رضا غبیشاوی در عصر ایران نوشت: چرا و به چه دلیل قالیباف در جایگاه رییس مجلس باید از دو مقام سابق ایرانی به دلیل انتقاد از روسیه، انتقاد کند؟ انتقاد دو مقام سابق، چه تاثیری در روابط دو کشور می تواند داشته باشد؟

محمدباقر قالیباف رییس مجلس به تازگی با انتقاد از روحانی و ظریف (رییس جمهوری و وزیر خارجه اسبق) گفته است: " لازم می دانم انتقاد صریح خود را نسبت به مواضع رییس جمهور و وزیرخارجه اسبقمان اعلام کنم که دقیقا در شرایطی که مسیر همکاری های راهبردی ما با کشور روسیه در حال پیشرفت است با مواضع خود به این مسیر لطمه زدند."

او این سخن را با اشاره به اقدامات اخیر سه کشور ایران، چین و روسیه علیه فعال سازی اسنپ بک در شورای امنیت سازمان ملل متحد مطرح کرد.

فارغ از محتوای سخنان روحانی و ظریف و اینکه آنچه گفته اند صحیح یا نادرست بوده چند نکته و سوال قابل طرح است:

1- روحانی و ظریف هر دو مقام سابق هستند و هیچ سمتی در دولت ندارند. در نتیجه فارغ از قید و بند حضور در سمت های عالی دولتی، آزاد هستند تا درباره موضوعات داخلی و خارجی اظهار نظر کنند.

این اصل بدیهی است که مقامات سابق را به دلیل اظهارنظر، مواخذه و بازخواست نمی کنند چرا که اولا مسوولیتی ندارند. در نتیجه موضع رسمی جمهوری اسلامی به شمار نمی آید. ثانیا این اظهارنظر بار حقوقی و سیاسی ندارد و مسوولیتی را متوجه دولت و مسوولان ایرانی نمی کند.

مقام دولتی وقتی دوره کاری به پایان می رسد دوباره به شهروند عادی تبدیل می شود که می تواند بدون محدودیت های یک مقام رسمی و دولتی صحبت کند و دیگر نیازی نیست هماهنگ و همسو با چارچوب های دولت مستقر سخن بگوید و موضع داشته باشد.

مسوولان هیچ کشوری هم بابت سخنان مقامات سابق، بازخواست و مورد سوال قرار نمی گیرند. حتی موضع نمایندگان فعلی مجلس هم موضع جمهوری اسلامی به شمار نمی آید. موضع رسمی جمهوری اسلامی ایران از زبان مقامات سیاسی نظامی مستقر بیان می شود و نه مقامات سابق.

2 - مهمتر از انتقاد قالیباف، این بخش از سخنان اوست که گفته است سخنان انتقادی دو مقام سابق (روحانی و ظریف) علیه روسی، به مسیر همکاری های راهبردی ایران با روسیه "لطمه زده" است.

سوال اینجاست موضع منفی 2 مقام سابق دقیقا چگونه توانسته به مسیر همکاری راهبردی ایران و با روسیه لطمه بزند؟

جزییات این لطمه باید مشخص شود تا بدانیم چرا و به چه دلیل، رابطه تهران - مسکو به دلیل سخنان دو مقام سابق ایرانی آسیب دیده است؟

علاوه بر این باید مشخص شود انتظار و توقع و خواسته های مقامات روسی چیست؟ به هر حال لطمه به روابط قطعا از طرف ایران نبوده بلکه با واکنش طرف روسی رخ داده است.

آیا مسوولان روسی از انتقادات روحانی و ظریف شده ناراحت شده اند؟ و بعد از این ناراحتی دست به اقداماتی علیه روابط تهران مسکو زده اند؟ آیا گلایه مسوولان روسی به قالیباف رسیده یا آنها شکایت خود را نزد قالیباف برده اند؟ اگر این اتفاق رخ داده واقعا جای تاسف و تاثر بسیار است.

بهتر این بود قالیباف از طرف روسی انتقاد می کرد نه اینکه با نادیده گرفتن بدیهیات، انتقاد را متوجه مقامات سابق ایرانی کند.

قالیباف باید با رد شکایت و گلایه و زیاده خواستی روس ها به آنها تذکر می داد که اولا روحانی و ظریف مقام سابق هستند و بر سخنان مقام سابق، مسوولیت و تعهدی مترتب نیست. ثانیا آنها را به عقب نشینی از زیاده خواستی درباره فضای داخلی ایران دعوت می کرد.

آیا مسوولان روسیه فکر می کنند ایران مثل برخی کشورهای منطقه، کاملا بسته است و همه، یک چیز را تکرار می کنند؟ ایا فکر می کنند ایران، سوریه بشار اسد است که هیچ کس، هیچ انتقاد و موضع گیری متفاوتی ندارد؟ در سوریه بشار اسد، روسیه یکی از مقدسات بود و هیچ کس در هیچ جایگاه فعلی یا سابق یا در مطبوعات و رسانه ها یا ... نمی توانست کمتر از گل به روسیه بگوید.

آیا مقامات مسکو انتظار دارند در مقابل حمایت از ایران در شورای امنیت، در فضای داخلی ایران، هیچ کس هیچ انتقادی از روسیه مطرح نکند؟ آیا مقامات مسکو فکر می کنند فضای داخلی ایران شبیه روسیه است؟

ایران با همه مشکلات و مسائل، به لحاظ نسبی و نسبت به برخی کشورهای منطقه، فضای بازی دارد که می توان سیاست خارجی دولت را به باد انتقاد گرفت. در فضای رسمی و غیررسمی داخلی ایران می توان تنوع و گوناگونی نظرات را در برابر بسیاری از مسائل مشاهده کرد.
از سخنان آقای قالیباف این گونه نتیجه گیری می شود که مقامات روسیه در برابر انتقادات 2 مقام سابق ایرانی، واکنش منفی نشان داده اند.

اگر این اتفاق رخ داده باشد مسوولان ایرانی بهتر است بررسی کنند چه اتفاقی در روابط تهران مسکو رخ داده که مسوولان روسی چنین بدیهیاتی را نادیده می گیرند و این چنین زیاده طلبی دارند؟

روسیه، کشور همسایه بسیار مهم ایران است. تهران و مسکو، دارای منافع مشترک و تهدیدات مشترک هستند. ایران حتما باید با روسیه روابط خوب و متعادل داشته باشد. قطعا ایران نباید با روسیه با چالش و نزاع شود. با این حال، روابط باید بر پایه احترام متقابل و حسن همجواری شکل بگیرد.

3 - ایران، وزارت خارجه دارد و وزارت خارجه مسوول تنظیم روابط سیاست خارجی کشور است. بهتر بود آقای قالیباف چنین مسائلی را به وزارت خارجه واگذار می کرد نه اینکه خود در جایگاه رفیع رییس مجلس، دو مقام سابق ایرانی را به دلیل انتقاد از روسیه به باد انتقاد بگیرد.

ضمن اینکه مجلس جای بیان نظرات و مطالب مختلف و متنوع است. از وظایف رییس مجلس صیانت و حفاظت از این فضاست. با چنین موضع گیری از سوی رییس مجلس، تکلیف انتقاد از روسیه در صحن مجلس ایران چه می شود؟