در سال های اخیر، انتشار آمارهای ازدواج و طلاق از سوی سازمان ثبت احوال و تحلیل های غیرکارشناسی پیرامون آن، موجب بروز برداشت های اشتباه در افکار عمومی شده است.

به گزارش مهر، بسیاری از رسانه ها و کاربران فضای مجازی با مقایسه ساده تعداد ازدواج ها و طلاق های ثبت شده در یک بازه زمانی، نسبت هایی مانند نصف ازدواج ها به طلاق منجر می شود را مطرح می کنند؛ در حالی که این نوع محاسبه، مبنای علمی و آماری ندارد و می تواند تصویری نادرست و ناامیدکننده از وضعیت خانواده در ایران ارائه دهد.

صالح قاسمی، کارشناس تحولات جمعیت، با انتقاد از شیوه نادرست تحلیل آمار ازدواج و طلاق در کشور گفت: متأسفانه چند سالی است که شاهد انتشار و تحلیل اشتباه آمارهای ثبت احوال درباره ازدواج ها و طلاق های ثبت شده هستیم. بسیاری از افراد بدون تخصص لازم، ازدواج های ثبت شده و طلاق های ثبت شده در یک بازه زمانی مشخص را با هم مقایسه می کنند و از این مقایسه نادرست، نسبت های اشتباهی استخراج می کنند.

وی با بیان مثالی افزود: فرض کنید در یک سال 1000 ازدواج و 600 طلاق ثبت شده است. برخی با مقایسه این دو عدد نتیجه می گیرند که 60 درصد ازدواج ها به طلاق منجر شده، در حالی که این قیاس اساساً غلط است. چون ازدواج های ثبت شده مربوط به همان سال هستند، اما طلاق های ثبت شده می توانند مربوط به ازدواج های همان سال یا سال های قبل باشند.

قاسمی تأکید کرد: ایجاد نسبت میان ازدواج و طلاق در یک بازه زمانی خاص، تحلیلی اشتباه است و تصویری غلط از وضعیت خانواده در ایران ارائه می دهد. روش درست این است که طول مدت ازدواج در آمارها لحاظ شود؛ یعنی مشخص شود چند درصد از طلاق ها بعد از یک، پنج یا ده سال از ازدواج رخ داده است. روش دیگر نیز آن است که مثلاً در یک بازه پنج ساله، بررسی شود چه تعداد از ازدواج های همان دوره به طلاق انجامیده اند. این نوع تحلیل هاست که واقعیت را نشان می دهد.

این کارشناس جمعیت با انتقاد از عملکرد سازمان ثبت احوال گفت: به نظر من سازمان ثبت احوال در این زمینه مسئول است و باید در کنار انتشار آمارهای خام، تحلیل های کارشناسی نیز ارائه دهد تا از برداشت های نادرست جلوگیری شود. متأسفانه عده ای از سر غفلت و حتی برخی به صورت عمدی، تحلیل های غلط را در جامعه منتشر می کنند. من به صراحت می گویم که در این موضوع جریان نفوذ وجود دارد.

قاسمی درباره آثار منفی این تحلیل های غلط توضیح داد: اولین آسیب این است که نگرانی و ترس از طلاق در جامعه بیش از اندازه برجسته می شود. وقتی گفته می شود از هر دو ازدواج یکی به طلاق ختم می شود، جوانان و خانواده ها از ازدواج می ترسند و تمایل به تشکیل خانواده کاهش پیدا می کند. این نگرانی های القایی موجب می شود روحیه امید و آینده نگری در جامعه تضعیف شود.

وی افزود: در واقع این نوع سیاه نمایی ها عامدانه انجام می شود تا چهره جامعه ایرانی تیره نشان داده شود. از سوی دیگر، این روند به عرفی سازی و عادی سازی طلاق منجر می شود و به تسریع پدیده ای کمک می کند که من از آن با عنوان انقلاب خانواده یاد می کنم؛ یعنی فرآیند فروپاشی نهاد خانواده مشابه آنچه در کشورهای غربی رخ داده است.

قاسمی با اشاره به تکرار این جریان در سال های اخیر گفت: تقریباً هر شش ماه یا هر سال، این نوع آمار و تحلیل های غلط منتشر می شود. با توجه به اینکه چهار تا پنج سال است در رسانه ها درباره این موضوع هشدار داده ایم، دیگر نمی توان گفت که این اتفاق از سر غفلت است.

وی در پایان خواستار ورود دستگاه های نظارتی به این موضوع شد و گفت: نباید اجازه داده شود آمارها به شکل غلط و سوگیرانه منتشر شوند و جامعه را ناامید کنند. هر فرد یا رسانه ای که چنین تحلیل هایی را منتشر می کند باید پاسخگو باشد. همچنین لازم است نخبگان و کارشناسان تحلیل درست ارائه دهند و سازمان ثبت احوال نیز در کنار آمارهای خام، تحلیل دقیق و علمی از وضعیت ازدواج و طلاق در کشور منتشر کند.

گفتنی است؛ روز گذشته سازمان ثبت احوال در اطلاعیه ای اعلام کرد: تعداد ازدواج های ثبت شده در هر سال بیانگر پیوندهای تازه ای است که در همان سال شکل گرفته اند، در حالی که طلاق های ثبت شده در همان بازه زمانی، مربوط به ازدواج هایی است که در سال های گذشته اتفاق افتاده اند و تقسیم تعداد طلاق های یک سال بر ازدواج های همان سال، مقایسه ای غیرکارشناسی و فاقد ارزش تحلیل آماری است.

سازمان ثبت احوال کشور تأکید کرد: تحلیل داده های مربوط به ازدواج و طلاق باید با لحاظ شاخص های زمانی سال ازدواج و فاصله تا طلاق و با استفاده از روش های تحلیل نسلی صورت گیرد و تفسیر سطحی از آمار می تواند باعث شکل گیری برداشت های نادرست و القای تصویری غیر واقعی از وضعیت خانواده در کشور شود.