جعفر گلابی در اعتماد نوشت: برخی بر این نظرند که به واسطه اساسی بودن مشکلات کشور لاجرم راه حل ها هم باید اساسی باشند و اصلاحات سطحی در حوزه های مختلف نهایتا مثل مسکن عمل می کنند و ماهیت درمانی ندارند.

بر همین مبنا طیفی از تحلیلگران و منتقدان دولت معتقدند که ناترازی ها در حوزه های آب یا بنزین یا برق و گاز و ناترازی های دیگر مشکلات اصلی نیستند و حل آن ها بدون رفع مشکلات اساسی در داخل و روابط خارجی ممکن و پایدار نیست. آن ها به آقای پزشکیان توصیه می کنند که اگر توانش را دارد به اصلاحات ساختاری بپردازد و وقت خود را در امور مورد اشاره تلف نکند.

در این رابطه یکی از مهم ترین موضوعات مورد اتکا منتقدان دولت وجود تحریم هاست، تحریم هایی که نفس اقتصاد کشور را به شماره انداخته است و بدون برطرف کردن آن ها تلاش ها برای رفع ناترازی ها را ناموفق نشان می دهد.

البته روشن است که تحریم ها فشار بسیار زیادی را متوجه اقتصاد و معیشت مردم می کند و لازم است که با اصلاح اساسی در روابط خارجی اگر امکان داشته باشد آن ها را مرتفع کرد ولی باید توجه داشت که به یک معنا حتی در صورت رفع تحریم ها و تشنج زدایی از روابط خارجی بازهم ما در حوزه های مختلف کم می آوریم و فقط با تزریق دلارهای نفتی مسکنی به اقتصاد کشور تزریق می کنیم.

صاحب نظران به خوبی می دانند که در رژیم گذشته با جمعیت 35 میلیونی روزانه 6 میلیون بشکه نفت صادر می شد و هیچ تحریمی هم در کار نبود ولی همان زمان با اینکه بسیاری از روستاها برق نداشتند قطعی گسترده و ممتد برق در شهرها واقع می شد.

در دولت های نهم و دهم که قیمت نفت به بیش از صد دلار رسید و هنوز آثار تحریم های اکتسابی ظاهر نشده بود یک پول پاشی تاریخی صورت گرفت و نشان داد که دستگاه های دولتی در غیاب یک مدیریت متعهد و آشنا با عیب های تاریخی اقتصاد تا چه حد مستعد آسان خوری بدون بهره دهی هستند! به عبارت صریح تر با وجود آزاردهندگی شدید تحریم ها ریشه بسیاری از مشکلات را باید در جای دیگری جست وجو کرد.

آقای رییس جمهور چند روز پیش در اصفهان اظهار داشت؛ اگر ما فقط 10درصد در مصرف انرژی و سوخت صرفه جویی کنیم، همانند این است که روزانه 800 هزار بشکه نفت و گاز صرفه جویی کرده ایم.

حکایت تلخ این است که ما در بدترین شرایط اقتصادی نمی توانیم حتی در اندازه 10درصد از مصارف خود در بخش انرژی را کاهش دهیم! مسلما در حوزه های دیگر هم شاهد همین روند هستیم که آقای پزشکیان مکررا به آن پرداخته است.

روشن است که اقتصاد دولتی و حجم عظیم تشکیلات اداری در هر شرایطی در اوج و در اقل درآمدهای نفتی ثروت کشور را می بلعد. میلتون فریدمن، اقتصاددان برجسته قول مشهوری دارد که؛ اگر مدیریت یک بیابان شنزار را به بخش دولتی واگذار کنید، بعد از پنج سال با کمبود شن مواجه می شوید!

واقعیت آن است که در کشور ما علاوه بر معضل اساسی دولتی بودن اقتصاد با انواع ارتزاق ها از بودجه عمومی مواجه هستیم که توجیه اقتصادی و حتی معنوی ندارند و ذی نفعان این خاصه بخشی ها در صورت قطع بودجه هایشان تا ایجاد بحران برای دولت پیش می روند! انواع شرکت ها و سازمان های دولتی و عمومی در انضباط مالی و درک شرایط خطیر کشور صدای هیچ زنگ خطری را نمی شنوند و تابع دستورات و سیاست های انقباضی نیستند.

اگر دولت اختیار و اراده قاطعی برای کاهش هزینه های عمومی داشته باشد و با شجاعت وارد میدان انضباط مالی شود به راحتی می تواند تاثیر تحریم ها را به حداقل برساند و زندگی مردم را هم به خوبی اداره کند. به تعبیر دیگر مشکل بزرگی که از زمان ورود درآمدهای نفتی به بودجه عمومی بسیار بیشتر شد و همواره و در هر شرایطی با خود بحران های بزرگ به همراه داشته است ریخت و پاش های گسترده و ولخرجی نهادینه شده دستگاه های دولتی و حکومتی است.

فرض کنیم همین فردا همه تحریم ها لغو شوند، نتیجه چه خواهد شد؟ البته گشایشی گذرا در اقتصاد به وجود می آید ولی با همین ناکارآمدی های دولتی فنر توقعات رها می شود و بازهم برای چند صباح دیگر چشم باز می کنیم و می بینیم که 700 میلیارد دلار خرج شده درحالی که نه سرمایه گذاری صورت گرفته، نه اشتغال قابل توجهی ایجاد شده و نه تولید کشور رونق گرفته است! اگرحیاتی است که روزی کل حاکمیت و دولت و جامعه بر اثر فشارهای مالی توان درک کامل ضرورت انضباط مالی را پیدا کند امروز است.

نگاهی به مصارف عجیب و غریب از اختصاص بودجه برای مسلمان کردن ژاپنی ها تا واردات اقلام آرایشی تا برگزاری بلاانقطاع سمینارها و کنفرانس ها و نشست های پرهزینه تا سفرهای خارجی شهرداران و مدیران دولتی نشان می دهد که ما قدر پول و ثروت خود را نمی دانیم و فرصت و فشار تحریم ها هم نتوانسته است آگاهی و اخلاق مقتصد برایمان خلق کند.

یکی از ضروری ترین وجوه اصلاحات در همین معنا تعریف می شود و متقاضیان اصلاح لازم است که بر آن هم پابفشارند و این تصور را ایجاد نکنند که با رفع تحریم ها بدون واقع گرایی جسورانه یک شبه همه مشکلاتمان حل خواهد شد.

در حال حاضر دولت فرصت و اجبار مغتنمی برای کوچک کردن خود و جلوگیری از اسراف و تبذیر دراختیار دارد که از اهم محورهای اصلاحی است. کار تاریخی که آقای پزشکیان می تواند انجام دهد جلب حمایت رهبری برای جراحی این سرطان اقتصادی و وارد شدن در این میدان حیاتی است. کاری که استقبال مردمی به دنبال دارد و ثمراتش همیشگی خواهد بود.