فرارو- شامگاه امروز سه شنبه 18 شهریور، توافقی مهم میان ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی در قاهره، پایتخت مصر، به امضای عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، و رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، رسید.

به گزارش فرارو، این توافق، که به عنوان یک چارچوب موقت همکاری شناخته می شود، در حالی امضا شد که تنش های هسته ای میان ایران و قدرت های غربی به اوج رسیده بود. این دیدار با میانجی گری مصر برگزار شد و هدف اصلی آن، ازسرگیری نظارت های آژانس بر برنامه هسته ای ایران و جلوگیری از فعال سازی کامل مکانیسم "اسنپ بک" (بازگشت خودکار تحریم های سازمان ملل) توسط کشورهای اروپایی (بریتانیا، فرانسه و آلمان) است.

این توافق تا 18 اکتبر 2025 (26 مهر 1404) معتبر است و می تواند زمینه ساز مذاکرات گسترده تر برای احیای توافق جامع هسته ای (برجام) باشد.

توافق قاهره در پی رویدادهای اخیر ژئوپلیتیکی شکل گرفت. در ژوئن 2025، ایالات متحده و اسراییل در جریان یک جنگ 12 روزه، سایت های هسته ای زیرزمینی ایران را بمباران کردند. این حملات باعث تعلیق همکاری ایران با آژانس شد و حتی حرف و حدیث هایی مبنی بر خروج ایران از NPT نیز مطرح شد.

در همین حال، کشورهای اروپایی در اقدامی غیرسازنده مکانیسم "اسنپ بک" برجام را فعال کردند و 30 روز مهلت برای بازگرداندن تحریم های سازمان ملل تعیین شد. این اقدام اما واکنش جدی ایران را در پی داشت و همین موضوع جدیت و پیگیری مذاکرات میان ایران و آژانس را الزامی و فوری کرد.

مذاکرات مقدماتی در 5 سپتامبر در قطر میان عراقچی و کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، برگزار شد و مصر نقش کلیدی در تسهیل این فرآیند ایفا کرد.

توافق قاهره یک "مودالیتی" (چارچوب اجرایی) موقت است که بر اساس سه دور مذاکره اخیر تدوین شده است. گزارش های رسانه های مختلف ادعا می کنند ایران ظرف یک ماه پس از امضای چارچوب، گزارشی جامع در مورد ذخایر اورانیوم غنی شده خود (شامل مواد آسیب دیده از حملات) را به آژانس ارائه دهد. پس از گزارش، ایران و آژانس وارد مذاکرات برای تعیین نحوه تأیید گزارش خواهند شد، که شامل دسترسی بازرسان آژانس به سایت ها و بازرسی های میدانی است. این امر به معنای ازسرگیری نظارت های بین المللی بر برنامه هسته ای ایران است. تمام جنبه های توافق باید توسط شورای عالی امنیت ملی ایران تصویب شود، که این نشان دهنده کنترل دقیق تهران بر فرآیند است. توافق تا 18 اکتبر 2025 معتبر است و می تواند به عنوان پایه ای برای توافقات بلندمدت تر عمل کند.

گروسی در بیانیه ای پس از امضا، از "ایمان خوب و مسئولیت پذیری" طرفین ابراز امیدواری کرد و تأکید کرد که هنوز زمان برای حل مسائل وجود دارد.

توافق قاهره میان ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی، به طور مستقیم و قطعی مانع فعال سازی مکانیسم "اسنپ بک" (بازگشت خودکار تحریم های سازمان ملل) نمی شود، اما می تواند به تأخیر در اجرای آن کمک کند. این توافق یکی از سه پیش شرط مطرح شده توسط کشورهای اروپایی (بریتانیا، فرانسه و آلمان) برای به تعویق انداختن "اسنپ بک" است، که شامل ازسرگیری همکاری با آژانس، ارائه گزارش درباره ذخایر اورانیوم غنی شده، و مذاکرات با آمریکا می شود.