در روز های گذشته سازمان هدفمندسازی یارانه ها اعلام کرد یارانه نقدی مهرماه 1404 را به حساب سرپرستان خانوار های دهک های چهارم تا نهم واریز کرده است. طبق اعلام این سازمان، یارانه این مرحله به حساب 14.5 میلیون سرپرست خانوار واریز شده و تعداد یارانه بگیران در دهک های چهارم تا نهم با حذف پردرآمد ها به 42 میلیون و 313 هزار نفر رسیده است.

به گزارش فرهیختگان، درمجموع، درحال حاضر حدود 70.5 میلیون نفر ماهانه یارانه نقدی در کشور دریافت می کنند.

آذر 1389 در اولین مرحله واریز یارانه نقدی، دولت 45 هزار و 500 تومان به ازای هر نفر به حساب خانوارهای ایرانی واریز کرد. طبق داده های مرکز آمار ایران، طی سال 1389 یارانه نقدی معادل 16.5 درصد از کل درآمد ماهانه یک خانوار شهری و معادل 30.4 درصد از کل درآمد ماهانه یک خانوار روستایی بوده است.

عدم اجرا و ادامه سیاست هدفمندی یارانه ها و تثبیت قیمت ها باعث شد تا اردیبهشت سال 1401 تقریباً به اغلب دهک ها همان یارانه 45 هزار و 500 تومانی واریز شود و سهم یارانه نقدی در درآمد خانوار شهری از 16.5 درصد در سال 1389 به 1.6 درصد در سال 1400 و در روستاییان از 30.4 درصد به 2.8 درصد کاهش یابد.

با اجرای طرح حذف ارز 4200 و افزایش یارانه، سهم یارانه نقدی در درآمد خانوارهای شهری به 8 درصد و در مناطق روستایی به 14.1 درصد رسید، اما طی سه سال اخیر سهم یارانه ها دوباره کاهش یافته و در مناطق شهری به 3.9 درصد و در مناطق روستایی به 6.9 درصد رسیده است.

آخرین گزارش مرکز آمار ایران نشان می دهد سهم یارانه نقدی از کل درآمد خانوار در مناطق شهری طی سال 1403 نزدیک به 4 درصد بوده و در مناطق روستایی، سهم یارانه نقدی از کل درآمد خانوار نزدیک به 7 درصد بوده است.

نگاهی به وضعیت استانی نیز نشان می دهد در مناطق روستایی استان سیستان و بلوچستان سهم یارانه نقدی از کل درآمد خانوارها 18.3 درصد و در استان لرستان 9.6 درصد بوده، در حالی که در استان های یزد، مازندران و البرز به ترتیب 3.8، 4 و 4.3 درصد بوده است.

در مناطق شهری، سهم یارانه نقدی طی سال 1403 در استان های سیستان وبلوچستان، ایلام، لرستان، آذربایجان غربی، کرمان و کرمانشاه به ترتیب 7.3، 6.1، 5.8 و 5.7 درصد بوده و در تهران 2.6 درصد و در مازندران و چهارمحال وبختیاری هرکدام 3.3 درصد بوده است.

آمارها نشان می دهد سهم یارانه نقدی از درآمد خانوار ها به واسطه عدم تعدیل با تورم سالانه به شدت کاهش یافته است. دولت هم زمان با یارانه های نقدی، یک سیستم یارانه ای موازی ارزی با ارز ترجیحی برای کالاهای اساسی نیز دارد.

کارشناسان اقتصادی معتقدند سیستم فعلی یارانه ها پرهزینه، فسادزا و ناکارآمد است و پیشنهاد می کنند سیاست رفاهی و ارزی از هم تفکیک شود، افراد بر اساس درآمد و فاصله از خط فقر یارانه دریافت کنند و منابع به صورت هدفمند توزیع شود تا عدالت و کارایی افزایش یابد.