بسیاری از خزندگان به جای دفع ادرار مایع، بلورهای جامد اسید اوریک دفع می کنند؛ سازگاری جالبی که از مسمومیت جلوگیری کرده و به حفظ آب کمک می کند. پژوهشگران می گویند این ساختارهای بلوری می تواند راه های جدیدی برای درمان نقرس و سنگ کلیه در انسان ارائه دهد.

مطالعه ای که به تازگی در نشریه انجمن شیمی آمریکا منتشر شده، مواد دفعی بیش از 20 گونه خزنده را بررسی کرده و در همه نمونه ها، کُره های اسید اوریک را یافته است. این کشف نشان می دهد خزندگان چگونه مواد زائد را به شکل بلوری و بی خطر دفع می کنند و این یافته ها ممکن است در آینده، راهکارهای جدیدی برای درمان بیماری های ناشی از تجمع اسید اوریک در انسان مانند سنگ کلیه و نقرس ارائه دهد.

همه حیوانات باید مواد زائد را از بدن شان خارج کنند؛ زیرا هرچه وارد بدن می شود باید در نهایت دفع شود. در انسان، ترکیبات نیتروژن دار مانند اوره، اسید اوریک و آمونیاک در آب حل شده و به شکل ادرار دفع می شوند. اما سیستم خزندگان و پرندگان به شکل کارآمدتری تکامل یافته است.

آن ها بخشی از این ترکیبات را به بلورهای جامدی تبدیل می کنند که یورات نام دارد و از راه دهانه ای واحد به نام کلوآک دفع می شود. دانشمندان بر این باورند که این سازوکار دفع به شکل جامد، به عنوان روشی برای حفظ آب در محیط های گرم یا خشک تکامل یافته است.

برای خزندگان، تبدیل مواد زائد به بلور، روشی برای جلوگیری از کم آبی است. اما در انسان، بلورهای اسید اوریک مشکل ساز هستند. وقتی میزان اسید اوریک بیش از حد بالا رود، می تواند در مفاصل کریستال تشکیل داده و موجب نقرس شود یا در مجاری ادراری سنگ کلیه ایجاد کند.

جنیفر سوییفت و تیم او برای بررسی اینکه خزندگان چگونه از مشکلات مشابه جلوگیری می کنند، یورات های بیش از 20 گونه خزنده را تحلیل کردند تا بفهمند بدن آن ها چگونه با دفع بلوری بدون آسیب کنار می آید.

او می گوید: این پژوهش با هدف فهم این موضوع آغاز شد که خزندگان چگونه می توانند این مواد را بی خطر دفع کنند، با این امید که الهام بخش راه های تازه ای برای پیشگیری و درمان بیماری ها در انسان باشد.

تصویربرداری میکروسکوپی نشان داد که سه گونه مار (پایتون توپی، پایتون آنگولایی و بوآی درختی ماداگاسکار) یورات هایی با ساختار کره های میکروسکوپی با قطر 1 تا 10 میکرومتر تولید می کنند. تحلیل های بیشتر با پرتو ایکس نشان داد این کره ها از بلورک های بسیار کوچک ترِ اسید اوریک و آب ساخته شده اند.

محققان همچنین دریافتند اسید اوریک با تبدیل آمونیاک به شکل جامد و کم ضرر، به خنثی سازی آن کمک می کند. آن ها گمان می کنند اسید اوریک ممکن است نقش حفاظتی مشابهی در بدن انسان هم داشته باشد.

اگرچه تحقیقات بیشتری لازم است، اما مطالعه روی مواد دفعی خزندگان می تواند در نهایت دیدگاه های ارزشمندی برای درمان بیماری های ناشی از تجمع اسید اوریک ارائه دهد و بهبود سلامت میلیون ها انسان را به همراه داشته باشد.