته می تواند در یک نوبت چهارساعته یا دو نوبت دوساعته باشد.

البته از همان اردیبهشت ماه قطعی برق خانگی در حواشی و جنوب تهران بیش از دو ساعت بود و اکنون با افزایش قطعی ها در مرکز شهر این منطقه نیز با قطعی های بیشتری مواجه شده است. البته قطعی برق در بخش صنعتی نیز به صورت قابل توجهی افزایش یافته و کارگاه های صنعتی با خرید موتور برق نیز توان ادامه حیات ندارند.

پیگیری ها از استان های مختلف نشان می دهد که در مناطق مختلف اغلب قطعی ها به صورت روزانه دوساعت و حدود هفته ای یکبار چهارساعت قطع می شود و این موضوع زندگی روزمره و اقتصاد مردم را به خطر انداخته است. نکته قابل توجه اینجاست که بخشی از مردم اعلام کرده اند سامانه اطلاع رسانی قطعی برق به صورت مکرر اختلال دارد و برخی از زمان ها را اعلام نمی کند.

علی، یکی از اهالی استان اصفهان درخصوص قطعی برق به هم میهن گفت: براساس برنامه اعلام شده توسط توانیر قرار بود در هفته سه بار قطعی برق داشته باشیم، اما اکنون قطعی برق در هفته به پنج الی شش بار افزایش پیدا کرده و حتی در برخی از روزهای هفته در یک روز دو نوبت دوساعته قطعی برق داشتیم. البته محل کار من در مناطق شمالی اصفهان است در آنجا نیز قطعی برق به صورت یک روز در میان بود و طی دو هفته اخیر در چند نوبت به روزی سه ساعت رسید و رسماً کسب و کارها در آن منطقه مختل شده است.

پرستو، یکی از اهالی کرمانشاه نیز درباره قطعی های مکرر برق توضیح داد: از ابتدای اردیبهشت ماه، برق ما به صورت هفتگی و با یک برنامه مشخص قطع می شد؛ اما طی دو ماه اخیر برق به صورت روزانه دوساعت قطع شد و اکنون هفته ای تقریباً دوبار قطعی برق به صورت دو نوبت دوساعته می رود و رسماً ما چهارساعت برق نداریم. البته برق تنها مشکل نیست، زمانی که برق قطع می شود آب محله نیز به طور کامل قطع می شود و در روز ما چند ساعت آب و برق نداریم که باعث شده زندگی با چالش های بسیاری مواجه باشد.

ناهید، یکی از اهالی اردبیل نیز در این خصوص گفت: قطعی برق تقریباً دوساعت و نیم است، اوایل یک روز در میان برق قطع می شد، اکنون تقریباً هر روز برق قطع می شود و ممکن است در برخی از روزها به دو نوبت در روز افزایش یابد. قطعی ها باعث می شود ما چندساعتی از زندگی دور بمانیم. مشکل اساسی اینجاست که اغلب قطعی های برق در شب است و زمانی که باید شام آماده کنیم یا خانواده استراحت کنند با مشکلات اساسی مواجه می شویم.

مسعود نیز یکی از ساکنان قوچان درباره قطعی برق گفت: حدود یک هفته در دو نوبت صبح و عصر به مدت دوساعت برق محله ما قطع می شد. اکنون شرایط به حالت معمول بازگشته و یک روز درمیان به مدت دوساعت و در برخی از موارد نیز چهارساعت قطعی برق داریم و آخرین قطعی چهارساعته اعلام نشده بود، البته در برخی از محله ها و مناطق قطعی برق به دوساعت و نیم نیز می رسد.

زهرا که در مرکز تهران زندگی می کند درخصوص برنامه قطعی برق توضیح داد: از اواخر فروردین ماه قطعی برق در محله ما آغاز شد. در ابتدا هفته ای یکبار به صورت برنامه ریزی شده قطعی برق داشتیم و به مرور این قطعی برق به صورت یک روز در میان شد و در نهایت از 28 مردادماه قطعی برق ما روزانه شد.

مشکل اینجاست زمانی که برق قطع می شود به طور کل آب نداریم و با توجه به اینکه من به صورت پروژه ای و دورکاری کار می کنم این موضوع باعث مشکل بین من و کارفرمایان شده و حتی برخی از آن ها تصور می کنند که برای استراحت بیشتر یا کار نکردن قطعی برق را بهانه می کنم و این ترس را داریم که به همین زودی ها کارفرماها من را تعدیل کنند یا به علت بدقولی به خاطر نبود برق هزینه کمتری به من پرداخت کنند. قرار بود زمانی که هوا خنک شد قطعی برق کمتر شود اما اکنون که به شهریور رسیده ایم و هوا خنک شده قطعی ها را افزایش داده اند.

مهدیه، یکی از ساکنان شهریار نیز درباره قطعی برق گفت: قطعی برق در محله ما هفته ای سه تا پنج بار است و در اغلب موارد این قطعی ها در یک نوبت چهارساعته است. وسیله های خانه ما قدیمی است و قطعی چهارساعت باعث می شود که یخ مواد غذایی یخچال آب شود. در هفته های نخست به علت قطعی برق، بخشی از مرغ و گوشت که در یخچال داشتیم فاسد شد؛ در نهایت به واسطه این قطعی ها و قدیمی بودن یخچال به این نتیجه رسیدم که گوشت و مرغ را به صورت روزانه خرید کنیم.

رضوان، یکی از ساکنان قم درخصوص ساعات قطعی برق توضیح داد: در منطقه ما تقریباً هر روز برق قطع می شود، اما از ابتدای تابستان حدود هفته ای یکبار قطعی برق به صورت دو نوبت در روز بوده است. البته مشکل اصلی اینجاست که در برخی از موارد برق آخر شب قطع می شود و با توجه به اینکه من شاغل هستم این قطعی برق باعث می شود که شام و روتین زندگی ما برهم بخورد.

ساناز که در محله صادقیه زندگی می کند گفت: از اردیبهشت ماه تا نیمه دوم مردادماه قطعی برق به صورت یک روز درمیان بود، اما از نیمه دوم مردادماه قطعی برق به صورت روزانه شد. زمان قطعی برق به صورت روزانه و مکرر تغییر می کند و همچنین در زمان قطعی برق آب نیز قطع می شود و به طور معمول دو ساعت در روز زندگی مختل می شود.

امید که سال هاست در محله پیروزی زندگی می کند درباره قطعی برق توضیح داد: در محله ما قطعی برق به صورت یک روز در میان و در یک نوبت دوساعته است، اما در مناطقی همانند خیابان سبلان قطعی برق به صورت روزانه است. یکی از معضلات قطعی برق این است که در زمان نبود برق آب هم قطع می شود و حتی طبقات اول نیز آب ندارند.

الناز ساکن محله استاد معین درخصوص قطعی برق گفت: هفته هاست در محله ما قطعی برق به صورت روزانه است و در یک نوبت دوساعته برق قطع می شود.

ساناز که در محله های شمالی تهران زندگی می کند درباره قطعی ها توضیح داد: از نیمه تابستان قطعی برق در محله ما آغاز شده است که در ابتدا هفته ای دو روز و اکنون به چهار روز در هفته افزایش پیدا کرده است. اغلب کمتر از دوساعت برق قطع می شود و در زمان قطعی برق انتن دهی و آب مشکل خاصی ندارد و به نوعی همه چیز روی روال است.

بررسی میدانینشان می دهد که میزان قطعی برق در جنوب و حواشی تهران و سایر شهرستان ها بیش از مرکز و شمال شهر است. با توجه به این موضوع که بخشی از افراد ساکن در این محدوده زیرخط فقر هستند، این قطعی ها می تواند باعث فساد بخشی از اقلام خوراکی و همچین سوختن وسایل برقی شود که در نهایت جبران این هزینه می تواند برای این افراد بسیار طولانی و سخت باشد.

قطعی برق از اردیبهشت ماه به صورت جدی شروع شد؛ اما در اولین ماه های سال قطعی ها به صورت یک الی دو ساعت و در جنوب شهر تهران بودند. ولی اکنون تمامی کشور درگیر قطعی برق است و همین موضوع باعث شده که کسب و کارها خسارت بسیار جدی را متحمل شوند.

قطعی برق تمامی کسب و کارها را شامل می شود و در نهایت باعث می شود این کسب و کارها در کوتاه مدت با زیان سازی مواجه شوند. این زیان ها به اندازه ای قابل توجه است که آرمان خالقی دبیرکل خانه صنعت، معدن و تجارت نیز در این خصوص هشدار داد. وی درباره زیان سازی کسب و کارها و صنایع توضیح داد: در حال حاضر در بسیاری از شهرها و شهرک های صنعتی، حداقل دو روز در هفته و در برخی مناطق حتی سه روز قطعی برق به صورت برنامه ریزی شده اعمال می شود. این جدا از قطعی های فنی و غیرقابل پیش بینی است که بدون اطلاع قبلی رخ می دهد.

این در حالی است که در برخی مراکز صنعتی، هر روز از ساعت 5 عصر تا 12 شب هم برق قطع می شود و عملاً شیفت دوم تولید از مدار خارج می شود. به این ترتیب حتی واحدهایی که سه شیفت کار می کنند، نزدیک به 1/5 شیفت خود را به طور کامل از دست داده اند. درمجموع، صنایع بین 30 تا 60 درصد ظرفیت تولید خود را تنها به دلیل نداشتن برق از دست داده اند.

همچنین تیرماه در گزارشی قطعی برق شهرک های صنعتی را بررسی کرده بود. در تیرماه این شهرک ها چهار روز در هفته و بیش از 12 ساعت قطعی برق داشتند، اما آمارهای جدید نشان می دهد که این قطعی برق در برخی از شرکت ها به پنج روز در هفته افزایش یافته است و کارگاه ها در هفته دو روز می توانند فعالیت رسمی داشته باشند. ادامه دار بودن این قطعی ها باعث شده بسیاری از کارگاه ها مجبور به تعدیل نیرو شوند.

همچنین کسب سود این افراد به خطر بیفتد. بررسی ها نشان می دهد درحال حاضر بسیاری از کارگاه های صنعتی به سختی به حیات خود ادامه می دهند و اگر وضعیت این چنین ادامه داشته باشد، به زودی بیشتر این کارگاه ها تعطیل خواهند شد. پیش از این کارگاه ها حدود شش روز در هفته فعالیت رسمی داشتند اما در حال حاضر به علت افزایش هزینه ها بخشی از نیروهای خود را تعدیل کرده اند. با افزایش قطعی ها و کمتر شدن کارها به نظر می رسد که تعدیل ها افزایش و معیشت مردم به صورت جدی به خطر بیفتد. در اصل ناترازی برق باعث می شود اقتصاد کشور در یک باتلاق تکرارنشدنی فرو رود.

این اعداد مربوط به ظرفیت تولید کشور است و اگر موضوع کسب و کارهای خرد را بررسی کنیم به اعداد بزرگ تری دست خواهیم یافت. در حال حاضر بسیاری از کسب وکارهای خرد روزانه و به مدت دوساعت با قطعی برق مواجه هستند که بسیاری از آن ها در همین دوساعت با توجه به خاموشی برق وعدم کارایی دستگاه های کارتخوان (به علت نبود آنتن) مشتریان خود را از دست می دهند که این موضوع به معنای کاهش سود است.

در سوی دیگر ماجرا این قطعی برق می تواند، باعث زیان در کسب و کارهای خرد شود. قطعی برق باعث شده بسیاری از کسب و کارها به صورت اجباری به دنبال خرید موتور برق باشند و همین افزایش تقاضا برای خرید موتور برق باعث گرانی این کالاها شده است. بررسی ها نشان می دهد که درحال حاضر قیمت موتور برق معمولی در بازار از حدود 9 میلیون تومان آغاز و تا 90 میلیون تومان می رسد. البته خرید موتور برق پایان قصه نداشتن برق نیست و خریدار موتور برق باید هزینه های بسیاری داشته باشد تا بتواند به راحتی و بدون دغدغه برق داشته باشد.

ساده ترین الزامات داشتن سوخت (بنزین یا گازوییل)، روغن و سیم کشی مناسب برای اتصالات است. همین سیم کشی هزینه بسیاری بالایی دارد. بررسی ها نشان می دهد در مواردی هزینه سیم کشی موتور برق از یک میلیون و 700 هزار تومان تا 20 میلیون تومان متغیر است، البته این قیمت با توجه به موتور برق و فضای مورد استفاده و همچنین مواد مصرفی و دستمزد کارشناسان تغییر می کند.

در حال حاضر بسیاری از کسب وکارها برای ادامه حیات خود ملزم به خرید موتور برق هستند، اما باتوجه به افزایش قیمت این کالا در بازار بسیاری از کسب و کارها تا به امروز نتوانسته اند موتور برق مورد نیاز خود را تامین کنند. کسب و کارهایی همانند قنادی، آبمیوه فروشی و بستنی فروشی، فروشگاه های توزیع لبنیات، گوشت و مرغ و امثال این موارد در صورت قطعی برق مکرر با فساد کالاهای خود مواجه می شوند. صاحب یک قنادی کوچک در تهران به هم میهن گفت: قنادی ما کوچک و سودبالایی ندارد، به همین خاطر نتوانستیم هزینه 20 تا 50 میلیونی برای خرید موتور برق داشته باشیم.

قطعی برق دوساعت چندان برای ما زیان آور نیست؛ چراکه یخچال ها می توانند تا چندساعت حفظ سرما داشته باشند. اما در این بین چند روزی به علت های مختلف از جمله خرابی خط، برق ما حدود چهار تا پنج ساعت قطع شد و به واسطه همین موضوع برخی از شیرینی ها خراب و ترش شد که مجبور شدیم آن ها را دور بریزیم. هزینه بسیار بالایی برای یک شیرینی می شود و دور ریختن آن برابر با آتش زدن پول است. افزایش زمان قطعی برق برابر با افزایش زیان برای افرادی مثل ماست و در نهایت کسی زیان ما را نمی دهد. افزایش زیان ها باعث می شود ما هر روز یک قدم به ورشکستگی نزدیک شویم.

راهکار جبران ناترازی برق و حتی آب، سهمیه بندی و قطعی آن نیست، چراکه این موضوع می تواند در میان مدت ضربه سنگینی به اقتصاد کشور و کسب و کارها وارد کند که نتیجه آن در بلندمدت برابر است با افزایش تورم.

قطعی برق به صورت روتین تکرار می شود اما مشکل اساسی اینجاست که طی دو هفته اخیر زمان این قطعی ها به صورت مکرر تغییر می کند. برای نمونه در پیامک یا برنامه برق من اعلام شده که قرار است امروز از ساعت 13 الی 15 برق قطع شود اما یکبار در آخرین ساعت شب یا صبح اعلام می شود که ساعت این قطعی به ساعت 11 الی 13 تغییر کرده است.

مشخص نیست که چرا زمان قطعی برق به صورت مکرر تغییر می کند اما همین موضوع باعث شده که بسیاری از کسب و کارها با چالش مواجه شوند.

سمیرا که یک آرایشگر است درخصوص تغییر زمان قطعی برق توضیح می دهد: چند روزی می شود که برنامه قطعی که برای ما پیامک می شود با زمان قطعی برق متفاوت است. چند روز پیش به واسطه اینکه بسیاری از کسب و کارها تعطیل بود ما هم مشتری بسیاری داشتیم و متاسفانه در زمانی که اعلام شده برق قطع نشد و چندساعت زودتر قطع شد، همین موضوع باعث شد که ما در یک روز حدود 10 مشتری را از دست بدهیم. این درحالی است که هر ماه به واسطه گرانی های ایجادشده از تعداد مشتریان ما کم می شود.

البته شاید برخی از کارها را بتوان بدون برق انجام داد اما مشکل اینجاست که نبود برق باعث می شود کارتخوان ها به آنتن دسترسی نداشته باشند؛ در نهایت برخی از مشتریان بدون حساب و کتاب از سالن خارج شوند. به صورت خلاصه می توان گفت که قطعی برق زیان خالص برای کسب و کارهاست و ممکن است باعث تعطیلی کسب و کارهای مختلف شود.

البته این موضوع تنها به کسب و کارها ختم نمی شود و زندگی روزمره نیز مختل می شود. به واسطه قطعی برق و کمبود آب بسیاری از مردم برای کارهای روزانه خود برنامه ریزی می کنند که با قطعی برق این برنامه ریزی ها با اختلال مواجه می شود. برای نمونه در برخی از مناطق جنوبی تهران قطعی برق به صورت شبانه آغاز شده است و به واسطه همین موضوع افرادی که مهمانی می گیرند یا اینکه نیاز به استراحت دارند با مشکل مواجه می شوند. برای نمونه زمانی که قطعی برق 10 الی 11 شب باشد، بسیاری از افراد با مشکل مواجه می شوند؛ هوا گرم است و بسیاری از وسایل اولیه پخت و پز نیز برقی هستند.