فرارو- ایران باستان، سرزمین گنجینه های افسانه ای است که هنر و ثروت مردمانش را در دل خود جای داده اند. در میان این آثار، اشیای طلایی نه تنها جلوه ای از شکوه و قدرت بودند، بلکه روایتگر باورها، آیین ها و هنر بی نظیر دوران کهن اند.

به گزارش فرارو، از جام های آیینی گرفته تا تاج های سلطنتی، هر یک داستانی شنیدنی و ارزشمند دارند که تاریخ ایران را به روشنی نمایان می کنند. تاکنون از خودتان پرسیده اید که بی قیمت ترین گنج های ایران باستان کدامند؟ در این مقاله، چهار نمونه از گرانبهاترین و بی قیمت ترین آثار طلایی ایران باستان را به شما معرفی می کنیم، پس با ما همراه شوید.

طلا در ایران باستان فراتر از یک فلز گرانبها بود؛ مظهر قدرت، آیین و هنر. از دوران ایلامیان و اورارتویی ها تا هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان، فلزکاران ایرانی توانستند با مهارت شگفت آوری جواهرات، جام ها و تاج هایی بسازند که امروز نه تنها جلوه ای هنری، بلکه سندی تاریخی محسوب می شوند. هر یک از این آثار، پنجره ای به زندگی روزمره، مراسم دینی، قدرت سیاسی و ارتباطات فرهنگی مردمان گذشته است. در جهان امروز، بسیاری از این گنجینه ها ارزش مادی نجومی ندارند، بلکه بی قیمت اند؛ چرا که هویت فرهنگی ایران را به نسل های امروز منتقل می کنند.

یکی از شاخص ترین و گرانبهاترین آثار طلایی ایران باستان، جام زرین حسنلو است؛ شاهکاری که بیش از 3 هزار سال قدمت دارد و هنوز هم در موزه ملی ایران نگهداری می شود. این جام در سال 1336 شمسی (1958 میلادی) در تپه باستانی حسنلو، نزدیک نقده در آذربایجان غربی، کشف شد و از آن زمان به نماد شکوه هنر طلایی ایران پیش از اسلام تبدیل شده است. جام حسنلو از طلای خالص ساخته شده و وزن آن حدود 950 گرم است. روی بدنه ی جام، صحنه های آیینی، اسطوره ای و مذهبی با دقت و ظرافت بسیار حکاکی شده اند؛ صحنه هایی که خدایان، موجودات افسانه ای و مراسم قربانی را به تصویر می کشند و بیانگر مهارت هنرمندان دوران اورارتو یا مانایی هستند.

از نظر تاریخی، این جام نه تنها یک ظرف طلای ساده نیست، بلکه نماد تمدن و هویت فرهنگی ایران باستان به شمار می آید. دلیل اینکه جام حسنلو را گرانبهاترین اثر طلایی ایران باستان می دانند، همین ترکیب ارزش هنری، قدمت تاریخی و نادر بودن آن است. در مقایسه با سایر گنجینه های طلایی مانند جام های مارلیک یا اشیای زرین هخامنشی، هیچ یک از آن ها به لحاظ پیچیدگی هنری و جایگاه فرهنگی، با جام حسنلو قابل مقایسه نیستند.

اگر بخواهیم یک تخمین تقریبی از ارزش امروزی آن ارائه کنیم، فقط با احتساب وزن طلای خالص و قیمت جهانی طلا، ارزش مادی آن حدود 65 تا 70 هزار دلار است. اما ارزش واقعی جام، به دلیل قدمت، هنر بی نظیر و جایگاه تاریخی اش، به مراتب بالاتر است و می توان آن را ده ها میلیون دلار در بازار جهانی آثار باستانی برآورد کرد. در واقع، جام زرین حسنلو نه تنها یک اثر مادی، بلکه یک میراث فرهنگی بی قیمت و گنجینه ای ملی است که گواهی بر عظمت هنر و تمدن ایران باستان به شمار می رود.

جام زرین مارلیک، یکی از شاهکارهای فلزکاری ایران باستان، در اواخر هزاره دوم و اوایل هزاره اول پیش از میلاد در گور 26 گورستان مارلیک در استان گیلان کشف شد. این جام 18 سانتی متر ارتفاع و 950 گرم وزن دارد و از طلای خالص ساخته شده است. نقوش برجسته ای از چهار گاو بالدار اسطوره ای بر بدنه آن حک شده است که به درختی نخل مانند تکیه داده اند. در کف جام، نقوش خورشید و گل های هندسی مشاهده می شود که نشان دهنده باورهای مذهبی و نمادین آن دوران است.

این جام نه تنها از نظر هنری ارزشمند است، بلکه از نظر تاریخی نیز اهمیت زیادی دارد. نقوش آن بازتاب دهنده باورهای دینی و اسطوره ای مردم منطقه در آن دوران است و به عنوان نمادی از تمدن آمارد در گیلان شناخته می شود.

در حال حاضر، جام زرین مارلیک در موزه ایران باستان در تهران نگهداری می شود. ارزش این اثر تاریخی به دلیل نایابی، قدمت و اهمیت فرهنگی آن بسیار بالا است. با توجه به ارزش های هنری و تاریخی، تخمین قیمت آن در بازارهای جهانی می تواند چندین میلیون یورو باشد. برای مثال، در سال های گذشته، برخی از آثار مشابه از گنجینه مارلیک با قیمت های بالایی بیمه شده اند.

گنجینه زیویه، یکی از مهم ترین کشفیات باستان شناسی ایران، در سال 1325 هجری شمسی (1946 میلادی) به طور تصادفی توسط یک چوپان در نزدیکی روستای زیویه در استان کردستان کشف شد. این گنجینه شامل مجموعه ای از اشیای طلایی، نقره ای، عاجی و سفالی است که نمایانگر هنر و فرهنگ اقوام مانایی در هزاره اول پیش از میلاد می باشد. پس از کشف، برخی از این آثار به موزه ایران باستان منتقل شد، اما متأسفانه بخش هایی از آن در میان مردم روستا تقسیم گردید و برخی از قطعات نیز به خارج از کشور منتقل شد.

در میان آثار کشف شده، می توان به سر عقاب زرین، گردنبندهای طلایی، قطعات عاج منقوش به نقوش حیوانی و صحنه های شکار، و تشت بزرگ مفرغی مزین به نقوش جنگجویان آشوری اشاره کرد. این اشیاء نشان دهنده تأثیرپذیری هنر مانایی ها از تمدن های هم جوار مانند آشور و اورارتو است. به ویژه، قطعات عاج منقوش به نقوش حیوانی و صحنه های شکار، از نظر هنری و تاریخی ارزش بالایی دارند و برخی از آن ها در موزه های معتبر جهانی نگهداری می شوند.

با توجه به نایابی، قدمت و اهمیت فرهنگی گنجینه زیویه، ارزش آن در بازارهای جهانی می تواند چندین میلیون یورو باشد. این گنجینه نه تنها از نظر مادی، بلکه از نظر تاریخی و فرهنگی نیز اهمیت فراوانی دارد و نمایانگر بخش مهمی از تاریخ ایران باستان است.

گنجینه آمودریا، که به نام گنجینه جیحون نیز شناخته می شود، یکی از مهم ترین و اسرارآمیزترین کشفیات باستان شناسی ایران است. این مجموعه نفیس در فاصله سال های 1877 تا 1880 میلادی در نزدیکی رود جیحون (آمودریا) در تاجیکستان کشف شد. گمان می رود که این اشیاء متعلق به دوره هخامنشیان (قرن ششم تا چهارم پیش از میلاد) باشند و احتمالاً هدایای نذری به معبدی در منطقه بوده اند.

این گنجینه شامل حدود 180 قطعه فلزی از جنس طلا و نقره و حدود 200 سکه است. از میان آثار کشف شده، می توان به بازوبندهای طلایی با نقش شیر و عقاب، ماهی طلایی با جزییات دقیق، ارابه طلایی با چهار اسب، غلاف شمشیر طلا، سکه های هخامنشی و پلاک های نذری اشاره کرد. این اشیاء نشان دهنده هنر و صنعت پیشرفته فلزکاری دوران هخامنشیان هستند و تأثیرات فرهنگی و هنری این دوره را به خوبی نمایان می سازند.

در حال حاضر، بخش عمده ای از این گنجینه در موزه بریتانیا و موزه ویکتوریا و آلبرت در لندن نگهداری می شود. ارزش این مجموعه به دلیل نایابی، قدمت و اهمیت فرهنگی آن بسیار بالا است. اگرچه ارزش دقیق مالی این گنجینه قابل تخمین نیست، اما با توجه به قیمت های حراجی آثار مشابه از دوران هخامنشیان، می توان گفت که ارزش آن در بازارهای جهانی می تواند چندین میلیون یورو باشد. این گنجینه نه تنها از نظر مادی، بلکه از نظر تاریخی و فرهنگی نیز اهمیت فراوانی دارد و نمایانگر بخش مهمی از تاریخ ایران باستان است.