برخلاف فضای ملتهب بورس در هفته نخست شهریورماه در روزهای اخیر شاهد نمایش متفاوتی در این بازار بوده ایم. با رشد 1.09 درصدی شاخص کل بورس تهران در معاملات روز یکشنبه، 5 روز متوالی است که شاهد صعود میانگین وزنی قیمت ها در تالار شیشه ای هستیم.

به گزارش دنیای اقتصاد، در این میان طی روزهای اخیر سرمایه گذاران با دو ابهام کلیدی مواجه بوده اند. آیا موانعی که بر سر راه رشد قیمت ها در بازار سهام وجود داشته است برطرف شده و بازار سهام وارد فاز جدیدی از رونق شده است؟ این سوالی است که این روزها پس از صعود چند روزه قیمت سهام و بازگشت حقیقی ها بسیاری از فعالان از خود می پرسند. تحلیلگران تغییر مسیر بورس از نزول و ریزش به سمت صعود و رشد قیمت برخی نمادها را متاثر از پرواز نرخ دلار به سطوح بالای 100 هزار تومان و پیشروی نسبی انتظارات تورمی می پندارند.

بورس تهران پس از تجربه روزهــای طاقت فرسا، از هفته دوم شهریورماه وارد مسیر صعودی شده است. دلار نیز طی همین مدت در مسیر صعودی گام برداشته به طوری که حتی کانال 106 هزار تومان را هم تجربه کرده است. این موضوع در کنار ارزندگی قیمت سهام سبب شد تا بورس نیز همسو با بازارهای موازی به سمت سطوح بالاتر قیمتی حرکت کند.

یکی از ابهامات کنونی بازار سرمایه درحال حاضر آن است که با تثبیت قیمت دلار بالای محدوده 100هزار تومان، شانس کاهش اختلاف قیمت دلار توافقی و آزاد تا چه میزان است؟ به خصوص آنکه این اختلاف در حال حاضر به بیش از 40درصد رسیده و اسکناس آمریکایی در بازار توافقی از مرز 70هزار تومان هنوز عبور نکرده است. دومین ابهام مرتبط با به ثمر نشستن فعالیت های دیپلماتیک وزارت خارجه کشورمان است.

در صورتی که تنش های هسته ای مدیریت شده و درگیری ها را وارد مرحله جدیدی نکند، می توان به تعادل بورس امیدوارتر بود اما این مساله اکنون به عنوان مهم ترین محرک نوسان بازارها با ابهامات چند وجهی مواجه است. از همین منظر است که ادامه صعود بورس با شبهات زیادی مواجه است.

شاخص کل بورس، پس از عقب نشینی تا کانال 2 میلیون و 300 هزار واحد در هفته نخست شهریور و ریزش های پی در پی اما سرانجام وارد مدار صعودی شد و جاماندگی این بازار از رقبایش، اینک شرایطی را فراهم آورده تا بدون هراس از رشد بورس، شاهد بازگشت تدریجی بازیگران خرد نیز به بازار باشیم.

با نگاهی به وضعیت بازارهای دارایی در سال های اخیر به روشنی می توان دریافت که بورس تهران، بازنده بازارها بوده است و در لیگ بازارها نتوانسته به جایگاهی تراز دست یابد. در به وجود آمدن شرایط مذکور می توان ریسک های سیستماتیک را مهم ترین اهرم اثرگذار بر روند نزولی مزبور نام برد. متغیری که حتی موجب واگرایی سنتی بورس با دلار نیز شده است. در سال های اخیر بورس کمترین واکنش را نسبت به انتظارات تورمی نشان داده است.

در حال حاضر نیز وضعیت ریسک های سیستماتیک موجب شده تا هرگاه بورس وارد فاز صعودی می شود هراس از ریزش مجدد بر هیجانات مثبت غلبه کند. در روزهای اخیر نیز رسیدن دلار به سطوح بیش از 100 هزار تومان، بورس را به روند صعودی واداشته است. از این رو به نظر می رسد تداوم وضعیت مذکور به طور مشخص به وضعیت ریسک های سیستماتیک گره خورده است. اما آنچه در این میان از اهمیت برخوردار است آنکه تا حدودی از بدبینی ها در ذهن سرمایه گذاران بورسی حداقل با توجه به دلار 102هزار تومانی کاسته شده است.

معاملات روز گذشته بورس در حالی با سبزپوشی شاخص های سهامی پیگیری شد که شاخص کل با رشد 1.09 درصدی به سطح 2 میلیون و 570 هزار واحدی رسید. بدین ترتیب رشد شاخص کل از کف 2 میلیون و 395 هزار واحدی، به 7.3 درصد رسید و نماگر اصلی بازار سهام در آستانه فتح کانال 2 میلیون و 600 هزار واحدی قرار گرفت. پرونده شاخص هموزن نیز با رشد 0.52 درصدی بسته شد.

شاخص کل فرابورس هم 0.47 درصد بر ارتفاع خود افزود. در جریان معاملات روز یکشنبه، 854 میلیارد تومان پول حقیقی وارد بازار شد و ارزش معاملات خرد بازار سهام نیز رقم 6 هزار و 160میلیارد تومان را ثبت کرد که کاهش حدود 20 درصدی را نسبت به روز شنبه نشان می دهد.

بازار سهام در دومین روز هفته شاهد صحنه ای از استقبال حقیقی ها بود. ورود پول حقیقی به معاملات سهام، حق تقدم و صندوق های سهامی بیش از 854میلیارد تومان بود. با این حال، صندوق های طلا با جذب بیش از 600میلیارد تومان صدرنشین ورود پول حقیقی بودند و پس از آن صندوق های سهامی قرار دارند که موفق شدند تا بیش از 400میلیارد تومان را جذب بازار کنند.

ارزندگی بالای نمادهای شیمیایی و فرآورده های نفتی همزمان با بهبود کرک اسپرد و افزایش قیمت دلار، شرایطی را فراهم آورد تا رشد بازار سهام با محوریت این دو صنعت به وقوع بپیوندد. از سوی دیگر صنایع انبوه سازی، سیمان و زراعت در قعر جدول ورود پول قرار دارند. صندوق های درآمد ثابت نیز خروج 750میلیارد تومانی را به ثبت رساندند.

اما آیا معاملات بازار سرمایه وارد فصل جدیدی از رونق شده است؟ در همین رابطه فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه با بررسی وضعیت این روزهای بورس تهران اظهار کرد: حدود پنج روز کاری است که روند مثبت در بازار سهام مشاهده می شود. شاخص کل از محدوده دو میلیون و 300 هزار واحد عبور کرده و اکنون بالای دو میلیون و 500 هزار واحد قرار گرفته است.

نسبت قدرت خرید اغلب سهام نشان می دهد که فضای منفی و التهابی که پیش از ارسال نامه درخواست فعال سازی مکانیسم ماشه شکل گرفته بود، تا حدودی خنثی شده است. با این حال تا زمانی که در وضعیت متغیرهای کلان اقتصادی تغییر قابل توجهی رخ ندهد یا متقابلا متغیرهای سیاسی اثرگذار دستخوش تغییر محسوسی نشوند نباید به صعود پایدار بورس امیدوار بود.

آقابزرگی در ادامه افزود: شاخص کل بورس از ابتدای سال حدود 6 درصد از ارتفاع خود را از دست داده و شاخص هموزن نیز تقریبا در همان محدوده قرار دارد. شاخص کل و هم وزن فرابورس نیز بین 3 تا 14 درصد منفی هستند. بنابراین، آمارهایی که شنبه شب توسط رییس سازمان بورس در صدا و سیما ارائه شد مبنی بر اینکه از شهریور سال گذشته تاکنون شاهد رشد 25 درصدی بوده ایم، تصویری متفاوت از چهره واقعی بورس است. این نوع آمار شبیه به روش هایی است که برخی نهادهای آماری به کار می برند؛ بازه های زمانی یا سبدهای محاسباتی را تغییر می دهند تا مقایسه پذیری دشوار شود، سپس آمار را ارائه می کنند.

به گفته این کارشناس، از قله 3 میلیون و 252هزار واحدی شاخص کل در 28 اردیبهشت ماه تا وضعیت کنونی شاخص که در محدوده دو میلیون و 500 هزار واحد قرار دارد، عملا شاخص بیش از 20 درصد کاهش ارتفاع را ثبت کرده است. بنابراین، این گونه آمارهای مقطعی قابلیت اتکای چندانی ندارند. اینکه صرفا متوسط روزهای مثبت سال جاری را با میانگین پنج ساله مقایسه کنیم نیز نتیجه دقیقی به دست نمی دهد.

بخش زیادی از بازدهی مثبت امسال مربوط به جهش 20 درصدی تا اردیبهشت ماه بوده است. در ادامه نیز در بازار سهام التهاب منفی شدیدی تجربه شد. او با اشاره به میزان خروج پول مطرح شده از سوی رییس سازمان بورس گفت: بارها ارقامی همچون 500 تا 900 میلیارد تومان خروج پول اعلام شده است، در حالی که تا قبل از ورود به هفته دوم شهریورماه بازار به طور پیوسته با خروج پول حقیقی مواجه بود.

اساسا آمار رسمی نشان می دهد که با وجود تزریق 55 همت منابع مالی، خروج پول حقیقی بیش از این میزان بوده است. این ارقام با آنچه عملا در بازار حس می شود، همخوانی ندارد. روش محاسبه هم مشخص است: صدور و ابطال واحدهای صندوق های درآمد ثابت. اگر ابطال افزایش یابد یعنی نقدینگی از سمت صندوق ها خارج و به سمت سهام آمده است و بالعکس اگر صدور بیشتر شود نشان دهنده پارک نقدینگی در صندوق هاست. اما حالا به طور ناگهانی این تفاسیر تغییر کرده و برداشت دیگری ارائه می شود که قابل پذیرش نیست.

این کارشناس بازار سرمایه در ادامه با انتقاد از برخی سیاستگذاری های اقتصادی بیان کرد: وقتی دولت نرخ خوراک پتروشیمی ها را تغییر می دهد یا هزینه تمام شده شرکت ها افزایش می یابد، طبیعی است که سودآوری کاهش یابد و بازار واکنش منفی نشان دهد. رسالت سازمان بورس و ارکان آن باید افزایش شفافیت، ارتقای نقدشوندگی و حرکت به سمت بازار کارآ باشد؛ یعنی تجهیز منابع مالی و هدایت آن به سمت تولید و صنعت.

اما آنچه امروز می بینیم، بیشتر بازی با اعداد و طرح موضوعات فرعی است. به عنوان مثال، گفته می شود حجم معاملات در بورس کالا رشد کرده و این نشانه عملکرد خوب است، در حالی که موضوع اصلی این است که چرا سیاستگذار با عرضه خودرو در بورس کالا مخالفت کرده است. وقتی مسائل اصلی شفاف و علنی بیان نمی شود و صرفا به حواشی پرداخته می شود، اعتماد عمومی آسیب می بیند.

نکته بسیار مهم این است که بازار سرمایه امروز از سطح ارزش 330 میلیارد دلاری در گذشته به کمتر از 90 میلیارد دلار رسیده است. چرا به این آمار استناد نمی شود؟ اگر قرار است همه چیز با عدد و رقم بیان شود، باید واقعیت ها نیز مطرح شود. در غیر این صورت، این نوع گزارش دهی صرفا به تشدید روند کاهش اعتماد عمومی منجر می شود.

فردین آقابزرگی ضمن بیان اینکه بازار سرمایه بازتاب دهنده شرایط اقتصادی و سیاسی کشور است، گفت: وقتی تنش ژئوپلیتیک افزایش می یابد یا ریسک های سرمایه گذاری بالا می رود، طبیعی است که بورس تحت فشار قرار بگیرد. اینکه بخواهیم خلاف واقعیت را نشان دهیم که هیچ اتفاقی رخ نداده یا حتی اوضاع بهتر شده است، اقدامی نادرست است و به مرور زمان سطح اعتماد مردم به این بازار را کاهش می دهد. در حالی که ما شعار جذب سرمایه، افزایش سرمایه گذاری و رشد تولید را سر می دهیم، با چنین رویکردهایی تنها به بی اعتمادی بیشتر دامن زده می شود.