آذربایجان غربی این روزها زیر بار بحران های زیست محیطی کمر خم کرده است؛ خشکسالی، کاهش بارش ها، سرمازدگی های بهاره و نیمه جان شدن دریاچه ارومیه، طبیعت و زندگی مردم این خطه را به شدت تحت تأثیر قرار داده است.

به گزارش ایلنا، یوسف احمدی کشاورزی 58ساله که ساکن یکی از روستاهای شمال استان، پای درختان خشکیده باغش ایستاده و با حسرت به زمین ترک خورده نگاه می کند، می گوید: امسال نصف باغم محصول نداد. آب قنات خشک شده و چاه هم دیگر رمقی ندارد. نه می توانیم کشت کنیم، نه امیدی به برداشت داریم.

خشکسالی های پی درپی باعث شده بسیاری از کشاورزان استان سطح زیرکشت خود را کاهش دهند. محصولاتی مانند گندم، جو و دانه های روغنی که زمانی پشتوانه اقتصادی مردم بودند، امروز با افت شدید تولید روبه رو هستند.

زهرا حسنی، دامدار جوان از منطقه تکاب نیز با نگرانی می گوید: دیگر علوفه ای باقی نمانده. مجبور شدم بخشی از گوسفندهایم را بفروشم چون توان نگهداری شان را ندارم. اگر وضع همین طور پیش برود، خیلی ها مثل من مجبور می شوند از روستا مهاجرت کنند.

بحران فقط به زمین های کشاورزی محدود نمی شود. خشک شدن تدریجی دریاچه ارومیه، یکی از بزرگ ترین دریاچه های شور جهان، زندگی کل استان را تحت الشعاع قرار داده است. تغییرات اقلیمی، برداشت های بی رویه و کاهش ورودی آب باعث شده این میراث طبیعی به مرز نابودی برسد.

حسین کاظمی، فعال محیط زیست،هشدار می دهد: خشک شدن کامل دریاچه، فقط از بین رفتن یک پهنه آبی نیست؛ بلکه آغاز زنجیره ای از مشکلات زیست محیطی و اجتماعی است. گرد و غبار نمکی، مهاجرت اجباری روستاییان و نابودی اکوسیستم منطقه، بخشی از پیامدهای آن خواهد بود.

خشکسالی و کاهش منابع آبی مستقیماً معیشت مردم را هدف گرفته است. در حالی که اقتصاد آذربایجان غربی به طور عمده بر کشاورزی و دامداری استوار است، بسیاری از خانواده ها با افت درآمد، بدهی های سنگین و آینده ای مبهم دست به گریبان اند.

مجید رستگاری، مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی نیز با اشاره به وضعیت منابع آبی استان گفت: استمرار خشکسالی در طی سال های اخیر و تشدید بی سابقه آن در سال آبی جاری و کاهش شدید بارندگی ها، کاهش حجم آب ورودی به مخازن سدهای مخزنی در حال بهره برداری استان را نیز در پی داشته است. به طوری که حجم آب ورودی به مخازن سدها از ابتدای سال آبی جاری تا هشتم شهریور با 63 درصد کاهش نسبت به مدت مشابه سال گذشته تنها در حدود یک هزار و 429 میلیون مترمکعب محقق شده است.

وی ادامه داد: در همین بازه زمانی، پرشدگی مخازن سدهای استان به حدود 34 درصد کاهش یافته و حجم ذخیره مخازن با 23 درصد کاهش نسبت به سال گذشته به 891 میلیون مترمکعب رسیده است.

رستگاری با اشاره به سدهای بوکان، مهاباد، شهرچای، ساروق، بارون، آغ چای، سیلوه و سردشت گفت: این سدها بیشترین کاهش ورودی آب را تجربه کرده اند و به ویژه مناطق تحت پوشش سدهای بوکان و مهاباد با مشکلات جدی در تأمین آب کشاورزی مواجه هستند.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی درخصوص منابع آب های زیرزمینی اظهار داشت: طی یک سال گذشته و تا پایان تیرماه 1404، مقدار 247 میلیون مترمکعب از ذخایر آب های زیرزمینی نسبت به تیرماه 1403 کاسته شده است.

به گفته او، در بین آبخوان های استان بیشترین کاهش مربوط به آبخوان میاندوآب با 45 میلیون مترمکعب است. همچنین در دوره درازمدت یک هزار و 369 میلیون مترمکعب از ذخایر آب های زیرزمینی کاهش یافته که آبخوان خوی با کسری 416 میلیون مترمکعبی بیشترین افت را داشته است.

رستگاری در توضیح تدابیر مدیریت منابع آبی استان گفت: با توجه به استقرار خشکسالی بی سابقه، مدیریت منابع و مصارف سدهای مخزنی به گونه ای برنامه ریزی شده که اولویت با تأمین آب شرب باشد.

وی افزود: در همین راستا در سال آبی جاری برای اطمینان از تأمین آب شرب مناطق جمعیتی، تخصیص آب کشاورزی از سد بوکان صورت نگرفت و برای اراضی تحت پوشش سد مهاباد نیز به صورت محدود تأمین شد.

وی درباره مقابله با برداشت های غیرمجاز از منابع زیرزمینی گفت: برای چاه های مجاز نصب کنتور هوشمند الزامی شده و در صورت تجاوز از حجم تعیین شده در پروانه، جریمه و قطع موقت سهمیه آب در نظر گرفته می شود. همچنین برای چاه های غیرمجاز، اکیپ های گشت و بازرسی به صورت شبانه روزی فعال بوده و اقدامات قانونی شامل انسداد چاه ها، توقیف دستگاه های حفاری غیرمجاز و اعمال جرایم مالی اجرا خواهد شد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی خاطرنشان کرد: در حال حاضر تعداد چاه های دارای پروانه بهره برداری در استان 33 هزار و 836 حلقه و شمار چاه های غیرمجاز 60 هزار و 789 مورد است.