مظفرالدین شاه قاجار سفر نخست خود به فرنگ را در ماه آخر سال 1317 ه ق. آغاز کرد. او شرح همه روزهای این سفر را به صورت روزنوشت به نگارش درآورده است.

به گزارش خبرآنلاین، در ادامه روزنوشت روز سه شنبه یکم جمادی الاول 1318 (ششم شهریور 1279) او را می خوانیم، (این متن از سفرنامه نخست مظفرالدین شاه به فرنگ است):

امروز باید هلاند [هلند] برویم. صبح چند نفر از فرنگی ها به حضور آمدند که ازجمله آن ها رییس کارخانه جات تفنگ سازی دولتی بود و یک قبضه تفنگ هم پیش کش آورده بود. بعد از رفتن آن ها آب کنترکسویل که تازه می خوریم، خورده قدری در اتاق حرکت کردیم.

بعد از آن بارون درب وزیرمختار سابق بلجیک [بلژیک] که در ایران بود به حضور آمد. در عمل قندسازی و بلورسازی ایران خیلی مذاکره کرد، بالاخره قرار شد که برای اتمام این فقرات در طهران مذاکره شود.

بعد ناهار خورده به گار [ایستگاه اصلی] راه آهن رفتیم. تمام اطراف راه سواره و سرباز نظامی زیادی ایستاده، کمال تعظیمات و تشریفات را به عمل آوردند. از وقت حرکت ما از عمارت تا ورود به گار هم توپ زیادی انداختند و رسم پذیرایی را به کمال رسانیدند.

سوار بر ترن شده حرکت کردیم. پنج ساعت تمام در راه بودیم. راه همه جا سبز و مصفی بود. بسیاری از جاها دریا را خشکانیده زمین کرده و سبز و مشجر [درخت کاری] نموده اند. ترن بخار هم بسیار خوب حرکت می کرد.

وارد سرحد [مرز] هلاند شدیم. مهمان دارهای بلجیک مرخص شده رفتند. به قدر ساعتی هم در خاک هلاند طی راه نموده همه جا آبادی و سبزه به هم پیوسته و در کمال خرمی و صفا بود. در ورود به گار شهر لاهه وزرای دولت هلاند درگار حاضر بودند و رسم پذیرایی بجا آوردند. خود اعلیحضرت ملکه ویلهلمینا به ییلاق رفته در شهر ندارند. ما به عمارت دولتی رفتیم. عمارت دولتی این جا بسیار منقح [تمیز] و خوب است.

امروز از شهرها و و آبادی های معتبری که گذشتیم از این قرار است: ابتدا از شهر آنورس عبور کردیم که از شهرهای معتبر بلجیک و دارای سیصدوپنجاه هزار نفر جمعیت است. بعد ازگار شهر روتردام گذشتیم. گار روتردام سیصد متر طول دارد و بعد شهر دلفت دیده شد. از یک پل بزرگی گذشتیم که دوهزاروهشتصد متر طول دارد. آب این رودخانه از دو رودخانه موز [ماس] و رن تشکیل می یابد. عبور از سبزه ها و اشجار کنار رودخانه موز شد که خیلی باطرافت و صفا بود. جمعیت شهر روتردام سی هزار نفر است و این شهر بند بسیار معتبری از مملکت هلاند است.

منبع: مظفرالدین شاه قاجار، سفرنامه فرنگستان، سفر اول ، تهران: شرق، چاپ دوم، 1363، ص 180.