آمارها نشان می دهد ناترازی برق که نخستین بار در سال 1397 بروز یافت، در سال 1403 به اوج خود رسید و فاصله میان تولید و مصرف برق به حدود 20 هزار مگاوات افزایش یافت؛ رقمی که موجب کاهش ظرفیت تولید، فرسودگی تجهیزات و فشار بیشتر بر شبکه برق کشور شده است. علاوه بر این، رشد مصرف برق در سال گذشته بیش از 8 درصد بوده که فشار مضاعفی بر تأمین انرژی وارد کرده است.

به گزارش ایسنا، البته آنطور که وزیر نیرو به تازگی اعلام کرده ناترازی برق کشور امسال با کاهش 5000 مگاواتی نسبت به سال گذشته همراه بود و به عدد 14 هزار و 919 مگاوات رسید. اما شرایط خاموشی ها امسال نسبت به سال های گذشته بدتر بود، تاجایی که بسیاری از شهرها و استان های کشور با خاموشی های طولانی مدت روبه رو شدند؛ قطعی هایی که در برخی مناطق به حدود چهار ساعت در روز رسید و نارضایتی مشترکان را در پی داشت. این در حالی است که بر اساس برنامه ریزی های قبلی، انتظار می رفت با عبور از اوج مصرف برق در مردادماه، مشکل خاموشی ها تا نیمه شهریور برطرف شود.

وزیر نیرو وعده داده است که با عبور از پیک مصرف ، خاموشی ها به زودی پایان خواهد یافت؛ البته با پایان پیک و رسیدن به نیمه شهریورماه و پایان پیک، خاموشی ها همچنان ادامه دارد.

گزارش های رسمی نشان می دهد که ریشه اصلی بحران، ناترازی شدید میان تولید و مصرف برق و کمبود سرمایه گذاری در این حوزه است. در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی، گزارش کمیسیون انرژی درباره خاموشی های گسترده تابستان 1404 قرائت شد و بر اساس آن، مهم ترین عامل بروز این شرایط، مشکلات اقتصادی و عدم تأمین منابع مالی کافی برای توسعه زیرساخت های برق و آب عنوان شد.

کارشناسان تأکید می کنند که ادامه این روند می تواند در سال های آینده شرایط را پیچیده تر کند، زیرا با توسعه صنایع نوین، فناوری های پیشرفته و گسترش استفاده از هوش مصنوعی، تقاضا برای برق به شکل قابل توجهی افزایش خواهد یافت. در چنین شرایطی، اتکا به روش های سنتی تولید انرژی پاسخگوی نیاز کشور نخواهد بود.

کشورهای پیشرو در حال حرکت به سمت افزایش راندمان نیروگاه ها، تکمیل چرخه های ترکیبی و توسعه انرژی های تجدیدپذیر هستند و این مسیر می تواند الگوی آینده صنعت برق ایران باشد.

در کنار ناترازی تولید و مصرف، چالش تأمین سوخت نیروگاه ها نیز در سال گذشته مشکلات جدی ایجاد کرد؛ کمبود سوخت برنامه ریزی برای تعمیرات اساسی را مختل کرده و باعث کاهش راندمان و آسیب به تجهیزات شد. همچنین خشکسالی های مکرر و کاهش 40 درصدی تولید نیروگاه های برق آبی، تأمین پایدار برق را بیش از پیش دشوار کرده است.

مساله ناترازی انرژی موجب ورود سازمان بازرسی کشور نیز شده است رییس سازمان بازرسی کل کشور از ورود این سازمان به بررسی کوتاهی های گذشته در حوزه تأمین انرژی خبر داد و گفت: برنامه های دولت قبل و دولت چهاردهم و طرح های دستگاه های مسئول، از جمله وزارت نیرو، دریافت شده تا دلایل ناترازی انرژی مشخص شود.

با وجود وعده های مطرح شده برای پایان خاموشی ها، واقعیت این است که بحران برق در کشور تنها با عبور از پیک مصرف تابستان حل نخواهد شد. حجم بالای ناترازی، کمبود سرمایه گذاری در زیرساخت ها، فرسودگی تجهیزات و کاهش تولید نیروگاه های برق آبی نشان می دهد که حل ریشه ای مشکل نیازمند اصلاح ساختار اقتصادی، توسعه نیروگاه های نوین و مدیریت بهینه مصرف و از همه مهم تر مدیریت درست انرژی است.

کارشناسان تأکید می کنند که بدون تغییر جدی در رویکرد تأمین و توزیع انرژی، خطر تکرار خاموشی های گسترده در سال های آینده همچنان جدی است. از این رو، پایان دائم خاموشی ها بیش از هر زمان دیگری به تصمیم های راهبردی، جذب سرمایه و استفاده از فناوری های نوین وابسته است؛ مسیری که اگر امروز آغاز نشود، ممکن است تابستان های آینده را نیز با بحران قطعی برق بیشتر روبه رو کند.